بهترین زمان کاشت کیوی ماههای شهریور ومهرماه(بهترین موقع)ویا اسفندوفروردین می باشد . در ایران بیش از 95% باغات کیوی با استفاده از رقم هایوارد ، بدلیل ویژگی‌هایی نظیر درشتی و یکنواختی میوه، بازار پسندی و خاصیت خوب انبارداری، کشت شده است. و برای گرده افشانی از دو رقم نر توموری و ماتوا استفاده می‌شود که زمان گلدهی رقم توموری با رقم ماده هایوارد همپوشانی بیشتری دارد. بطور معمول حدود 10 درصد باغ برای درختان نر در نظر گرفته می‌شود. نسبت پایه نر به ماده 1 به 9  است و بهتر است پراکندگی پایه‌های نر در باغ طوری باشد که در تمام ردیف‌ها پایه نر وجود داشته باشد.

کیوی میوه درخت تاک چوبی و بزرگی از رده Actinidia ( رسته Ericales ، خانواده Actinidiaceae ) است که در آب و هوای معتدل رشد می کند. دربازار جهانی آنرا kiwifruitمی گویند اما در شمال آمریکا معمولاً آنرا کیوی می نامند. متداول ترین نوع کیوی ( Actinidia deliciosa) تقریباً به اندازه تخم مرغ است ( حدوداً به طول 6 سانتیمتــر و 5/5 تا 4/5 سانتیمتر محیط) و کاملاً گرد نمی باشد. دارای پوستی کرکدار به رنگ قهوه ای کمرنگ است که معمولاً مصرف نمی شود. گوشت داخل آن سبز روشن و دارای ردیفهایی از دانه های خوراکی کوچک وسیاه است. بافت این میوه نرم و طعم آن گاهی اوقات مثل ترکیبی از توت فرنگی ، موز و آناناس می باشد.نام این میوه را از روی کرکهای روی پوست آن که کاملاً شبیه پرهای پرنده ای در نیوزیلند به همین نام است گرفته اند.

تاریخچــــــه

Actinidia deliciosa بومی جنوب شرقی چین است و Actinidia chinensis در نواحی کم ارتفاع تر جنوب شرقی چین بسیار رایج است. گونه های دیگر Actinidia نیز در چین یافت شده و تا جنوب شرقی سیبریه امتداد دارند.

کشت آن در اوایل قرن بیستم از کشور چین آغاز شد زمانیکه دانه های این میوه توسط Isabel Fraser در نیوزیلند تولید شد. او رئیس دانشکده Wanganui Girls بود و مشغول دیداراز مدارس ماموران در چین بود. دانه ها در سال 1906 بوسیله باغبانی به نام Alexander Allision کاشته شد و اولین تاک در سال 1910 به بار نشست. افرادی که اولین بار این میوه را خوردند طعم آنرا مانند سفرس پنداشتند و به همین علت آنرا سفرس چینی نامیدند ، اما این میوه از خانواده آکتینیدیا می باشد و هیچ ارتباطـــی با خانواده سفـرس ( Grossulariaceae) ندارد.

گونه کشاورزی معروف Actinidia deliciosa “Hayward” حدود سال 1924 توسط Hayward Wright درAvondale پرورش یافت. ابتدا در باغهای خانگی کاشته شد اما کشت تجاری آن در دهه 40 آغاز گشت. امروزه بزرگترین تولید کننده این میوه نیوزیلند است و بعد از آن فرانسه ، آمریکا ، (ایتالیا)) ، اسپانیا و ژاپن قرار دارند.کیوی هنوز هم در سرزمین مادری خود چین تولید می شود اما این کشور هرگز جزو 10 کشور اول تولید کننده این میوه قرار ندارد. در چین عمدتاً این میوه را در نواحی کوهستانی بالای رود Chang Jiang پرورش می دهند. البته در نواحی دیگری از چین نیز از جمله Sichuan و تایوان آنرا کشت می کنند.

 

شرایط وعوامل محیطی

واکنش درخت کیوی به عوامل محیطی به دلیل چندساله بودن ونحوه رشدوباروری آنها،همانندتمامی درختان میوه،تاحدودی باسایرگیاهان متفاوت است.ازآن جایی که درختان کیوی پس از چندسال حجم زیادی ازمحیط اطراف خودرااشغال می کنند،بایدبافاصله نسبتا زیادی ازیکدیگرکشت شوند.تغییردادن عوامل تشکیل دهنده محیط رشدومناسب کردن آنهابرای گیاهان کاشته شده اغلب اگرغیرممکن نباشد،بسیاردشواراست،درنتیجه بایدکوشش شودتامحیط کشت این گیاه ازبدوامرمناسب باشد.

مهمترین عوامل محیطی که نحوه رشد ومیزان محصول یک درخت راتعیین میکنند عبارتنداز:حرارت ،نور،موقعیت محل،خاک وآب.

مجموعه عوامل عرض جغرافیایی،ارتفاع ازسطح دریاومقدارشیب زمین،موقعیت محل رامشخص میکند.اثراین عوامل دردرجه اول بر روی مقدارحرارت محیط .دردرجه دوم  بر روی شدت نور است .بدین ترتیب که هرچه عرض جغرافیایی بیشتر باشد، چون نورخورشید با زاویه کمتری به سطح زمین میتابد ، میزان حرارت محیط  و شدت نوری که درد سترس گیاهان قرار می گیرد،کمتر میشود .شیب زمین بر حسب جهت آن می تواند بر دما اثر مثبت و یا منفی داشته باشد درنیمکره شمالی شیبهای روبه جنوب حداکثرمقدارنورخورشیدرادریافت می دارند.این گونه اراضی دربهارزودترگرم می شوند،درتابستان گرمتروخشک ترندودرپاییزدیرترسرد می گردند.شیبهای روبه شمال درست برعکس شیبهای روبه جنوب عمل می کنند.شیبهای روبه شرق و یا غرب حد واسط شیبهای روبه شمال روبه جنوب هستندبرای کشت نهال کیوی منابع مختلف،شیب روبه جنوب راتوصیه کرده اند.

این گیاه برای رشد به 240- 225 روز دورة رشدی بدون یخبندان نیاز دارد. این درختان درفصل تابستان تا دمای 40 درجه سانتی‌گراد را تحمل می‌نمایند. درجه حرارت اپتیمم برای رشد این گیاه در دورة رشد ماکزیمم، 24 درجة سانتی‌گراد می‌باشد. دمای کمتر از 1- درجة سانتی‌گراد در فصل بهار باعث از بین رفتن برگهای جوان، میوه‌‌ها و شاخه‌‌های جدید می‌شود. دمای کمتر از 5/2- درجه سانتی‌گراد در آبان‌ماه باعث صدمه به تنة گیاهان جوان و برگها می‌شود.
حداقل دمایی که گیاه بالغ رقم هایوارد کیوی می‌تواند تحمل کند 9- تا 12- درجة سانتی‌گراد می‌باشد . دمای پائین‌تر از 12- درجة سانتی‌گراد در فصل زمستان درختان جوان را از بین برده و تا حدودی به درختان بالغ صدمه می‌زند. رطوبت مناسب هوا حدود 80-70 درصد می‌باشد.

فقط مناطقی با حداقل باد، مناسب کشت کیوی می‌باشد زیرا شاخه‌های این درختان به آسانی در اثر باد شکسته شده، میوه‌ها آسیب دیده و رشد گیاه کم می‌شود. وزش بادهای ساحلی با سرعت 24-8 کیلومتر در ساعت و بادهای بهاره و پاییزه با سرعت 80- 24 کیلومتر در ساعت باعث شکستن شاخه‌ها، کاهش رشد وعملکرد می‌شود.

نکته: باتوجه به اینکه هرساله ما شاهد خسارت های زیاد بابت بادهای موسمی بهاره  علی الخصوص باغ های احداث شده نزدیک ساحل  دریا باشکستن شاخه های جوان هستیم ازآنجایی که شاخه های بهاره تاثیر زیادی بر باروری درختان  کیوی درسال بعددارد لذا حفاظت ازشاخه های بهاره اهمیت زیادی دارد.بستن شاخه های بهاره به سیم داربست ،کوتاه یا هرس اخه های بالای یک مترو زدن بادشکن اطراف باغ  می تواند مناسب باشد.

 این گیاه در خاک‌های عمیق آبرفتی بهترین رشد را دارد. در خاک‌های لومی و سیلتی‌لوم بهتر از خاک‌های شنی‌لوم رشد می‌کند. خاک مناسب کشت این گیاه بایستی سبک و غنی از مواد آلی و دارای زهکشی مناسب بوده و عمق کافی داشته باشد. بدلیل حساسیت این گیاه به شوری بویژه نمک‌های بر و سدیم، آب آبیاری بایستی حداقل شوری را داشته باشد. کلرید، بیکربنات،‌ بر و سدیم ‌بیشترین خسارت را به این گیاه وارد می‌آورند.

phاپتیمم برای رشد کیوی 5/6 – 5/5 می‌باشد. حدود 1500 میلی متر باران در سال با پراکنش مناسب برای رفع نیاز آبی آن کافی است. در مناطقی با تابستان‌های گرم تا 45 درجةسانتی‌گراد در صورتی که مقدار کافی آبیاری صورت گیرد (93- 74 مترمکعب در هکتار در روز) می‌توان به کشت آن اقدام کرد. در دمای 32 درجة سانتی‌گراد در تابستان به 55 مترمکعب در هر هکتار آب در روز نیاز دارد

ارقام مهم:
در ایران بیش از 95% باغات کیوی با استفاده از رقم هایوارد ، بدلیل ویژگی‌هایی نظیر درشتی و یکنواختی میوه، بازار پسندی و خاصیت خوب انبارداری، کشت شده است. و برای گرده افشانی از دو رقم نر توموری و ماتوا استفاده می‌شود که زمان گلدهی رقم توموری با رقم ماده هایوارد همپوشانی بیشتری دارد. بطور معمول حدود 10 درصد باغ برای درختان نر در نظر گرفته می‌شود. نسبت پایه نر به ماده 1 به 9  است و بهتر است پراکندگی پایه‌های نر در باغ طوری باشد که در تمام ردیف‌ها پایه نر وجود داشته باشد

ارقام تجارتی مهم کیوی ماده عبارتند از : آبوت ، آلیسون ، برونو ، هایوارد ، مونتی و ارقام نر ماتوا و توموری

تکثیر وتولیدنهال 

کیوی را میتوان به چهارروش تکثیر کردکه عبارتند:

1-تکثیرازطریق بذر

2-ثکثیر ازطریق قلمه که باتوجه به نوع واریته موردنظر،میتوان چهارنوع قلمه انتخاب نمود

الف:قلمه چوبی یاخشبی

ب:قلمه های نیمه خشبی

ج:قلمه های علفی

د:قلمه های ریشه ای

3-تکثیر ازطریق کشت بافت

4-تکثیرازطریق پیوند

الف:پیوند جوانه(پیوند شکمی وپیوندوصله ای)

ب:پیوند شاخه(پیوند زبانه یا انگلیسی،پیوندپوستی وپیوند اسکنه ای)

تکثیر

بیش از 99 درصد کشت کیوی دنیا اختصاص به رقم هایوارد دارد که به جهت سهل بودن ریشه‌زایی، درمازندران به روش قلمه ودرگیلان تولید نهال های اصلاح شده به روش پیوند اسکنه می‌باشد.

مرحله اول-کاشت بذر
1 – انتخاب نوع کیوی. رشد کیوی از بذر مثل یک پروژه‌ی سرگرم کننده است که در نهایت یک گیاه زینتی بدست می‌آوریم. کیوی دقیقا شبیه به گیاهی که بذر را از آن گرفتیم نمی‌شود. بنابراین برای کاشت یک درخت کیوی، بهتر است بذر آن را از فروشگاه‌های بذر و لوازم کشاورزی تهیه کنید. سه نوع کیوی وجود دارد.

•   کیوی معمولی، این نوع کیوی(Actinidia deliciosa) در بیشتر مغازه‌ها وجود دارد. پوست ضخیم قهوه‌ای و کرکی با پالپ سبز رنگ دارد. جهت رشد بهینه باید در مناطقی کاشته شود که در زمستان حدود یک ماه آب و هوای سرد با دمای 1- تا 7 درجه‌ی سانتی گراد وجود داشته باشد. این کیوی در مناطقی که دمای هوا در زمستان 17- تا 1- درجه سانتی گراد است به خوبی رشد می‌کند.
•   کیوی طلایی، این نوع کیوی‌(Actinidia chinensis) بسیار محبوب بوده و نسبت به کیوی معمولی شیرین‌تر ولی ظریف‌تر می‌باشد. این میوه از خانواده‌ی کیوی معمولی است اما کرک کم‌تری دارد و رنگش زردتر است. این کیوی در مناطقی که دارای زمستانی با دمای حدود 1- تا 12- درجه‌ی سانتی‌گراد است بهترین رشد را دارد.
•   کیوی بری یا کیوی هاردی، این نام مربوط به دو گونه‌ی متفاوت کیوی شامل کیوی هاردی (Actinidia arguta) و سوپر کیوی هاردی (Actinidia kolomikta) است. این میوه در مقایسه با کیوی معمولی و طلایی بسیار کوچکتر است و یک پوسته‌ی نازک و طریف‌تر دارد. همانگونه که از اسمش مشخص است این نوع کیوی بیشترین مقاومت سرما را دارد و در مناطقی با زمستان سخت می‌تواند رشد کند. این گونه نسبت به سایر گونه‌ها که چندین سال برای بالغ شدن زمان می‌برن گاهی اوقات هم پس از یک فصل رشد قادر به تولید میوه است.

 

 

 

2.    تهیه‌ی بذر کیوی. اگر شما تصمیم به پرورش کیوی معمولی گرفته‌اید، می‌توانید بذرها را با خریدن یک کیوی از مغازه بدست آورید. برای انواع دیگر می‌توانید بذرهای آن‌ها را با قیمت مناسب از فروشگاه‌ها خریداری کنید.

•   برای حذف بذرها از میوه‌ی کیوی آن را به دو قسمت مساوی قاچ کنید و با چنگال یا قاشق دانه‌های سیاه وسط آن را خالی کنید. بذرها را در یک ظرف کوچک ریخته تا پالپ آن‌ها شسته شود.

 

 

 

3.    کاشت بذر. بذرها را در یک حوله کاغذی مرطوب در کیسه‌ی پلاستیکی گذاشته و در یک مکان گرم قرار دهید. بذرها را هر روز تا زمانی که جوانه می‌زنند بررسی کنید.

•   اگر متوجه شدید که حوله‌ی کاغذی قبل از جوانه زدنِ بذرها خشک شده است دوباره آن را مرطوب کنید زیرا بذرها برای جوانه زدن به محیط مرطوب نیاز دارند.

 

 

4. کاشت بذرهای جوانه زده. خاک گلدان را مرطوب کنید هر 3-4 بذر در یک گلدان قرار می‌گیرند. قسمتی از حوله‌ی مرطوب که برای جوانه زدن بذرها استفاده شده را همراه با 3-4 جوانه‌ی چسبیده به آن را جدا کنید سپس حوله را همراه جوانه‌های چسبیده به آن در گلدان بکارید. این کار را تا زمانی که همه‌ی بذرها کاشته شوند انجام دهید.

 

5.    گلدان را در مکانی که نور زیادی دریافت می‌کند قرار دهید. معمولا طاقچه‌ی جلوی پنجره بهترین گزینه است.

•  درختان جوان به سرمای زمستان حساس هستند به همین دلیل بسیاری از پرورش دهندگان کیوی، گیاه را طی دو سال اول در مکان مسقف نگهداری می‌کنند.
•  به خاطر داشته باشید به محض اینکه گیاه بزرگ تر شد آن را به یک گلدان بزرگ‌تر منتقل کنید. در این مرحله باید به گیاه کود داد. از کودهای همه منظوره طبق دستور العمل استفاده کنید.

ازدیاد به روش قلمه:

روش تکثیر  مستقیم : در این روش مهم ترین نکته ، انتخاب  پایه  مادری مناسب و  سالم  از نظر فنوتیپ و  ژنوتیپ در باغ  می باشد  ( رقم هایوارد ) قلمه هایی که از رشد رویشی شاخه های یکساله بدست آمده اند  به طول 15-10 سانتی متر و به قطر 7- 1 سانتیمتردارای سه جوانه تهیه می کنیم، زمان مناسب قلمه گیری از نیمه دوم دی ماه تا نیمه دوم بهمن ماه می باشد

عملیات قلمه گیری:

1-قیچی باید کاملاً تیز باشد تا باعث له شدن بافتهای قلمه نگردد

2-محل فوقانی قلمه شیب مناسب داشته و با چسب پیوند پوشیده گردد
3-محل تحتانی قلمه ها با قارچ کش تیوفانات متیل به نسبت 5-2 در هزار و بنومیل به نسبت 1 در هزار ضدعفونی گردد.

روشهای ریشه دار کردن قلمه:

الف:گلخانه گرم: در روش اول دمای گلخانه 22- 18 درجه سانتی گراد می باشد، بستر کشتی که قبلاً‌ آماده  گردیده است با قارچکش بنومیل ضدعفونی کرده و به کاشت قلمه های تهیه شده اقدام می نماییم. زمان کاشت قلمه اواخر دی ماه تا اوایل اسفندماه می باشد و در طول مدت 60- 45 روز ریشه دار شده و آماده انتقال به گلدان شماره 17 یا نایلکس های پلاستیکی به ابعاد 20×10×10 سانتی متر می باشد.

ب:گلخانه معتدل:عملیات کاشت قلمه، مشابه روش گلخانه گرم بوده اما دمای آن 12- 8 درجه سانتی گراد و قلمه ها تا اواخر اردیبهشت ماه ریشه دار شده و قابل انتقال به گلدان یا بستر کاشت می باشند و زمان مناسب انتقال قلمه به گلدان از اواخر دی ماه تا اواخر بهمن ماه می باشد.

ازدیاد به روش پیوند

1-استخراج بذر از میوه وکاشت آن درخزانه(تولیدپایه) میوه کاملاً رسیده و قند آن تکمیل شده باشد با این منظور بهتر است میوه های برداشت شده را در دمای بالای 12 درجه سانتیگراد قرار داده تا نرم شده و بذر کاملاً‌ از گوشت جدا گردد دراین زمان عملیات بذرگیری شروع می شود و میوه های نرم شده را روی سطح چوبی مالش داده تا له شود سپس باقیمانده را با مقداری ماسه بادی مخلوط کرده تا ماده ژلاتینی چسبیده به بذر نیز از آن خارج گردد و بذر حاصله را با آب شیرین شستشو داده و با قارچکشهای کاربندازیم یا ویتاواکس ضدعفونی می نماییم. بذری را که از این روش به دست می آید به دو طریق می توان جوانه دار کرد.

2-آماده سازی بستر

الف : روش گلخانه گرم : دمای این گلخانه بین 22-18 درجه سانتیگراد می باشد از اوایل دی ماه بذرهای موردنظر درکرتهایی که از قبل با بستر مناسب   ( ماسه 1/3 + خاک هوموس3/1+تفاله چای یاخاک برگ3/1) به ژرفای 10-15سانتیمترتهیه گردیده است به صورت نواری یا ردیفی با فاصله ردیف 10 سانتی متر بذرپاشی می نماییم ، جهت یکنواختی بذرپاشی بهتر است سطح بستر رابایک غلتک مسطح وهموارکرد و بذرها رابا مقداری ماسه مخلوط و سپس بذرپاشی گردد. بعد از اتمام بذرپاشی مقدار2/0تا5/0سانتی متر خاک هوموسی3/1،خاک برگ3/1وماسه بادی3/1 را ترکیب کرده روی بذرهامی ریزیم (بطوری که بعداز آبیاری بذر ها نمایان نباشد) با آبیاری ملایم جهت چسبیدن بذر به بستر و خروج هوا از حفره ها عملیات بذرپاشی تمام می شود.

ب : روش گلخانه معتدل : این روش نیز کاملاً‌ مشابه روش قبلی است با این تفاوت که به علت کاهش دما در گلخانه که بین 10-8 درجه سانتی گراد است

3-انتقال به خزانه دوم (انتظار یا گلدان):

در روش گلخانه گرم نشای موردنظر پس از 45 روز یعنی دراواخر بهمن ماه قابل انتقال به  گلدان میباشدودر روش گلخانه معتدل زمان انتقال نشاء به گلدان در اواخر فروردین ماه امکان پذیر میباشد و عملیات پیوندزنی به نیمه دوم دی ماه برمی گردد.

انتقال نهال­های بذری کیوی پایه به خزانه دوم موجب می­ شود تا ریشه ­ها توسعه خوبی یافته و درهم پیچیدگی ریشه ­ها نیز به حداقل خود رسیده وجابجایی نهال ها پس از پیوند درهر زمانی امکان پذیرباشد.ترکیب خاکی برای کاشت نهال بذری پایه کیوی 3/1خاک هوموس،3/1ماسه،3/1کود دامی پوسیده  می باشد درصورتی که زمان کاشت نشا کیوی هواگرم باشد جهت جلوگیری از تاثیرمنفی شدت نورآفتاب بلافاصله بعداز کاشت برای10تا20روزبرروی خزانه توری گذاشته و آبیاری می شود.

نکته:یک هفته در میان محلول پاشی نهال ها انجام شود تانهال  قوی وقابل پیوندزدن داشته باشیم.

پیوند

پیوند به روش اسکنه ای انجام می شود در این روش ممکن است پایه و پیوندک دارای قطر مساوی باشند و یا پیوندک نازکتر باشد . طول پیوندک باید درحدود 8تا10سانتیمتر بوده و حداقل یک جوانه داشته باشدو محل قطع پیوندک کنار جوانه باشد. پیوندک در هنگام استراحت گیاه از شاخه یکساله گرفته می شود.روش کار بدین ترتیب است که سرپایه راقطع کرده،درامتدادقطرسطح برش یک شکاف عمودی به طول 5سانتیمترایجادمی کنندو دو پیوندک را که ته آنها به شکل گوه ای است بریده شده است در دو طرف آن قرار می دهند. به طوری که لایه های زاینده پایه وپیوندک بر روی هم قرارگیرند

دراین روش محل اتصال پیوندک به پایه بانوار چسب وپلاستیک پیوندزنی بسته تااز نفوذهوا و رطوبت جلوگیری شود ونوک پیوندک برروی نوار آن باید با چسب پیوندپوشانیده شود تا ازنفوذ آفات وبیماری به پایه وپیوندک جلوگیری شودهمچنین رطوبت خودرا ازدست ندهند.

نحوه احداث باغ کیوی

خاک محلی است که کیوی ریشه های خودرادرآن می گستراندلذاخیلی مهم بوده وبایدموردتوجه قرارگیردتابهترین ترکیب بدست آید.بنابراین بهترین خاک برای پرورش کیوی خاک شنی هوموس دار است این مخلوط یعنی خاک سبک شنی(50%کود پوسیده دامی و50%ماسه دریا)مناسب ترین ترکیب می باشد

کاشت کیوی

1-طراحی باغ کیوی:درطراحی باغ کیوی فاصله نهال ها را4متروردیف هارا 5مترویا فاصله ردیف ونهال ها را4*4متردرنظر میگیرند(4در4)و(5در5)وبعضا(5/3*5/4)بستگی به مساحت زمین نیزدارد.

2-آماده سازی محل کشت نهال کیوی : بهترین خاک برای کاشت کیوی شنی هوموس دار یامخلوط ماسه بادی وکوددامی پوسیده شده است. زمین اصلی را شخم سپس روتیواتور زده روتیواتور یادیسک خورد کرده درصورتی که زمین ما خاک آن سبک باشد چاله های به قطر120تا150سانتی متر با عمق 50سانتی متر خاک برداری شده سپس خاک برداشته شده به اندازه %50آن کوددامی ومقداری خاک هوموسی یا خاک برگ اضافه می کنیم  سپس ضمن اینکه چاله ی خاک برداری شده راپر می کنیم به ارتفاع  40سانتی مترازسطح زمین  خاک می ریزیم به طوری که سطح پشته صاف باشد درصورتی که زمین ما دارای خاک نیمه سنگین باشدچاله ای به قطر120*150سانتی متر خاک برداری کرده وبه خاک خروجی %50ماسه وکوددامی اضافه کرده ضمن اینکه چاله خاک برداری شده راپر می کنیم تا ارتفاع 70سانتی متر ازسطح زمین خاک آماده شده را می ریزیم وپس از صاف کردن پشته نهال را می کاریم. درصورتی که زمین های ما پست ودارای خاک های سنگین باشندزدن زهکش بین ردیف های کیوی الزامی می باشد

3-زمان کاشت کیوی:بهترین زمان کاشت کیوی ماههای شهریور ومهرماه(بهترین موقع)ویا اسفندوفروردین می باشد

4-نحوه کاشت نهال نر وماده کیوی: یک پایه نربرای نه پایه ماده به شرط آنکه پایه های نروماده همزمان شکوفه دهندکافی است.

نسبت پایه نر به ماده:

توجه:درتلقیح بروش دستی هر گل نر برای 5 گل ماده مناسب است.

مدت پولن پذیری گل های ماده7-9روزوقدرت گرده دهی گل های نر2-3روزاست.

عملیات داشت کیوی

این مرحله ازمهمترین مراحل رشدکیوی به شمارمی رودکه عبارتنداز:آبیاری،کوددهی،سله شکنی،خاک دهی پای نهال،مبارزه باآفات وبیماری هاو…

دربخش تغذیه وآفات وبیماری ها مفصل بحث خواهدشد

روش های آبیاری کیوی

1-بارانی(پمپ،لوله های اصلی،انشعابات فرعی،فواره)

2-میکروجت

3-قطره ای(پمپ،لوله های پلاستیکی قطرکم،سرلانس یاقطره چکان

کود وتغذیه کیوی:

کیوی گیاه پرتوقع است.

*نحوه بدست آوردن مقداردقیق غلظت کود یامحلول غذایی:

FC=K*Fr/Tr, Id=100idn/Tr*EU

FC= غلظت کوددرآب برحسب قسمت درمیلیون(PPM)

=ضریب ثابت برابر100k

Fr=مقدارکودمحلول برای هرنوبت آبیاری برحسب کیلوگرم درهکتار

Tr=نسبت زمان کوددادن به زمان آبیاری،درهربار8/0درنظرمیگیرند.

Id=مقدارناخالص آبیاری برحسب میلیمتر

Idn=مقدارخالص آبیاری

Tr=ضریب تعرق

Eu=ضریب یکنواختی توزیع

مثال:اگر Idnمقدارخالص آبیاری20میلیمترباشدیعنی مقدار20000لیتردرهکتاردرهرنوبت و TRضریب تعرقدرآبیاری 0.8و EUضریب یکنواختی توزیع90%باشد

Id=100idn/TR*En=100*20/0.8*90=24.7

گربخواهیم برای هربارآبیاری3کیلوگرم کوددرهکتاررادرنظربگیریم محاسبهاینگونه است.

Id=K*Fr/TR.Id=3  /   0.8*24.7=15.2ppm

مقدارکودهای لازم درسال های مختلف برای آبیاری: توجه:اگربخواهیم دریک باغ کیوی مقدار100کیلوگرم کودرادرطی 100روزدراختیارگیاه قراردهیم وبرنامه آبیاری طوری باشدکه درهرقطعه هردوروزیکبارآبیاری شود.جمعاآن قطعه50باردرزمان کوددادن آبیاری می شودپس درهرمرتبه بایددولیتردرهکتاربرای هربارمحاسبه کنیم ودرفرمول های ذکرشده بالاقراردهیم.

نکته بسیارمهم دیگراین است که که نمی توان هرنوع کودمحلولی رابکاربرد.

کودی که برای آبیاری قطره ای درنظرگرفته می شودبایددارای مشخصات زیر باشد:

1-باعث ایجادرسوب روی سوراخ های قطره چکان هاوداخل لوله هانشود.

2-موادغذایی متشکله آن دارای نسبت مناسبی ازعناصرازت،فسفر،پتاسیم ومیکروالمنت باشد.

3-phوکودمحلول بایدبه صورتی باشدکه تاحدودی ازسختی آب کاسته ومانع رسوب موادغذایی در داخل لوله ها وقطره چکان هاشود .

4-مواد تشکیل دهنده به صورتی باشند که به خوبی جذب خاک شده وحداکثرآن مورداستفاده گیاه قراربگیرد.

دردوسال اول مقدارکودی که به نهال داده می شود،بسیارمحدوداست سال اول مقدار30گرم ترکیبات اوره (14گرم ازت)برای هردومترمربع خاک اطراف نهال درنظرگرفته می شودواین عمل 3-4باردرماه های فروردین تامردادتکرارمی شود.سال دوم 120گرم اوره(55گرم ازت)در3-4مترمربع خاک اطراف آنهادراسفندماه پخش میگرددسپس درسه مرحله درهرمرحله 60گرم اوره (28گرم ازت)ازماه های فروردین تامردادتکرارمی شود

سال سوم مقدار250کیلوگرم (115کیلوگرم ازت )برای هرهکتارباغ دراسفندماه درنظرگرفته می شود.سپس مقدار125کیلوگرم اوره(57کیلو گرم ازت)دراریبهشت ماه به باغ می دهند.درموقعی که خاک رطوبت نسبی دارد،فقط مصرف ترکیبات اوره کافی است ولی بایددقت نمودکه رطوبت خاک بیش ازحدلازم نباشد،زیرا دراین صورت ریشه ضایع شده ازبین می روند.موقع مصرف کودرابایدطوری انتخاب نمودکه پس از آن بارندگی باشدتاازت رادرخودحل کرده وبه ریشه برساند.

زمانی که نهال هابارورشدنداگرنتیجه آزمایش خاک وبرگ هردومساعدباشدمقدار170کیلوگرم کودازته درهکتارلازم است که115کیلوگرم آن دراسفندماه و55کیلوگرم آن دراردیبهشت به خاک داده می شود کودفسفره رانیزبه مقدار56کیلوگرم درهکتاردرماه بهمن واسفندبه خاک می دهند.

کود پتاسه:به مقدار150تا200کیلو گرم درهکتار2تا3مرحله دربین ماه های اسفند ومردادبه باغ داده میشود.کودرابایدسرتاسرباغ پخش نمودتاریشه بتوانددرتمامی محدوده انتشارخودآن راجذب نماید .

نکته:درمناطقی که هرس شدیدروی درخت انجام میگیرد،مقدارنیازگیاه به کودبیشترازگیاهانی است که هرس کمتری روی آنهاصورت گرفته است ومعمولاشاخه هارابه قیم هابسته وآنهارابه حال خودباقی می گذارندبخصوص کودپتاسه برای تولیدمیوه بسیارضروری است.

 کود کامل مایع(کلاته) مخصوص کیوی  

کود کامل مایع کیوی از جمله محصولاتی است که بیش از 90% تولید آن در باغات مازندران انجام می‌شود. درختی است که به سرما حساس بوده و از لحاظ نیاز به عناصر غذایی به ازت، پتاسیم، گوگرد، فسفر، و منزیم نیاز بالایی دارد.

 ازت: گلوگاه رشد گیاه بوده و کمبود آن به شدت رشد کیوی را کاهش می دهد. کمبود آن ابتدا در برگهای پیر و سپس در برگهای جوانتر دیده می شود زیادی ازت نیز رشد کیوی را کاهش می دهد که بصورت سوختگی بین برگها از حاشیه برگ شروع شده و به رگبرگهای میانی می رسد. از این رو رساندن میزان مناسب و مورد نیاز این عنصر به گیاه در تولید آن نقش فراوان دارد.

فسفر: با کمترین علائم ظاهری کمبود آن در کاهش رشد کیوی موثر می باشد کمبود آن باعث لاغر شدن ساقه‌ها و کوچک شدن برگها می‌شود و زیاد بودن فسفر درگیاه نیز باعث اختلال در جذب عناصری مانند روی می شود.

پتاسیم: نخستین علامت کمبود آن کاهش رشد گیاه در دوران شکوفه دهی و جوانه زدن است. کمبود پتاسیم در کاهش کیفیت محصول تولیدی و پائین آمدن سلامت و شادابی گیاه و محصول تاثیر فراوان دارد، از علائم کمبود آن به پیچیدگی حاشیه برگها، تغییر رنگ برگ به قهو‌ه‌ای، سوختگی و نکروزه شدن برگها، ریزش برگها و کوچک شدن میوه‌ها می‌توان اشاره کرد. همچنین پوسیدگی شکوفه ها درکیوی تحت تاثیر کمبود پتاسم می‌باشد. کمبود پتاسیم به شدت عملکرد تولید میوه را کاهش داده ، تعداد، اندازه و کیفیت محصول را تحت تاثیر قرار می دهد.

منزیم: کمبود منزیم به سلامت و شادابی گیاه لطمه شدیدی وارد می‌کند نکروزه شدن‌،تغییر شکل و رنگ شدید و حساسیت شدید گیاه به آفات و بیماریها از مشکلات کمبود منزیم برای کیوی می‌باشد.

گوگرد: کمبود کوگرد نیز باعث کاهش شدید رشد گیاه و تولید است. عناصر ریز مغزی مانند اهن، روی، منگز، بور، مس و مولیبدن زمانی مطرح می شوند که گیا ه از نظر تغذیه عناصر پرمصرف به خوبی حمایت شود وبرای یک تولید خوب و با کیفیت و همراه با مصرف عناصر پر مصرف، عناصر کم مصرف تأثیر خود رانشان دهند.

تأثیرعمومی عناصری مانند آهن، روی، مس و … در کیوی بر کیفیت و عملکرد گیاه و محصول آن می باشد، کمبود آنها به کاهش رشد گیاه ، بروز علائم ظاهری در پایین آمدن کیفیت گیاه و محصول تولیدی ، کاهش مقاومت گیاه دربرابر آفتاب و …. دامن می‌زند. علائم کاهش این عناصر به صورت نکروزه شدن برگها ، تغییر رنگ برگها و کاهش رشد گیاه بروز می‌کند. که با یک فرمول صحیح و رساندن مواد غذایی با کود مایع هامون در زمان مناسب به گیاه به افزایش تولید، کیفیت و سلامت گیاه و محصول خود می‌رسیم.

 میزان مصرف : 5/2 الی 5/3 لیتر کود را در 1000 لیتر آب حل کرده سپس محلول پاشی انجام شود . محلول فوق قابل جذب از طریق برگ و ریشه می باشد.

 

N=14%  ,  P2O5=4%  ,  K2O=8%  ,  Zn=1000ppm  ,  Fe=1250ppm

,  Mn=700ppm  ,  Mg=2000ppm  ,  B=300ppm  ,  Cu=200ppm

, Mo=40ppm

 

هرس کیوی

 

برای گل دهی بیشتربایددرخت کیوی راهرس کردکه هرس تابستانه وکندکننده های رشدسبب تحریک گیاه برای گلدهی بیشترمی شودتعدادگل درکیوی بسیارزیاداست ولی تعدادکمی ازآنها به میوه تبدیل می شودازعوامل آن عدم گرده افشانی،سقط جوانه گل،عدم تامین نیازسرمایی،متعادل نبودن نسبت بین برگ ومیوه می باشد.شایدمهمترین مسئله درپرورش کیوی گرده افشانی گل های آن باشدچراکه رابطه مستقیم باتعدادواندازه نهایی میوه دارد.هرس درختان ماده ونر باهم فرق دارند.بازوهای میوه دهنده کیوی،فقط روی شاخه های سال جاری که ازروی شاخه های سال قبل منشعب شده اند بوجودمی آید.عمدتا6عددازشکوفه های انتهایی شاخه تبدیل به میوه می گردد.شاخه های ایده آل برای تولیدمیوه آنهایی هستندکه درآنهافاصله بین جوانه ها ها کم باشدوجوانه ها خوب رشدنموده وبه طرف بالاقرارگرفته باشند.

 

انواع هرس کیوی

 

1-هرس زمستانه

 

الف)هرس شاخه های یکساله کامل:این هرس بصورت شاخه های انگوراست راهنمای اصلی جهت انجام این هرس سیم ثابت مرکزی است معمولادرسیستم ستونی تی بار طوری هرس می کنندکه هر شاخه فرعی حدود25تا40سانتی مترازهمدیگر قرارگیرند.تابدین صورت ازتوهم رفتگی شاخه ها وسایه اندازی زیادجلوگیری شوددراین سیستم شاخه های آویزان کناری راتاارتفاع زانو ازسطح زمین قطع میکنندیااینکه انتهای شاخه هارابه طوری که اززمین فاصله مشخصی داشته باشد،هرس میکنند.

 

ب)هرس شاخه های جانبی کوتاه:شاخه های باردهنده هردوسال یا سه سال یک بارازنقطه اتصال به تنه اصلی به طورکامل هرس می شود وشاخه های جوان جایگزین آنها می گردد.درزمستان اول شاخه های جانبی راکه حدودهشت جوانه دارندبه فاصله 30سانتیمترقطع می کننداین جوانه هادربهارهمان سال رشدخواهندکردوازآنهاحدود6میوه تولیدخواهدشدهدف ازهرس زمستانه باقی گذاشتن مقدارکافی شاخه های چوبی یکساله روی درخت تاجوانه ها بطوریکنواخت درسراسرشاخه تقسیم شوند.بدین جهت لازم است درهرمسیری تنها یکسری جوانه باقی گذاشته شود.بهترین زمان هرس اواخرآذرماه بعدازریزش برگ هاست .هرس شدید  در این زمان باعث  رشد شاخه های جدید زیاد شده و  سطح میوه دهی بالا می رود در این  هرس کلیه شاخه های ضعیف و پیچیده را حذف کرده وروی شاخه های انتخاب شده 3تا6جوانه نگهداری می شود.

 

2-هرس تابستانه:به هرس تابستانه هرس سبزنیزگفته می شوددراین هرس جلوی رشدبی رویه آن گرفته می شودوشاخه های زیادبلند وبهم پیچ خورده وخشکیده قطع می شود.

آفات

شپشک توت یک آفت بسیار خطرناک و پلیفاژ در بسیاری از کشورهای جهان است . این حشره با داشتن بیش از 40 میزبان در بسیاری از باغات دنیا در گروه آفات درجه یک جای گرفته است . این آفت از سال 1343 همراه با نهال های توت خارجی وارد استان گیلان گردید و همراه با گسترش نوغانداری و انتقال نهال های توت به سایر استانهای کشور، هم اکنون تمامی توتستانهای ایران آلوده به این آفت هستند. خطر عمده آن گسترش و اشاعه بر روی درختان میوه مانند کیوی، هلو، گردو در نقاط مختلف کشور است. مشکلات عدیده ناشی از سموم نباتی و عدم کارآیی لازم آنها بر روی این سپردار، بررسی قدرت پارازیتیسم دو گونه زنبور پارازیتوئید به نامهای ‏‎Encarsia berlesei‎‏ و ‏‎E. faseiata‎‏ را ایجاب می نماید .بیماری بعدی که باعث خسارت درختان کیوی میشود شانگهای است وهمچنین پوسیدگی ریشه که درخاک های مرطوب وسنگین اتفاق می افتد. توضیحات  کامل تر به همراه تصویردر بخش تغذیه و آفات وبیماری  ها داده می شود.

 

نگهداری میوه کیوی

اگر کیوی شما نارس وسفت است یک عدد سیب کنار کیوی ها قرار دهید وانها را داخل ظرفی ریخته ودر یخچال قرار دهید.

هنگام خرید این میوه نمونه‌ای از آن را در میان انگشتان خود قرار دهید و درصورتی که بر اثر فشار جزیی، نرمی زیر دستان خود احساس کردید از خریدن آن صرف‌نظر کنید. این میوه را می‌توانید در دمای اتاق نگهداری کرده، آن‌را به مدت چند روز ذخیره کنید. هرگز این میوه را کنار سیب، گلابی و سیب زمینی قرار ندهید، زیرا از این میوه‌ها گازی متصاعد می‌شود که موجب رسیدن بیش از اندازه این میوه می‌شود. به علاوه، توصیه می‌شود هیچ‌گاه کیوی بسیار نرم یا لک دار نخرید؛ اما در صورتی که میوه شما نارس است می توانید آن را در کاغذ همراه میوه‌هایی نظیر سیب، گلابی یا موز قرار دهید تا فرآیند رسیدن تسریع شود. هرگز به اندازه میوه توجه نداشته باشید، زیرا در میزان مواد مغذی موجود در آن تأثیری ندارد. تصور نکنید میوه درشت‌تر دارای مقدار بیشتری ماده مغذی است و ارزش تغذیه ای بیشتری دارد .

هشدار

این میوه از میوه‌هایی محسوب می‌شود که دارای اگزالات هستند. اگزالات ترکیبی است که وقتی وارد بدن می‌شود ، در مایعات بدن باقی می‌ماند و موجب بروز عارضه در اعضایی نظیر کلیه‌ها و کیسه صفرا می شود. به این منظور این میوه برای افرادی که مستعد سنگ کلیه و سنگ کیسه صفرا هستند باید با احتیاط میل شود. به علاوه، اگزالات موجود در این میوه، مانع جذب کلسیم می‌شود. به این دلیل نباید حداقل 2 تا 3 ساعت قبل و بعد از مصرف لبنیات و حتی قرص‌های کلسیم این میوه را تناول کرد تا مانع جذب این ماده مغذی نشود.