کاشت ، داشت و برداشت انار

انار

انار درخت کوچکی است که ارتفاع آن حداكثر تا 6 متر میرسد و در مناطق نیمه گرمسیری میروید. گلهای انار درشت به رنگ قرمز اناری ولی بی بو میباشد. میوه آن کروی با اندازه های مختلف دارای پوستی قرمز رنگ و یا زرد رنگ میباشد. رویهمرفته در حدود بیست نوع مختلف انار كه شامل واريته هاي بسيار متنوعي ميباشد در دنیا موجود است. انار از گياهان بومي ايران بشمار مي آيد، و امروزه به صورت وحشي در كليه سواحل درياي شمال و نقاط استپي معتدل نظير جنگلهاي غرب در لرستان، كردستان، بختياري و فارس ميرويد…..

ايرانيان از حدود سه هزار سال پيش با كشت انار آشنائي داشتند و با كشت مداوم آن در نقاط مختلف و مساعد آنرا به صورت اهلي درآورده و با سلكسيونهاي متعدد موفق به كشت ارقام پر محصول و مرغوب تجاري در كليه مناطق از جمله در نواحي حاشيه كوير مركزي ايران شدند. به گونه اي كه هم اكنون شهرهاي مستقر در اين مناطق از عمده ترين مراكز استقرار باغات انار ميباشند.

به جز در مناطقي با زمستان سرد و طولاني، اين درخت قابليت سازگاري با آب و هواي مختلف كه داراي بهاري آفتابي و تابستاني گرم باشند، را دارا ميباشد.

اين درخت نسبت به سرما شديدا حساس بوده و در دماي كمتر از 12- درجه سانتيگراد كه بيش از دو روز استمرار يابد قسمت هوائي آن از بين رفته و در شرايط دمائي سردتر حتي ريشه درخت نيز آسيب ديده و از بين خواهد رفت. از اينرو ميبايد قبل از احداث باغ انار نسبت به ارزيابي آب و هوائي منطقه اقدام نموده و از وضعيت دوره هاي سرماي زمستانه اطلاع حاصل كرد. بطور كلي ميبايد از احداث باغ انار در مناطقي كه برودت هوايي كمتر از 10- درجه سانتيگراد را به صورت طولاني در تناوب زماني 30 ساله تجربه كرده اند اجتناب نمود.

گرما و تابش شديد نيز موجب آفتاب سوختگي تنه و ميوه درخت ميشود از اينرو در مناطقي با آفتاب فراوان و تابستاني معتدل درختان انار شاداب تر و محصول آن مطلوبتر ميباشد. جهت جلوگيري از آفتاب سوحتگي ميوه انار باغات موجود از گذشته با تراكم زياد كشت گرديده تا ميوه درخت در سايه انداز شاخ و برگها از گزند آفتاب سوزان در امان باشد.

 اين درخت رشد سريعي داشته و پاجوشها و تنه جوشهاي فراواني توليد ميكند. شاخه هاي اين درخت داراي خارهاي فراوان و تيز ميباشد. به تجربه ديده شده درختان با خار فراوان محصول نازلتري توليد ميكنند. به دليل پاجوش فراوان در جواني هرس اين درخت و حذف پاجوشها بايد از سال سوم به طور مستمر انجام گيرد. تا اسكلت اصلي درخت حفظ شود. درختان انار عمدتا به صورت چند تنه تربيت ميشوند. بگونه اي كه همه جوانه ها و شاخه هاي جوان و پاجوشهاي برآمده روي سه شاخه اصلي تنه درخت را بعد از سال چهارم به طور مرتب تا ارتفاع 1 متري حذف مينمايند. با افزايش سن، تنه اصلي ديگر پاجوش توليد نخواهد كرد.بر روي شاخه هاي انار پس از يك سالگي تا سال چهارم ميخچه هاي توليد كننده ميوه رشد ميكنند، طول اين ميخچه ها متغير و از يك تا 20 سانتيمتر ديده شده است.

در تربيت و هرس درختان انار هم اكنون سعي در جلوگيري بر افزايش ارتفاع درختان و تربيت آنها تا ارتفاع حداكثر 3 متر به جهت سهولت در برداشت محصول و افزايش سايه انداز درخت به منظور جلوگيري از آفتاب سوختگي ميوه آن ميباشد. از اينرو رعايت تراكم كاشت (حداكثر 800 درخت در هكتار) از الزامات باغداري نوين ميباشد. جهت حفظ ارتفاع درخت سربرداري ساليانه پس از سال ششم الزامي است. 

 آب (نیاز آبی، کیفیت آب و میزان آب مصرفی در باغهای انار)

آب از جمله عوامل مؤثر در تولید اقتصادی انار محسوب می گردد. هرچند درخت انار به شرایط کم آبی مقاوم است و شواهد نشان میدهد، حتی باغ هایی که چند سال آبیاری نشده اند، بعد از آبیاری، مجدداً شروع به رشد نموده و پاجوش های زیادی تولید می کنند و با تربیت این پاجوش ها می توان بار دیگر آنرا به یک باغ پرمحصول و اقتصادی تبدیل نمود. با این حال کمیت و کیفیت آب برای درختان انار عامل تعیین کننده در میزانعملکرد و کیفیت میوه و حتی مدیریت آفات آن میباشد.
آبهای با هدایت الکتریکی(Ec)کمتر از 2 دسی زیمنس بر متر(ds/m) برای انار بسیار مناسب است. اما تحت شرایط خاص از جمله در اختیار داشتن آب کافی،مناسب بودن بافت و عمق خاک و داشتن زهکش، می توان با مدیریت خوب،از آبهای با هدایت الکتریکی تا 5 دسی زیمنس بر متر نیز استفاده نمود. شور یهای بالاتر باعث افت شدید کمی و کیفی محصول و افزایش حساسیت درخت در مقابل استرس های محیطی می گردد.

میزان آب مورد نیاز انار در استان یزد حدود 11000 متر مکعب در هکتار برآورد شد ه است.
بر اساس تحقیق دیگری در اصفهان میزان آب مصرفی در روش آبیاری سطحی(غرقابی)
حدود 22000 تا 26000 متر مکعب و در روش آبیاری قطر های 7500 تا 13000 متر مکعب در هکتار متغیر بوده است. این آزمایش و پاره ای تحقیقات دیگر توصیه بر استفاده از روش آبیاری قطر های دارد. در این روش علاوه بر افزایش راندمان آبیاری و صرفه جویی 50 تا60 درصدی آب مصرفی، عملکرد نیز بین21 تا 44/5 درصد افزایش یافته است. به علاوه هیچ گونه شوک یا تنش رطوبتی ناشی از تغییر سیستم آبیاری درختان مورد آزمایش(10 تا16 ساله) از روش سطحی به قطر های مشاهد ه نشد هاست.

 خاک مناسب برای احداث باغ انار

از جمله ی ویژگیهای با ارزش درخت انار، انعطاف پذیری آن نسبت به انواع خاکها و تحمل کم آبی و شوری آب و خاک می باشد. انار را می توان در انواع خاک ها از شنی تا رسی و حتی اراضی شور کشت کرد، اما درخت انار برای رشد مطلوب، به خاکی با زهکشی خوب و بافت متوسط رسی احتیاج دارد. خاکهای با بافت شنی- رسی مناسب ترین خاک برای تولید انار میباشند.بافت لوم و هدایت الکتریکی (Ec) کمتر از 2 دسی زیمنس بر متر حد مطلوب برای خاک باغ انار میباشد. ریشه ی درخت انار تا عمق 5/ 1 متری زمین نفوذ میکند و قدرت ریشه زایی آنها بالاست ولی حداکثر ریشه ها در عمق 50-20 سانتیمتری قرار دارند. شخم سالانه و مصرف کودهای دامی در بهبود شرایط فیزیکی، تهویه بهتر خاک، گسترش ریشه و افزایش کمی و کیفی میوه بسیار مؤثر است. به تجربه ثابت شده است که باغ های قدیمی انار برای احداث باغ نو مناسب نیست.

میزان گیرایی قلمه و نهال انار و رشد و نمو بعدی آن در این اراضی بسیار پایین است. استقرار تعداد زیادی از بیمارگرهای خاکزی، مثل نماتدها، می تواند یکی از دلایل آن باشد. برای نوسازی و اصلاح این گونه باغ ها می توان از روش کفبری تدریجی (درصورتیکه
ارقام آن مناسب باشند)و از روش سربرداری و پیوند برای اصلاح ارقام نامرغوب استفاده کرد. به هر حال توصیه میشود، حتی الامکان از باغ های قدیمی برای احداث باغ جدید استفاده نشود و در صورت الزام، بعد از پاکسازی باغ قدیمی، زمین برای چند سال به حالت آیش گذاشته شود و یا به کشت غلات اختصاص یابد و سپس اقدام به احداث باغ جدید گردد.

 نور

اصولاً درخت انار به نور کافی نیاز دارد و درختانی که در زیر درختان بزرگ تر قرار میگیرند، فاقد تولید مناسب میباشند. معمولاً شاخه هایی که فضای آزادتری داشته و از نور کافی برخوردارند، گل و میوه بیشتری تولید می کنند. به همین دلیل توصیه میشود که درختان انار در محل نور گیر و با فاصله مناسب کاشته شوند.

 

عملیات احداث باغ انار

1- آماده سازی زمین اصلی

قبل از انجام هر اقدامی لازم است با مطالعات خاکشناسی و بررسی پروفیل خاک محل احداث باغ، از عدم وجود لایه های غیرقابل نفوذ اطمینان حاصل نمود.در صورت مشاهده چنین لایه ای ابتدا باید، با نظر کارشناس، نسبت به شکستن آن اقدام گردد. چنانچه قبلاً نیز اشاره شد باغهای قدیمی برای احداث باغ جدید انار مناسب نیست.
آماد ه سازی بستر کاشت باغ انار به یکی از سه روش زیر انجام میشود:
1- شخم تمام زمین باغ با لدر به عمق حدود یک متر. کاری که در قدیم در مناطقی مثل استان یزد تحت عنوان احیاء باغ بوسیله شخم عمیق(شخم دوبیل)مرسوم بوده است. در این روش زمین محل احداث باغ را به عمق حدود 60 – 50 سانتیمتر با بیل شخم  عمیق زده و در هر ردیف شخم مقداری از ضایعات کشتارگاهی، مثل شاخ و استخوان می ریختند. این مواد در سالهای بعد تجزیه و بتدریج در اختیار درخت قرار می گرفت. استفاده از این دانش بومی میتواند با اصلاحاتی در احداث باغات جدید بکار گرفته شود.بدیهی است در این روش، بدلیل نرم شدن تمام سطح باغ، گسترش ریشه درخت راحت ترانجام شده و سرعت رشد آن بهتر خواهد بود.

2- شخم محل ردیف های کاشت بصورت نواری به عرض و عمق حدود یک متر

3- کندن چاله به ابعاد 1×1× 1 و اصلاح خاک آن در محل غرس نهال 

توصیه میشود در هر هکتار زمین محل احداث باغ انار حدود 50-40 تن کود دامی پوسیده و مقدار 400-300 کیلوگرم از هریک از کودهای فسفره و پتاسه و به همین میزان  کودهای گوگرد ی با خاک محل کاشت درخت مخلوط گردد.

2- فاصله، جهت و تراکم کاشت

با توجه به آب و هوای منطقه، شرایط زمین، آب وخاک، جهت باد غالب در منطقه ونوع ارقام مورد نظر، سیسم کاشت و فاصله ی بین ردیف ها و بین درختان و جهت کاشت تعیین می گردد. به منظور کاهش خسارت آفتاب سوختگی جهت شمالی- جنوبی برای ردیف های درختان انار پیشنهاد می گردد.فاصله بین درختان نیز با توجه به رقم و شرایط منطقه 5× 3، 4× 4ویا 6×3   پیشنهاد می گردد. در این صورت تراکم درخت در هر هکتار باغ انار حدود 650-  550 اصله خواهد بود.

 

3- روش های تکثیر انار

آسا ن ترین و باصرفه ترین روش تکثیر انار در ایران از طریق قلمه میباشد. تکثیر انار از طریق بذر و همچنین به روش خوابانیدن، پیوند و پاجوش نیز امکان پذیر بوده و در بعضی از مناطق و یا در موارد خاص مورد استفاده قرار می گیرد. ازدیاد انار از طریق بذر صرفاً برای کارهای تحقیقاتی انجام می شود. زیرا درختان حاصل از تکثیر بذری نمی توانند خصوصیات مادری خود را حفظ کنند.

 

-4 مشخصات قلمه و زمان تهیه آن
قلمه را باید از شاخه های 3 -2 ساله بارده درختان سالم و از ارقام مرغوب مورد نظر تهیه نمود. تهیه قلمه از شاخه های نرک مناسب نیست. گرچه این دسته از قلمه ها قدرتگیرایی بالاتری دارند، ولی درختان حاصل از آنها کم بار خواهد بود. طول مناسب قلمه حدود 40 سانتیمتر و قطر آن می تواند از یک تا 3 سانتیمتر متغیر باشد. مناسب ترین زمان تهیه قلمه اواخر زمستان و در هنگام بیدارشدن جوانه ها می باشد. در این زمان جوانه ها قرمز رنگ هستند. البته در صورت وجود شرایط و امکانات مناسب برای کنترل سرمای زمستانه، تهیه قلمه و کاشت آن در اواسط پاییز نیز امکا نپذیر است. قلمه را می توان در زمین اصلی و یا در خزانه کاشت. توصیه می شود، ابتدا قلمه را در خزانه بکاریم و نها لهای حاصل را در سال بعد به زمین اصلی منتقل کنیم.

 

5- ارقام انار

انار بومی ایران و ذخائر غنی ژنتیکی از ارقام مختلف انار، از جمله توانمندیهای بینظیر کشور محسوب میگردد. وجود بیش از 760 توده انار با ویژگیهای متفاوت در کلکسیون جامع ذخائر توارثی انار مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی یزد گواهی بر این مدعاست.
به همین دلیل در هریک از مناطق عمده انارکاری کشور تنوع زیادی از ارقام شیرین، ترش،
میخوش، پوست قرمز، پوست سفید، زودرس و دیررس وجود دارد. با بهره گیری از اینپتانسیل قوی میتوان به راحتی ارقام مورد نظر را انتخاب و با توجه به روش آسان و زود بازده تکثیر انار (روش قلمه) نهال مورد نیاز را تأمین کرد. انار رباب نیریز فارس، ملس ساوه، ملس دانه سیاه یزد، ملس یزدی، شیشه کپ فردوس، نادری بادرود، قجاق قم، اردستانی مه ولات، بجستانی گناباد و خزر بردسکن از مهمترین ارقام صادراتی انار کشور و رقم  واندرفول (Wonderful)معروفترین رقم انار در اسپانیا و آمریکا میباشد.

انتخاب رقم انار یکی از موارد بسیار مهم در احداث باغ انار می باشد که سهل انگاری و یا کم توجهی به آن می تواند عواقب ناخوشایند و خسارات جبران ناپذیری را در بر داشته باشد. در انتخاب رقم ، توجه به نکات ذیل ضروری است :
1- انتخاب رقم باید بر اساس هدف و برنامه پیشبینی شده برای نحوه مصرف محصول باغ صورت گیرد. این هدف می تواند صادرات، تازه خوری، تولید کنسانتره و یا ترکیبی از آنها باشد.

2- حت یالامکان رقم انار از بین ارقام بومی منطقه با ویژگیهای مورد نظر انتخاب شود.

3- درختان مرغوب و مورد نظر را در زمان برداشت انتخاب و علام تگذاری کنید.

4- حتی المقدور باغدار خودش نهال مورد نیاز خود را تولید کنید و در غیر این صورت نهال را از تولیدکنندگان مطمئن و از نهال های پلا کخورده مورد تأیید مؤسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر تهیه نماید.

5 – از کشت درهم ارقام خودداری شود. در صورت تمایل به داشتن ارقام متنوع، هر رقم در قطعات جداگانه کشت گردد.

6 -حساسیت ارقام انار به استرس های محیطی مثل سرمازدگی و آفتا بسوختگیمتفاوت می باشد. بنابراین در انتخاب رقم به اطلاعات هواشناسی منطقه و خصوصیات رقم توجه شود.

7- بسیاری از صفات کمی وکیفی ارقام انار با انتقال از یک منطقه به منطقه جدید فرق میکند. لذا باید از کاشت وسیع ارقام جدید، بدون مطالعه و بررسی جداً خودداری گردد. ایجاد با غهای سازگاری از ارقام مختلف میتواند ریسک سرمای هگذاری را تقلیل دهد.

6 -خزانه تولید نهال انار

زمین خزانه باید از زمین های بکر، سالم با خاک حاصلخیز و شیرین انتخاب گردد. زمینهایی که قبلاً زیر کشت سبزی و صیفی و یا باغ بوده است، برای ایجاد خزانه مناسب نیست. بعد از انتخاب زمین مناسب، آن را شخم زده و سپس به صورت جوی و پشته در میآوریم و قلمه ها را به فاصله 10 سانتیمتر از یکدیگر در دو طرف پشته و به صورت مایل،به نحوی که 10- 5 سانتیمتر از قلمه ها بیرون از خاک و بقیه در زیر خاک باشند، میکاریم.
مصرف هیچ نوع کود، اعم از دامی یا شیمیایی، برای زمین خزانه انار توصیه نمیشود.

کاشت انار

تسطيح تجهيز و آماده سازي اراضي جهت احداث باغ انار

احداث باغ انار به مقدماتی نظیر تسطیح و آماده سازی اراضی، معماری باغ، تهیه نهال و قلمه معتبر، مشخص کردن نحوه آبیاری باغات و منابع آب مورد نیاز و موارد متنابه دیگر نیاز دارد. قبل از ورود به بحث ذکر این نکته لازم است که اطلاعات زیر در تشریح خصوصیات لازم برای احداث باغات انار مبتنی برای تجارب عملی و رعایت نکات کارشناسی و اصول باغداری نوین بنا گردیده و قصد ما صرفا تکرار تجربیات باغداران در چگونگی احداث این باغات نمیباشد. از این رو موارد ذیل بعنوان پیش نیازهای ضروری جهت احداث این باغات به منظور رسیدن به حداکثر تولید و بهره برداری بهینه از منابع آب و خاک و تولید با کیفیت رقابتی می باشد.

۱- احداث باغ انار در اقلیم مناسب و برخورداری از خاک مطلوب متناسب با موارد یاد شده در این خصوص اولین ضرورت جهت رسیدن به تولید حداکثری میباشد. 

۲- با توجه به مطالعه میدانی و عملکرد بهینه تعدادی از واریته های بومی و معرفی شده در استانهای مختلف کشور استفاده از این ارقام جهت توسعه و بهسازی باغات و تهیه نهال پایه یا قلمه معتبر در احداث باغات انار ضروری میباشد. 

۳- با توجه به عدم استفاده از سموم و آفت کشها در اکثر باغات انار ایران و گرایش کشورها به تولید ارگانیک محصولات کشاورزی و تاثیر بسیار موثر استفاده از کودهای حیوانی و بیولوژیک در ارتقا کمی و کیفی باغات انار، حذف کودهای شیمیایی از چرخه تولید و استفاده صرف از کودهای بیولوژیک پیش فرض دیگر ما در احداث باغات انار جهت تولید پایدار و حداکثری میباشد. 

۴- محدودیت منابع آب امری روز افزون و ملموس برای کلیه فعالین بخش کشاورزی میباشد. استفاده بهینه از منابع آب مستلزم توجه به شیوه های نوین آبیاری از زمان احداث باغات انار میباشد. همچنین بستر سازی صحیح و سازگار با نحوه آبیاری جهت توسعه صحیح ریشه های درختان انار از همان ابتدا از نکات کاملا اثر گذار در عملکرد بهینه درخت و سرعت رشد و باردهی کمی و کیفی آن محسوب میشود. 

۵- معماری باغات انار با توجه به اقلیم گرم این باغات حائز ظرافتهای درخور توجه میباشد. آفتاب سوختگی و خشکسالی از حوادث طبیعی است که باغات انار را همواره تحت تاثیر قرار میدهد. از یک سو تراکم زیاد درختان مانع از رسیدن نور کافی و شکل گیری صحیح اسکلت درختان انار و استفاده از مکانیزاسیون میشود، و از سویی برخورداری از میوه سالم و آبدار نیازمند حراست محصول در سایه انداز درختان انبوه میباشد. که برقراری تعادل بین این دو نیازمند راه کاری مناسب در این خصوص میباشد.

 

کاشت نهال انار

جهت کاشت نهال انار، بعد از تسطیح، شخم و کوددهی، ابتدا یک آبیاری سنگین انجام می دهیم تا خاک شخم خورده، نشست کند. بعد از گاورو شدن زمین، تسطیح نهایی صورت گرفته و طرح کاشت پیاده و محل های کاشت نهال میخ کوبی می شود. سپس با توجه به نوع روش آبیاری، نسبت به آماده سازی حوضچه، جوی و پشته و یا لوله های آبیاری قطره ای اقدام می گردد.
برای کاشت نهال، در محلهای میخ کوبی شده، گوده ای به ابعاد 50 سانتیمتر کنده و سپس در هر کدام تعداد یک یا دو نهال ریشه دار سالم قرار داده و سپس گوده را با خاک خودش پر و با پا لگد و بعد آبیاری میکنیم. زمان انتقال نهال از خزانه تقریباً همزمان با تهیه قلمه، در اواخر زمستان و زمانی است که جوان ههای برگی قرمز شده و در حال باز شدن هستند. هنوز هم تعدادی از باغداران، قلمه را مستقیماً در زمین اصلی می کارند. در این صورت بعد از انجام مراحل آماده سازی در هر گوده تعداد چهار عدد قلمه در جهات مختلف،به صورت مایل و به نحوی که فقط حدود 10- 5 سانتیمتر از سر قلمه ها بالاتر از  سطح خاک باشد، قرار داده و سپس گوده را با خاک خودش پر و با پا لگد نموده و بعد آبیاری صورت می گیرد. کشت مستقیم قلمه در زمین اصلی، به دلیل مصرف آب زیاد و غیر یکنواخت شدن شدن باغ (به علت سبز نشدن تعدادی از قلمه ها)روش مناسبی نیست و بهتر است ابتدا قلمه ها را در خزانه کاشت و نهال های ریشه دار را در سال بعد به زمین اصلی منتقل نمود.

 

اغلب باغداران یزدی، در سال های اولیه که نهال های انار کوچک هستند، اقدام به کاشت یونجه در زمین می نمایند. بعضی نیز در بین ردیف ها اقدام به کاشت درختان هلو نموده و به این ترتیب تا زمان بارور شدن درختان انار از آب و زمین حداکثر استفاده را می نمایند. این کار درصد آفتاب سوختگی میوه انار را در سالهای اولیه که درختان انار هم پوشانی ندارند، کاهش می دهد و اقدام مناسبی به نظر میرسد، هر چند مشکلاتی را برای کنترل آفات و بیماریهای هلو در بردارد و لازم است از هرگونه سمپاشی روی آنها اجتناب گردد. در غیر اینصورت باعث استقرار کنه قرمز پاکوتاه روی درختان جوان شده و مشکلات زیادی را در پی خواهد داشت. درختان هلو بعد 5 -4 سال و هم زمان با بارورشدن درختان انار حذف می گردد.

 

 هرس ساقه درختان انار

هرس در درختان انار یکی از مهمترین عواملی است که جهت افزایش عملکرد و تولید میوه مرغوب و با کیفیت صورت میگیرد. هرس در درختان انار یک عمل ضروری و مستمر
میباشد. زیرا انار دارای رشد رویشی شدید بوده و پاجوش و تن هجوش زیاد تولید میکند و در صورت عدم هرس، ظرف مدت کوتاهی به حالت انبوه و پرپشت درآمده و محصول آن از جهت کمی وکیفی شدیداً کاهش مییابد. در عین حال هرس درختان انار به تجربه کافی نیاز دارد. عدم توجه به شرایط اقلیمی منطقه و هرس غیرفنی و شدید باعث آفتا ب سوختگی میوه و خشکیدگی تنه و شاخه های در معرض تابش مستقیم آفتاب میگردد.

بطور کلی دو نوع هرس شامل هرس فرم(تربیت) و هرس باردهی در درختان انار انجام میگیرد.
الف- هرس فرم (هرس تربیت)
هرس فرم یا شک لدهی در سالهای اولیه کاشت نهال انجام م یشود و خود شامل دو نوع می باشد:
 هرس فرم پاکوتاه(بوته ای)
در این نوع هرس درخت دارای یک تنه کوتاه به ارتفاع 40 – 30 سانتیمتر می باشد.بدین منظور نهال را به هنگام کاشت از ارتفاع 40-30 سانتیمتر قطع می کنند و روی تنه کوتاه باقیمانده، از بین شاخه های سبز شده دو شاخه انتخاب و بقیه را حذف می کنند. در سال دوم شاخه های انتخابی سال قبل را از 30 سانتیمتری قطع می کنند. سپس روی هریک از این شاخه ها، از بین شاخه های جدید دو شاخه انتخاب می شود. در سال سوم، شاخه های جدید را مثل سال قبل به اندازه 30 سانتیمتر نگهداشته و بقیه را قطع می کنیم. سپس روی هر کدام سه شاخه تازه و قوی نگه داشته و بقیه را حذف می کنند. روی شاخه های انتخابی نیز حدود دو سوم طول شاخه را باقی گذاشته و بقیه قطع می گردد. بدین ترتیب در پایان سال سوم روی هر درخت 12 شاخه خواهیم داشت.

هرس فرم پابلند

در هرس پابلند درخت دارای یک تنه خواهد بود. در این نوع هرس نهال را بعد ازکاشت از ارتفاع 60- 50 سانتیمتری قطع و در سال بعد از بین شاخه های فرعی رشدکرده، یک شاخه قوی واقع در بالای تنه دو ساله را نگه داشته و بقیه را حذف می کنیم. ازاین شاخه نیز حدود 80-70 سانتیمتر نگه  داشته و بقیه قطع می گردد. در سال سوم4-5 شاخه قوی و سالم در جهات مختلفو با زاویه باز نسبت به تنه باقی گذاشتهو بقیه را حذف می کنند. روی شاخه های انتخابی هم حدود دو سوم طول را نگه داشته و بقیه را قطع می کنیم. هرچند هرس نوع پابلند برای استفاده از تراکتور و ادوات مکانیزه مناسب است، ولی بدلیل سخت شدن عملیات هرس باردهی و برداشت محصول، کمتر مورد استقبال انارکاران قرار گرفته است.

هرس باردهی

هرس باردهی یک عملیات ضروری و مستمر در با غهای انار است و خود شامل هرس سیاه(زمستانه) و دیگری هرس سبز(هرس تابستانه) می باشد.

افات انار
مانند ساير درختان، انار نيز مورد هجوم آفات خاص خود ميباشد. علي رغم خسارات قابل توجه اين آفات، باغات انار ايران از مبارزه شيميايي مصون مانده و باغداران با توجه به تجربه عملي نسبت به رفتار و نوع خسارات آفات مختلف از روشهاي غير تهاجمي و ارگانيك در برخورد با آنها بهره ميگيرند. با تلاش درخور كارشناسان عمده ترين آفات باغات انار ايران بقرار ذيل شناسايي شده اند:

كرم گلوگاه انار
كرم به
شته انار
سوسك چوبخوار انار
سوسك پرچم خوار انار
پروانه گلخوار انار
كرم سفيد ريشه انار
سوسك ميوه خوار انار
مگس سفيد انار
شپشك انار
كنه انار

روشهاي كنترل كرم گلوگاه انار
براساس نتايج مجموعه كارهاي تحقيقاتي و تجربيات مفيد موجود، اجراي نكات زير ميتواند كرم گلوگاه انار را در زير سطح زيان اقتصادي نگه داشته و كنترل قابل قبولي روي حشره آفت در پي داشته باشد.
1- اولين گام براي بهبود كمي و كيفي توليد و كنترل منطقي آفات و بيماريهاي انار ، داشتن باغهايي است كه از شرايط مطلوب زراعي و باغي برخوردار باشند. در اين رابطه توصيه مي شود باغهاي انار طي يك برنامة 5 ساله اصلاح و باغ هاي رها شد ه و يا آنهايي كه تأمين حداقل نيازهاي زراعي و باغي، بويژه آب مناسب و مورد نياز، براي آنها ميسر نيست، حذف و باغهاي جديد با رعايت اصول فني احداث گردد.
2- در احداث باغهاي جديد و جايگزين ، از ارقام مقاوم به كرم گلوگاه و يا ارقامي با حساسيت كمتر استفاده شود. مانند رقم ملس دانه سياه يزدي كه براي شرايط استان يزد توصيه ميگردد.
3- از كشت مخلوط درختان انار با ساير درختان ميوه و همچنين احداث باغ انار در مجاورت درختاني مثل انجير و پسته كه ميزبان كرم گلوگاه انارهستند، خودداري شود.
4- به منظور حمايت از دشمنان طبيعي آفا ت و بيماريها، جلوگيري از طغيان كنه پاكوتاه انار و ساير آفات بالقوه و حفظ بهداشت و محيط زيست، از هرگونه سمپاشي درختان انار اجتناب گردد.
5- داخل تاج انارهاي مرغوب گل اول، پس از خشك شدن پرچم (حدوداً در اواخر خرداد) بوسيله دستگا ههاي ساده موجود تميز گردد.
6- انارهاي پوسيده و يا باقيمانده بر روي درخت يا ريخته شده در كف باغ بصورت همگاني و در فصل زمستان (دي و بهمن ) جمع آوري و منهدم گردد.
7- انارهاي آلوده شده در طول فصل داشت، بويژه در نسل اول آفت، نيز جمع آوري و معدوم گردد.
8- به منظورتقويت پارازيتيسم طبيعي آفت ، مبارزه بيولوژيك از طريق توليد و رهاسازي زنبور پارازيتوئيد تريكوگراما با استفاده از سوشهاي بومي و با رعايت نكات فني صورت گيرد.بايد اين واقعيت را پذيرفت كه كرم گلوگاه قسمتي از باغداري انار است. حذف كامل اين آفت ناممكن است و تنها با اعتنا به توصيه هاي پيش گفته ميتوان كميت خسارات ناشي از اين آفت را كنترل كرد.

مبارزه قطعی با کرم گلوگاه انار و جلوگیری از آفتاب سوختگی میوه ها

کاور یا پوشیدن میوه انار بعد از مرحله گرده افشانی و مشخص شدن میوه های انار می تواند خسارت ناشی از این افت را به صفر برساند . همچنین این امر می تواند میوه را در برابر افتاب سوختگی محافظت کند . اما مسلما این راه حل وقت زیادی را از شما می گیرد اما این راه حل نشان داده است که هزینه ها خود را چند برابر جبران می کند .در خرید کاور باید دقت کنید کاور توانایی تبادل هوای مورد نیاز میوه وتامین نور مناسب آن را داشته باشد و دارای استحکام وکشسانی مناسبی است ودر عین حال به خوبی در مقابل عبورآب مقاومت  کند. این روش در شهر رضا امتحان شده است .

پاشیدن مخلوطی از گوگرد سم مورچه یا حشرات و آرد درگلو انار بعد از گرده افشانی گل های انار و در فصل تخم گزاری پروانه آفت کرم گلوگاه می تواند این مشکل را حل کند . سر یک بطری را سوراخ کنید و یک نی از ان عبور دهید  مخلوط را داخل بطری بریزید و در بطری را ببندید . نی را روبه روی گل انار قرار دهید و بطری را فشار دهید .  حتما از دستکش و ماسک استفاده کنید . این روش در شهر ستان داراب امتحان شده و نتیجه خوبی گرفته شده است .

شته انار : شته انار با نام علمي Aphis punicae عمومي ترين آفت درختان انار محسوب مي گردد و در بعضي از سالها و در باغهاي محصور كه شرايط براي رشد و تكثير آفت فراهم باشد، موجب ريزش غير طبيعي گلهاي اول انار در ابتداي فصل مي گردد.

هرچند بعضي از باغداران در سطوحي محدود با استفاده از شته كش اختصاصي پريمور اقدام به كنترل اين آفت ميكنند، اما با رعايت چند نكته ساده ميتوان از خسارت زياد آن جلوگيري و از مبارزه شيميايي اجتناب كرد. توصيه ميشود پاجوشها ي انار را تا زمان جفت گير ي و تخمگذاري شته ها ي جنسي در پاي درختا ن حفظ نموده و حذف آنها را به بعد از اين زمان، كه در شرايط آب و هوايي استان يزد حداكثر پايان آذر ماه ميباشد، موكول كرد. همچنين بايد از هرس پاجوش ها و نرك هاي درختان انار در فصل بهار خودداري و زمان حذف آنها را تا اواسط تابستان به تاًخير انداخت. استقرار كلني هاي شته انار روي اينها باعث مصون ماندن بقيه درخت مي گردد. 

منبع : بوستان – bostane.ir – sinakhabar.ir -keshavarziy.blog.ir- www.anar-iran.ir