اسطوخودوس،اسطوقدوس یا لاواندولا(لاوندر)
یکی از خوشبوترین و بهترین گیاهان
دارویی در طب سنتی است. کلمه lavand به معنای تمیز کننده وشوینده است چون مردم اروپا از
آن برای شستن بدن خود استفاده می کردند. اسانس اسطوخودوس از ترکیبات اصلی برخی
فراورده های بهداشتی وآرایشی است ودر تولید ادکلن عطر ،شامپو و خوشبو کننده هوا
استفاده می شود. در برخی کشورها از آن به عنوان گیاه زینتی استفاده می
کنند.
گونه های مختلف اسطوخودوس
حقیقی
یا فرانسوی و
latifolia که گونه حقیقی در ماههای خرداد تا مهر گل می دهند اما
گونه
latifolia دیرتر گل می دهد همچنین گونه حقیقی بوی مطبوعتری دارد.
خواص دارویی اسطوخودوس
اسطوخودوس طبیعت گرم وخشک دارد که محلل و باز کننده گرفتگی ها است. مسکن اعصاب مرکزی ودستگاه تنفس است وخاصیت بادشکنی دارد.
با تاثیر بر روی روده کوچک نفخ را برطرف می کند.
اسانس به رنگ زرد مایل به سبز بوده وبرای ناراحتی های سینه و درد شکم و برای رفع سردردهای عصبی به کار می رود.
مشخصات گیاه(گونه فرانسوی)
گیاه خشبی وچند ساله است. در نواحی مدیترانه ودر جنوب اروپا گزارش شده است.
در خاکهای سبک شنی ودر ارتفاعات 1700 متری از سطح دریا به صورت خودرو می روید.
ریشه اصلی آن طویل وچوبی است وانشعابات زیادی دارد.
ساقه ضخیم وقهوه ای است.
ارتفاع گیاه چند ساله 40تا 60سانتی متر است.
برگها رنگ سبز تیره ونیزه ای شکل است.
برگها پوشیده از کرک وحفره های حاوی اسانس است.
گل به رنگ آبی یا متمایل به بنفش است.
اسانس گلها در مقایسه با برگها کیفیت بهتری دارد ومقدار آن5/ تا5/1 درصد است.
بذرها سه الی چهار سال قوه رویشی دارند.
رشد اولیه کم است ودر سال اول به گل می روند.
هوای سرد گلدهی رابه تاخیر می اندازد وهوای گرم آن را تسریع می کند.
· 20 تا30 سال عمر می کند وتا 15 الی 20 سال بازدهی اقتصادی دارد
روش مصرف
به شکل اسانس که از طریق تقطیر با بخار به دست می آید.
وگل(خشک کردن ودم کردن)
استفاده در پخت و پز
اسطوخودوس به عنوان
ادویه پرورش داده شده و برای سالاد یا دسر استفاده می‌شود. گلها شهد فراوانی
دارند که زنبور از آن عسل با کیفیتی می‌سازد. اسطوخودوس به کیک و دسر شما طعم و
عطر می‌دهد. گلهای اسطوخودوس را اغلب با چای سیاه، سبز یا چای‌های گیاهی ترکیب می‌کنند.
استفاده در پزشکی
عصاره‌ی
اسطوخودوس در طی جنگ‌ها در بیمارستان‌ها مورد استفاده قرار می گرفته است.
اسطوخودوس همراه با گیاهانی مانند بابونه در رایحه درمانی استفاده می‌شود. روغن آن
می‌تواند در درمان مشکلات عصبی موثر باشد.
نیازهای
اکولوژیکیاسطوخودوس
از گیاهان مناطق خشک و نیمه خشک است ودر طول رویش به نور زیاد و هوای گرم ورطوبت کم نیاز دارد وکیفیت ومقدار اسانس به مقدار نور بستگی دارد .
اگر چه درجه حرارتهای زیر15 تا20 در جه را تحمل می کند ولی در فصل بهار هنگام رویش شاخ وبرگ به سرما حساس است(عدم کشت در مناطق گود وسرد).
رطوبت زیاد برای اسطوخودوس مناسب نیست وآبیاری زیاد سبب کاهش چشمگیر اسانس به مقدار 20تا50 درصد می شود
خاک مناسب ،خاک سبک حاوی کلسیم وغنی از مواد وعناصر غذایی
اسطوخودوس را باید با گیاهانی به تناوب کشت کرد که سبب گسترش علف های هرز نشوند.
مواد وعناصر
مورد نیاز برای کشت
قبل از کشت، باید خاک را آزمایش کرد. اسطوخودوس در زمینهای تهی از مواد غذایی رشد می کند اما در سطوح وسیع باید زمینهای غنی وحاصلخیز وجود داشته باشد.
کود دهی بیش از حد منجر به کاهش شکوفه‌های گل و کاهش کیفیت روغن خالص آن می‌شود.
اسطوخودوس خاکهای قلیایی را ترجیح می‌دهد PH خاک باید 6.5 یا بالاتر باشد.
در فصل پاییز هنگام آماده سازی زمین ،35تا50 تن در هکتار کود دامی کاملا پوسیده 70تا80 کیلوگرم در هکتار اکسید فسفر و100 تا120 کیلوگرم در هکتار اکسید پتاس به خاک داده می شود.
در فصل بهار واوایل فصل رویش 70تا 80کیلوگرم کود ازت به صورت سرک به زمین داده می شود. هر سال در فصل پاییز60تا100 کیلوگرم در هکتار ازت،50تا60 کیلوگرم در هکتار اکسید فسفرو80تا120 کیلوگرم در هکتار اکسید پتاس به زمین داده می شود.
استفاده از ازت پس از برداشت اولین محصول مناسب نیست وباعث کاهش مقاومت به سرما می شود.
روش کاشت
کاشت بذر: کشت بذر به صورت غیر مستقیم انجام می گیرد (کاشت در خزانه)
روش رویشی: به روش قلمه انجام می گیرد.
تاریخ و فواصل کاشت
اواخر پاییزیا اوایل بهار زمان مناسبی جهت کاشت بذر درخزانه هوای آزاد است.
فاصله ردیفهای کاشت در خزانه35تا40سانتی متر در سطح وسیع و15تا20سانتی متر درخزانه کوچک است.
عمق کاشت 5/تا5/1 سانتی متر ومقدار آن7تا9 کیلوگرم در هکتاراست.
اواخر شهریور یا اوایل بهار سال بعد زمان مناسب انتقال نشا ها است.
نشاها در ردیفهایی به فاصله 100 سانتی مترو فاصله دوبوته80 تا100 سانتی مترکاشته می شوند.
زمان مناسب جهت گرفتن قلمه خشبی در خزانه زیر پلاستیک اوایل شهریور تا اوایل مهر است.
اواسط بهار زمان مناسب جهت ریشه دار کردن قلمه درخزانه هوای آزاد است.
زمان مناسب جهت انتقال قلمه ها به زمین اصلی اردیبهشت یا خردادهمان سال یا پاییز سال بعد است.
فاصله قلمه های ریشه دار در زمین اصلی 100 در80-50 سانتی متر است.
آفت ها
آفت خاصی شناخته نشده است، گوزن‌ها اسطوخدوس را
دوست ندارند.
مراقبت ونگهداری
انجام عملیات غلتک زنی پس از کاشت بذر در خزانه
انجام هرس بر روی گیاهان در خزانه در فاصله 8تا10سانتی متری جهت تولید شاخ متعدد اسطوخودوس بعد از اینکه خود را بگیرد و ریشه دار شود، در برابر خشکی مقاوم خواهد شد.
اسطوخودوس جوان نیاز به بارش کافی یا آبیاری خوب و منظم دارد. آبیاری قطره‌ای بهترین شیوه آبیاری در شرایط آب و هوایی مرطوب است.
رشد اولیه اسطوخودوس بسیار کم است و وجین علفهای هرز اهمیت زیادی دارد چون خیلی زود به گیاه غالب می شوند (شیمیایی ودستی)
علف کش مرکازین به مقدار 5 کیلودر هکتار وسینبار به مقدار8تا10 کیلوگرم در هکتار استفاده می شود
· مخلوط دوعلف کش مرکازین(5 کیلوگرم) وسینبار(2 کیلو گرم) اثر بهتری دارد
در سال اول رویش به منظور تولید، شاخه های متعدد قسمت هوایی گیاهان را به طول 8تا10 سانتی متر هرس می کنند
سال دوم هم هرس درفاصله 15تا18 سانتی متری انجام می شود
در برخی کشورها پس از پیری اسطوخودوس ،گیاه جدیدی را جایگزین می کنند ولی در برخی دیگر اقدام به جوان سازی آن می کنند(با استفاده از هرس)
کاشت اسطوخودوس در گلدان
کاشت اسطوخودوس در گلدانی,
آب و هوای گرم و خشک و نور کافی و زهکشی مناسب را می طلبد همچنین هوای سرد برای
اسطوخودوس خوب نیست.
ایجاد شرایط رشد مناسب برای پرورش اسطوخودوس
انواع
مختلفی از اسطوخودوس وجود دارد نوع مناسب را با توجه به آب و هوا و فضا انتخاب
کنید. اسطوخودوس به طور کلی تحمل خشکی را دارند ، اما سرما را خیلی خوب تحمل نمی
کنند.
اگر
در آب و هوایی زندگی کنید که زمستان سختی دارد، می توانید از گیاهان اسطوخودوس
استفاده کنید، اما احتمالا باید آن ها را هر سال جایگزین کنید.
گلدان مناسب برای پرورش گیاه اسطوخودوس
دنبال گلدان بزرگ بگردید.
زیر گلدان بشقاب نگذارید. چون این کار زهکشی کارآمد را محدود خواهد کرد. به یاد داشته باشید
بهتر است گلدان هایی که دارای حفره های خالی متعددی هستند برای تخلیه سریع انتخاب کنید اگر گلدانتان فقط یک سوراخ خالی دارد ، می توانید آن را سوراخ کنید .
کف گلدان را 1 تا 2 اینچ از بادام زمینی یا ماسه پر کنیددقت کنید این مصالح از حفره های تخلیه خارج نمی شود.
مقداری از مخلوط گلدان را در گلدان بریزید: این مخلوط باید حدود یک چهارم تا یک سوم بقیه گلدان را پر کند ، یا حدود یک اینچ بالاتر از بادام زمینی یا ماسه. دوباره، لازم نیست کامل باشد، اما گلدان را آنقدر پر نکنید که گیاه به سختی جا بگیرد بنابراین گیاه عمیق در گلدان قرار می گیرد.
به خاک قلیایی خشک از یک باغ یا فروشگاه نیاز خواهید داشت. این خاک محصول مشترکی در باغهاست، بنابراین تعیین محل آن آسان است. اگر در تعیین محل مناسب خاک مشکل دارید ، از کارگر آن بپرسید.
خاک را با دست هایتان مخلوط کنید تا هر گونه کثیفی را متلاشی کنید.
همچنین می توانید 1 قاشق چایخوری آب لیمو را به مخلوط گلدان اضافه کنید تا کیفیت قلیایی خاک را افزایش دهید
گیاه اسطوخودوس را از گلدان فعلی خارج کنید: قسمت پایین گیاه را فشار دهید. این کار به ازدست رفتن خاک های گیاه از گلدان کوچک تر کمک می کند.
اسطوخودوس را کج کنید و به آرامی بکارید.
برای جلوگیری از فرو ریزی خاک و آسیب ریشه ها و همچنین شاخ و برگ بالای خاک، به آرامی وبا دقت آن را جابجا کنید.
گیاه اسطوخودوس را در وسط گلدان جدید قرار دهید : پایه این گیاه باید 3 اینچ پایین تر از لبه گلدان قرار گیرد
نیمی از کود را در خاک گلدان پخش کنید: کود را روی خاک بریزید و سپس کود را با چنگال وارد خاک کنید.
کود شیمیایی را می توان در هر فروشگاه باغبانی و یا مزارع پرورش داد.
یک نمونه از کود سازی کم هزینه ، یونجه است. آن ها ارگانیک و حاوی محرک رشد هستند.
برخی خاک ها با کودهای شیمیایی مانند قرص های یونجه در حال حاضر مخلوط شده اند، بنابراین ممکن است نیازی به انجام این کار نداشته باشید.
ریختن سنگریزه و کود گیاهی: سنگریزه و ماسه ها برای کاشت اسطوخودوس بهتر هستند. کود را روی خاک ، در یک لایه ضخیم 2 اینچی قرار دهید.
این کود برای جلوگیری از پوسیدگی ریشه ها و ساقه گیاهان بسیار عالی است.
رنگ سفید سنگریزه ها و سنگ های سفید، نور خورشید را به گیاه منعکس که رشد را تحریک خواهد کرد. کود همچنین گردش هوا و زهکشی سریع را تقویت می کند.
این مواد ارزان قیمت هستند و می توانند در فروشگاه های حیوانات خانگی و کشاورزی و برخی انبارهای باغ یافت شوند.
مراقبت از گیاه اسطوخودوس :
خیساندن گیاه در آب : وقتی خاک تقریبا خشک می شود. آن ها باید به شدت آبیاری شوند تا گیاهان به اندازه کافی رطوبت به دست آورند. با این حال، گیاهان اسطوخودوس باید به ندرت آبیاری شوند تا ریشه ها با رطوبت به اندازه کافی در تماس نباشند تا از بین بروند.
بسته به اینکه کجا زندگی می کنید و چه فصلی است، آبیاری کم می تواند به معنای هر هفته یا دو هفته باشد.
گلدانها را در جایی قرار دهید که حداقل 6 تا 8 ساعت نور خورشید را جذب کنند: سایه رشد و رایحه گیاهان اسطوخودوس را کاهش می دهد.
بر روی سطوح بتونی در دمای خنک تر قرار دهید تا گرمایی که گیاهان دریافت می کنند را تقویت کند .
گیاه را در گاراژ یا داخل خانه در طول زمستان نگهداری کنید تا از آن ها محافظت کنید:هوا ی یخ زده و برف برای گیاهان اسطوخودوس خوب نیست.
یک خطر ترک گلدان ها در هوای سرد این است اگر رطوبت کافی در خاک وجود داشته باشد، می تواند موجی یخ زدگی و ترک گلدان شود . گیاه می تواند یخ زدگی را کنترل کند.
هرس کردن گیاه اسطوخودوس : اسطوخودوس به طور کلی باید حوالی ماه آگست ،هرس شوند اما هر زمان بسته به این که آب و هوای چگونه است فرق می کند. از قیچی باغبانی برای هرس استفاده کنید .
به عنوان قاعده کلی، حداقل چند ماه قبل از شروع زمستان گیاهان را هرس کنید.
ساقه ها را سه انگشت بالاتر از ساقه های جدید که در اطراف پایه گیاهان می روید هرس کنید.
هرس کردن هرساله این گیاه 10 سال عمر گیاه را بیشتر می کند اگر آب و هوا اجازه دهد گیاه در طول زمستان زنده بماند.
در شرایط آب و هوایی سرد گلدان را به نقطه‌ای گرم از خانه ببرید تا از بادهای زمستانی در امان باشد.
گلدان را با لایه‌ای از پوشش‌های پلاستیکی حبابی بپوشانید.
برداشت
گلهای باز شده از بیشترین مقدار اسانس برخوردارند.
از بدو باز شدن گلها میتوان آن را برداشت کرد.
ساقه گل دهنده باید از حد فاصل بین ساقه های برگ دار (قسمت فوقانی برگها)و قسمت گل دهنده (ناحیه تحتانی تولیدگل)برداشت شوند.
برای برداشت بذر باید گیاهانی سالم ،قوی،پر گل وفاقد هرگونه علف هرز را انتخاب کرد.
هنگامی که رنگ بذرها از اواسط تابستان قهوه ای تیره شد می توان برداشت کرد(همراه با ساقه گل دهنده)
نمایش نظرات
خسته نباشید اسطوخودس در هر هکتار چقدر محصول دهی دارد؟!