آموزش کامل پرورش و تولید انواع ماهی قزل آلا همراه با نکات ریز

پرورش ماهي قزل آلا از  ماهیان سردابی:

اين ماهيان را مي توان در محدوده حرارتي 10-18 درجه سانتيگراد پرورش داد . استخرهاي بتني براي پرورش آنها مناسب تر است ، و براي توليد يك تن نياز به 10 ليتر در ثانيه آب با دماي 10-18 درجه سانتي گراد مي باشد . بيشتر اين ماهيان را خانواده آزاد ماهيانsalamonidae بوده و مشتمل بر ماهيان آب شيرين و ماهيان مهاجر موجود در نيم كره شمالي مي باشند.
امروزه گونه هاي مختلف ماهيان در كشورهايي كه داراي شرايط آب و هوايي مناسب رشد اين ماهيان در كشورهايي كه داراي شرايط آب و هوايي مناسب رشد اين ماهيان مي باشند پرورش داده مي شود. گوشت اين ماهيان بسيار لذيذ بوده و از نظر اقتصادي از جمله ماهيان با ارزش خوراكي محسوب مي گردند.

انواع ماهي قزل آلا و زيست شناسي آن
ماهي قزل آلا در آبهاي سرد غني از اكسيژن و جاري زندگي مي كند. در كشور ما دو نوع ماهي قزل آلا وجود دارد:
الف) ماهي قزل آلا رنگين كمان :
اين ماهي بومي ساحل اقيانوس آرام آمريكاي شمالي مي باشدكه در سال 1880 ميلادي به اروپا آورده شد و به تدريج به نقاط مستعد دنيا معرفي شد.بدن اين ماهي پوشيده از خالهاي سياه ستاره اي شكل است.ماهيان بالغ در دو طرف بدن نواري به صورت رنگين كمان دارند كه به خصوص در ماهيان بالغ نر به خوبي نمايان مي گردد. زمان تخم ريزي ماهي قزل آلاي رنگين كمان از دي ماه تا ارديبهشت ماه است .گرچه نژادي به دست آمده كه تخم ريزي را در آذر ماه و حتي جلوتر شروع ميكند .وزن ماهي رنگين كمان در شرايط طبيعي در بعضي از درياچه ها به 9 كيلو گرم مي رسد . به نظر مي رسد كه بهترين شرايط در رشد طبيعي در درياچه هاي كم عمق با سنگهاي آهكي و PH كمي قليايي مي باشد.
ب) ماهي قزل آلاي خال قرمز :

 

اين ماهي وابسته به آبهاي كوهستاني مي باشد و از لحاظ شكل و رنگ بسيار متنوع است و وجه تمايز آن با نوع رنگين كمان خالهاي قرمز نارنجي مي باشد . اندازه ماهي وابستگي به محيط و ميزان غذاي طبيعي دارد و به ندرت از 45 سانتي متر تجاوز مي كند . تخم ريزي در پاييز و اول زمستان روي بستر شني با جريان كند آب انجام مي گيرد . اين ماهي گوشتخوار است و غذاي اصلي آن انواع سخت پوستان ـ لارو حشرات و ماهيان ريز مي باشد ، و در نزديكي بستر رودخانه زندگي مي كند و در مقايسه با نوع رنگين كمان كه وابستگي بيشتر به سطح آب دارد متمايز است.

مقايسه دو نوع قزل آلا:
بنا به دلايل زير ماهي رنگين كمان به مراتب براي پرورش مناسب تر است :
1ـ اين ماهي به مراتب آسانتر از قزل آلا خال قرمز نسبت به محيط سازگاري حاصل مي نمايد ، تمايل بيشتري به اهلي شدن دارد و از غذاي دستي آسانتر استفاده مي كند ،. نسبت به درجات آب و كمبود اكسيژن مقاوم است .
2ـ اين ماهي نسبت به بيماريها به مراتب مقاومتر است .
3ـ نمو تخم در زمان كوتاهتري انجام مي شود و رشد آن سريعتر است ، كمتر گوشتخوار است و ماهيان كمتري را شكار مي كند . داراي رشد سريع است .از انواع كرمها و نرم تنان تغذيه مي كند و تحت مديريت خوب و در صورت برخورداري از تغذيه مناسب در درجه حرارت مطلوب رشد 7ـ9 روز طول ميكشد كه بچه ماهي با وزن 2 گرم به وزن 250 گرم برسد.
استخرهاي پرورش ماهي :
مساحت مزارع خاكي پرورش ماهي قزل آلا معمولا 5/0 تا 2 هكتار است و تعداد مزارعي كه بزرگتر از اين مساحت باشد خيلي اندك است . تعداد و تناسب استخرها و تاسيسات بستگي به هدف مزرعه دارد و اگر مزرعه قصد فعاليت در تمامي مراحل توليد دارد بايد داراي استخرهاي مولدين ، ساختمان انكوباسيون ، ساختمان تخم كشي ، استخرهاي نوزادگاه و استخرهاي پرواري باشد . ولي اگر توليد كننده قصد دارد فقط ماهي گوشتي توليد كندمي تواند داراي استخرهاي پرورش ماهيان در سنين مختلف باشد .
شكل استخر ها مي تواند طويل و باريك يا گرد با جريان دوراني و …. باشد كه هر يك داراي مزايا و معايب خاص خود است .بيشتر استخرها از بتون ساخته شده يا از حوضجه هاي پيش ساخته فايبر گلاس استفاده مي شود .
رايج ترين نوع استخر پرورش در ايران كانال هاي بتوني به طول 25ـ30 و عرض 5/2ـ3متر است . ولي در كشورهاي اروپايي معمولا استخرها با همين ابعاد و حتي بزرگتر ولي خاكي ساخته مي شود و نسبت طول به عرض 9ـ10 به 1 است .

برخي از ويژگي ها و خصوصيات ماهي قزل آلاي رنگين كمان:

1- ماهي قزل آلاي رنگين كمان به مراتب آسانتر از قزل آلاي خال قرمز نسبت به محيط سازگاري حاصل نموده تمايل بيشتري به اهلي شدن داشته و از غذاي دستي آسانتر استفاده مي نمايد.

2- اين ماهي به درجه حرارت هاي بالا و كمبود اكسيژن مقاوم بوده و در آبهايي كه به اندازه كافي تجديدي گردد مي تواند درجات 20 الي 22 درجه سانتي گراد را تحمل نمايد.

3- قزل آلاي رنگين كمان نسبت به بيماريها و بخصوص بيماريfurunculosis به مراتب مقاومتر مي باشد .

4- نمو تخم در مدت كوتاهتر انجام شده و رشد آن سريعتر است. اين ماهي گوشتخوار مي باشد فلذا ماهيان كمتري را شكار مي نمايد اين ماهي از انواع كرمها و نرم تنان تغذيه ميكند و اين موجودات را در بستر آبگير جستجو مي نمايد .از همين طعمه ها براي صيد ورزشي استفاده مي كنند .

5- اين ماهي داراي رشد سريع مي باشد و در صورتي كه خوب تغذيه شوند و در يك سالگي به وزن 100 گرم و در سالگي به 250 الي 300 گرم و در چهار سالگي به 40 الي 45 سانتي متر مي رسد حداكثر وزن آن به 7 كيلو و حد اكثر طول گزارش شده به 70 سانتي متر است. اين ماهي نسبت به whirling diseaseبيماري حساس مي باشد و گوشت آن از حيث كيفيت نازلتر از گوشت قزل آلاي خال قرمز مي باشد.

6- ماهي قزل آلاي رنگين كمان مناسب تر ين ماهي سرد آبي جهت پرورش مي باشد بطوريكه آسانتر به غذاي دستي عادت كرده و نسبت به درجه حرارت و كيفيت آب كمتر حساس مي باشد و بدين جهت در سراسر دنيا اساسي تر ين ماهي آزاد مورد پرورش جهت تغذيه مي باشد. از اين ماهي مي توان جهت ماهي دار كردن آبگير هاي طبيعي استفاده نمود .
مهاجرت:

خيلي از ماهيان آب شيرين ساكن مي باشند اردك ماهي در يك منطقه محدود اقامت مي كند مخصوصاً در دوران جواني . يك دسته سيخ باله يا يك جفت لاي ماهي اغلب در محل مورد علاقه خود براي مدتهاي طولاني باقي مي مانند و معمولاً به هر سنگ و مخفيگاه در آن منطقه آشنا مي باشند . ماهيان مهاجر در مقايسه به سفرهاي طولاني دست مي زنند مخصوصاً قبل يا بعد از فصل توليد مثل گروههايي از ماهيان جهت تخم ريزي به بالي رودخانه مهاجرت مي كنند عده اي به پايين رودخانه . ماهيان خاوياري آزاد به بالاي رودخانه مي روند علت مهاجرت ماهي ها هورمون هايي است كه توسط بلوغ غدد جنين ترشح مي شود. آنها در اين هنگام داراي احساسات جديدي ميشند . بصورتي كه ديگر قادر به تحمل محيط اطراف خود نبوده و نياز مبرمي به عوض كردن جايگاه خود را دارند اين ماهيان جهت پيدا كردن مكانهاي مناسب دست به مهاجرت مي زنند .

آزاد ماهيان و از جمله ماهي قزل آلا ي رنگين كمان قدرت فوق العاده اي در به خاطر سپردن محيط آبهاي محل تولد خود دارند .

بطور كلي زندگي ماهي قزل آلا ي رنگين كمان شبيه ماهي قزل آلا مي باشد دوره تخم ريزي از اواخر زمستان تا اواخر بهار بوده و تعداد تخم ها بين 1 تا 5 هزار عدد مي باشد بچه ماهيان تقريبا زماني كه 15 سانتي متر طول دارند داراي 11-12 عدد لكه هاي تيره رنگ بر روي بدن مي باشند( جنسيت و توليد مثل)2/17

مشاهداتي كه در خصوص قزل آلاي رنگين كمان و قزل آلاي خال قرمز انجام گرفته است گوياي اين نكته مي باشد كه قزل آلاي رنگين كمان ، قزل آلاي خال قرمز را از محل خويش دور مي سازد . اين ماهي مناطقي از رودخانه را انتخاب كرده و تحت تسلط خويش قرار مي دهد.

قزل آلا ي رنگين كمان در مقابل تغييرات درجه آب اكسيژن آب زياد حساس نمي باشد در صورتيكه ماهي قزل آلاي خال قرمز نسبت به تغييرات فوق الذكر و همچنين نوسانات مواد غذايي حساسيت خاصي از خود نشان مي دهد . اين ماهي بعد از سازش تدريجي مي تواند به خوبي در آب اقيانوس زندگي كند .

امروزه پرورش اين ماهي در دريا در سبد هايي محصور صورت مي گيرد كه جمعيت هايي از ماهي ها از همين سبدها فرار كرده به دريا راه يافته اند قزل آلا ي رنگين كمان در شرايط طبيعي در آب شيرين و مناطق معتدل كه حرارت در تابستان حدود 12 درجه سانتي گراد است زندگي مي كند اين ماهي در شرايط خوب پرورش مي تواند نوسانات صفر تا 25 درجه سانتي گراد را تحمل نمايد.

تاكنون مطالعات بسيار زيادي بر روي اصلاح نژاد قزل آلاي رنگين كمان صورت پذيرفته است.

جنسيت و توليد مثل قزل آلاي رنگين كمان :

جنس نر و ماده قزل آلاي رنگين كمان از لحاظ ظاهري شبيه به هم مي باشد فصل توليد مثل با بلوغ جنسي رنگ نرها غليظتر ده و تغييرات قابل ملاحظه اي در نرها ايجاد مي شود در خارج از فصل تخم ريزي غدد جنس كاملاً كوچك هستند و فقط با نزديك شدن فصل توليد مثل بزرگ شده و كيسه مواد تخم و اسپرم را به وجود مي آورد

نكته : با اين كه بلوغ غدد جنسي توسط هورمونها كنترل مي شود ولي قبل از انجام تخم ريزي آب بايد داراي دماي مناسب باشد.

تخمك ها و اسپرم ها آزادند و در آب رها شده و لقاح در آنجا صورت مي گيرد و تخم شفاف كه كمي از آب سنگينتر بوده و قدري چسبناك هستند تا توانند به سنگها و گياهان متصل شوند را به وجود مي آورند.

قابليت رشد و مقاومت ماهيان اصلاح شده افزايش يافته است بطوري كه آنرا براي پرورش مصنوعي و با غذاهاي كنتسانتره بخوبي مهيا ساخته است محل طبيعي زندگي اين ماهي در قسمتهاي علياي رودخانه ها و درياچه هاي خنك و در محيطي كه سرشار از اكسيژن و غذاي كافي است مي باشد.

اين ماهي ظريف، عصبي، فوق العاده چالاك است . داراي عكسس العمل هاي شديد مي باشد گوشت اين ماهي فوق العاده لذيذ و خوش طعم و داراي رنگي زيبا مي باشد كه اين مطلب باعث علاقه ماهيگيران ورزشي به اين ماهي شده است.
رنگ بدن :

پوست و اندام شفاف و گلگون و از فلسهاي ريزي پوشيده شده است رنگ آن در رودخانه هاي مختلف تغيير مي كند و در رودخانه هايي كه در سايه واقع گرديده است بسيار تيره رنگ مي گردد.

از اهم مشخصات ديگر آن داشتن دندان هاي ريز در دهان و باله چربي بالاي ساقه دمي است.

ماهياني كه معمولاً در لايه هاي بالايي آب زندگي مي كنند داراي بدن و فلسي نقره اي هستند . اين رنگ به خاطر انعكاس نور از بلورهايي بي رنگ و ميكروسكوپي به نام كوانينCUANIN است . اين بلورها در واقع محصول فرعي يك سوخت و ساز شيميايي است كه در زير فلس يا در لايه مخصوص رنگ در پوست ايجاد مي شود ماهيان نيمه شفاف مثل كفالها فاقد اين ماده فلسهايشان مي باشند.

دانه هاي رنگي قرمز زرد و سياه هزاران سلول رنگي Chromtophore تجمع يافته اند . اين دانه به توسط عمل انقباض يا انبساط به هم نزديك يا از هم دور مي شوند و اين فرآيند اساس قابليت تغيير رنگ در ماهي مي باشد . غلظت رنگ در ماهيان به خط سلول رنگي و تراكم دانه در هر سلول بستگي دارد.

اكوسيستم مناسب جهت پرورش ماهي قزل آلا :

اين ماهي در جاهايي كه بستر شني و آب شفاف ، سرد ، سرشار از اكسيژن مي باشد اقدام به تخم ريزي مي نمايد . قزل آلا ي رنگين كمان مي تواند حرارت بالاتر و اكسيژن كمتر را نسبت به ساير آزاد ماهيان تحمل نمايد و در شرايط يكسان ، رشد سريعتري نسبت به قزل آلاي قهوه ا ي دارد. تخمهاي قزل آلا در 82 روز و 5 درجه كامل مي شود اما همين عمل در حرارت 10 درجه 41 روز طول مي كشد با دو برابر شدن دما همين 20 درجه فقط در مدت 5 روز كامل مي شوند. قزل آلا ي رنگين كمان ديرتر از ماهي قزل آلاي خال قرمز تخم ريزي مي نمايد.

البته امروزه واريته هايي حاصل گرديده كه تخم ريزي آنها حتي جلوتر شروع مي شود . بهترين درجه حرارت براي رشد و نمو و سلامت طبيعي آن 12 سانتي گراد است (7 تا 9 دكتر عمادي) حال آنكه عالي ترين گرما براي رشد و نمو اقتصادي آن در صورت مناسب بودن كيفيت آب بين 15 تا 20 درجه سانتي گراد ( عمدتا 17 درجه سانتي گراد ) مي باشد.

فصل تخم ريزي قزل آلا نسبت به محل و درجه حرارت متفاوت مي باشد ماهي قزل آلاي رودخانه اي و قزل آلاي قهوه اي در پاييز و ماهي قزل آلاي رنگين كمان در بهار تخم ريزي مي نمايند . در برخي از رودخانه ها ي كاليفرنيا كمتر ماهي داز سال مي باشد كه حداقل نوعي ماهي قزل آلا يا ماهي آزاد تخم ريزي نكند.(عمادي)1360

فصل و زمان تخم ريزي را مي توان به طرق مختلف جلو انداخت اين روشها شامل تخم گيري گزينشي – مصرف نور مصنوعي با كنترل زمان تابش –و تزريق هورمون هيپوفيز مي باشد . تخم گيري گزينشي حائز اهميت فراوان بوده و از اين طريق توانسته اند قزل آلاي رنگين كمان بهاره نژاد هات كريك Hotcreek را توليد كنند . احتمالاً هيچ عاملي در تنظيم نمو جنين و رشد آن به اندازه درجه حرارت مهم نمي باشد . تجربه نشان داده است ماهي قزل آلا ي رنگين كمان در درجه حرارت ثابت 5/15 درجه سانتي گراد هر ماه 5/2 سانتيمتر رشد مي كند و در حرارت 2/7 درجه سانتي گراد كمتر از 625/. سانتي متر در ماه رشد مي كند .

ماهي قزل آلاي يكساله و بالغ مي تواند درجه حرارت بيشتر از 20 درجه سانتي گراد را براي مدتي بدون آنكه متحمل آسيب شود به خوبي پشت سر بگذارد .به منظور توليد تخم خوب ماهي قزل آلا ي رنگين كمان بايستي حداقل 6 ماه قبل از – تخم ريزي در اينكه بيشتر از 30/13 درجه سانتي گراد و ترجيحا بيشتر از 2/12 درجه سانتي گراد نباشد نگهداري شود(عمادي1360)

براي توليد ماهي قزل آلا ي رنگين كمان با سرعت رشد زياد و تخم ريزي در سن 2 سالگي در 16 ماه اول بايستي آنها را در درجه حرارت نسبتا ثابت 15 درجه سانتي گراد نگهداري كرده و هنگام رسيدن به سن بلوغ حرارت را به حداكثر 2/12 درجه سانتي گراد كاهش داد.

تغذيه ماهي قزل آلا :
بسياري از ماهيان سرد آبي و معتدله داراي روده اي كوتاه مي باشند اين خاصيت مربوط به ماهيان گوشتخوار و همه چيز خوار است . اين ماهيان به رژيم غذايي غير زنده يا مصنوعي نيز عادت مي كنند كه البته در خصوص آزاد ماهي درياي خزر(Salmo troutta caspius) اين تغيير رژيم به سختي امكان پذير است بطوريكه حتي ماهي غير زنده را هم نمي خورند .
گوشتخواري اين ماهيان سبب مي شود تا رژيم غذايي آنها از لحاظ پروتئين هاي حيواني غني باشد و به همين علت تغذيه اين ماهي گران تمام مي شود .
ماهي قزل آلا فقط مقدار كمي از مواد نشاسته اي قابل هضم را مورد استفاده قرار مي دهد ولي مواد چربي بهتر مورد استفاده قرار مي گيرد.
در بعضي از گونه هاي آزاد ماهيان و قزل آلاي درياچه اي مواد چربي ممكن است به عنوان منبع انرژي تا 20درصد از وزن خشك را به جاي پروتئين و كربو هيدراتها تشكيل دهد.

روشهاي پرورش ماهی قزل آلا :

اين ماهي به روش مونو كاپو ( سيستم روش يك گونه اي ) ، پلي كاپو ( سيستم پرورش چند گونه اي ) به عنوان مثال پرورش همراه گياه برنج در شالي زار هاي مازندران صورت مي گيرد

شرایط فیزیکو شیمیایی مناسب آب جهت پرورش قزل آلا :

الف) دما
دماي مناسب جهت پرورش قزل آلا 12 تا 18 درجه سانتیگراد می باشد. البته مناسب ترین دما براي پرورش این ماهی 15 درجه سانتیگراد است. دماي بالاتر و پایین تر از این محدوده باعث کاهش رشد می شود و دماي بالاتر از 24 درجه موجب تلفات میگردد.

ب) یا اسیدیته آب PH

مناسبترین PH جهت پرورش قزل آلا 8.4 الی 6.8 می باشد.

ج) اکسیژن محلول
میزان اکسیزن محلول در آب به فاکتورهاي متعددي از جمله ارتفاع، دما، شوري و… بستگی دارد ولی در هر حال اکسیژن خروجی نباید کمتر از 5 میلیگرم در لیتر باشد. جهت افزایش اکسیژن محلول راههاي متعدد وجود دارد از جمله استفاده از هواده ها که امروزه انواع مختلف داشته و عملکردهاي متعدد دارند.

د) شوري

به طور کلی افزایش شوري آب موجب کاهش درجه اشباع اکسیژن می شود. آبهاي شیرین داراي شوري 0.1 الی 1PPM می باشند و ماهی قزل آلا تا شوري 30 PPM را تحمل می کند. شوري به میزان 10 PPM برای ماهی قزل آلا مناسب است.

ه) شفافیت
قزل آلا ماهی است شکارچی و گوشتخوار به همین دلیل شفافیت آب تاثیر بسزایی در رشد آن دارد به عبارت دیگر ماهی باید غذاي خود را ببیند تا آنرا بخورد. به طور کلی در پرورش قزل آلا شفافیت باید تا کف استخر تامین شده باشد و میزان مواد معلق آن باید کمتر از 30 میلیگرم
در لیتر باشد.

منابع آب جهت پرورش قزل آلا
ماهی قزل آلا به طرق مختلف و در منابع آبی مختلف پرورش داده می شود. چشمه ها، رودخانه ها، قنوات و چاههاي کشاورزي از مهمترین منابع پرورش قزل آلا در کشور می باشد.

ساخت استخرهاي پرورشی:
در ساخت استخرها باید نکاتی را مد نظر داشت:
– شیب زمین به گونه اي باشد که آب به حالت ثقلی از استخر خارج گردد و نیاز به صرف هزینه نباشد.
– ورودي و خروجی استخر به طور صحیح ساخته شود. خروجی باید به صورت سه شیاره ساخته شود تا بتوان اولا سطح آب را در استخر بسته به شرایط تنظیم نمود و ثانیا آب کف استخر خارج گردد.
-آب قبل از وارد شدن به استخر به بالاي برجک هواده منتقل شود تا گازهاي مضر از آب جدا شوند.
– شیب 2درصد براي استخرها ( ورودي به خروجی)در نظر گرفته شود تا
فضولات کف همراه با جریان آب از استخر خارج شوند.
بچه ماهی قزل آلا را می توان در تمام طول سال در مزارع رهاسازي نمود. وزن رهاسازي بهتر است حدود 10 گرم باشد تا هم دوره پرورش خیلی طولانی نشود و هم تلفات کمتر شود.(تلفات در وزن زیر 10 گرم بیشتر است) تعداد ماهی رهاسازي شده بستگی به مقدار دبی آب و وزن هدف دارد. به طور کلی به ازاي 7 لیتر در ثانیه می توان یک تن ماهی برداشت نمود حال اگر وزن هدف 400 گرم باشد براي تولید یک تن ماهی به 2500 قطعه بچه ماهی نیاز می باشد. 10 تا 15 درصد هم باید به عنوان تلفات در نظر گرفت.

ظرفیت و تناژ پرورش بستگی به آب ورودي دارد و بر این اساس تعداد استخرها نیز متفاوت است ولی در هر حال چنانچه شیب زمین اجازه بدهد براي اینکه بتوان از آب حداکثر را نمود استخرها در در دو یا سه ردیف ویا حتی بیشتر احداث می نمایند.بطوریکه استخرهاي بچه ماهی در ردیف اول، پیش پرواري در ردیف دوم و در ردیف سوم ماهیان پرواري و آماده صید قرار می گیرند. براي بهترین بازده ارتفاع ریزش آب از یک ردیف به ردیف بعدي حدود 70 سانتیمتر می باشد.دیواره هاي بین استخرها باید به شکلی باشد که بتوان براي غذادهی و صید بر روي آنها حرکت کرد.

غذا دهی:
اگر مزرعه اي به بهترین شکل ممکن ساخته شود و بهترین بچه ماهی هم در آن رهاسازي گردد ولی مدیریت تغذیه در آن اعمال نگردد مسلما این مرکز به سودآوري نخواهد رسید.انتخاب نوع غذا و مقدار جیره روزانه مهمترین اصل در زمینه غذادهی می باشد. تعداد دفعات غذادهی نیز بستگی به وزن ماهی دارد به طوریکه بچه ماهی هاي حدود 10 گرم تا 6 بار در روز و ماهیان پروراري 1تا 2 بار در روز غذادهی می شوند.
در پرورش ماهی تامین غذا بیشترین هزینه تولید را دارد. پس هرچه بتوان در این قسمت مدیریت بهتري اعمال نمود سودآوري کار بیشتر خواهد شد. براي اینکار باید به یک سري نکات توجه کرد:
– با محاسبه میانگین وزنی ماهیان و مشخص کردن مقدار ماهی موجود در استخر(بیومس) ودماي آب مقدار دقیق غذاي روزانه مشخص شود.

– از مکملهاي معدنی و ویتامینی در جیره غذایی استفاده شود.
– نحوه غذا دهی باید به شکلی باشد تا همه ماهیان استخر از غذا استفاده نمایند و غذا هدر نرود.
– غذاي مورد نیاز باید در مکانی خنک و دور از نور مستقیم خورشید قرار گیرد و هنگام خرید غذا حتما به تاریخ تولید و مصرف آن توجه شود.
– پاکتهاي غذا باید بر روي پالت چوبی قرار گیرد.
– تهویه انبار باید به نحو مطلوب انجام گیرد.

رقم بندي:
رقم بندي از جمله کارهایی است که معمولا در همه استخرهاي پرورش ماهی صورت می گیرد. علت آن هم این است که چون در زمان تغذیه ممکن است غذا به تمام ماهیها به طور یکسان نرسدو یا در زمان رهاسازي بچه ماهیها یک دست نبوده باشند پس از مدتی در ماهیها اختلاف وزن دیده می شود که در این صورت باید ماهیها رقم بندي شوند یعنی ماهیهاي کوچک و بزرگ از یکدیگر جدا شوند. مهمترین دلایل آن بدین
شرح است:
– به دلیل ریز و درشت بودن ماهی و خطا در میانگین وزنی محاسبه جیره غذایی دقیق نخواهد بود.
– ماهیهاي کوچکتر در رقابت غذایی با ماهیهاي بزرگتر موفق نیستند و بنابراین رشد نخواهند کرد یا رشد بسیار کندي خواهند داشت.

 

افزایش تولید در واحد سطح:
با توجه به کمبود منابع آبی و ادامه روند خشکسالی و همچنین افزایش جمعیت و تقاضاي روز افزون ماهی یکی از راههاي افزایش تولید استفاده از امکانات جانبی براي افزایش تولید در واحد سطح می باشد. هواده ، مدیا و دستگاههاي فیلتراسیون از جمله این امکانات می باشند.
ساده ترین و کم هزینه تریت آنها هواده ها می باشند. امروزه هواده هاي بسیار متنوع با عملکردهاي مختلف وجود دارد. معروفترین آنها هواده اسپلش می باشد که کاربرد این هواده در استخرها می تواند به میزان 10 تا 20 درصد بر حلالیت اکسیژن اضافه می کند.
مشکلی که این قبیل هواده ها دارند این است که به دلیل اینکه این قبیل هواده ها می توانند فضولات ماهی را به ذرات ریز تبدیل کند که حذف آنها از استخر مشکل بوده و تاثیر نامطلوبی بر روي طعم و مزه ماهی می گذارد.
به همین منظور دستگاههاي مخلوط کننده اکسیژن جهت مزارع ماهی پیشنهاد می گردد. مزایاي این دستگاهها نسبت به هواده به طور مختصر عبارت است از:
– حلالیت اکسیژن آب به میزان 4 تا 6 برابر
– افزایش تولید ماهی به میزان 4 برابر حالت معمول که با رهاسازي لایه اي این میزان به 8 برابر خواهد رسید.

ساخت استخرهاي پرورشی ماهی قزل آلا :
در ساخت استخرها باید نکاتی را مد نظر داشت:
– شیب زمین به گونه اي باشد که آب به حالت ثقلی از استخر خارج گردد و نیاز به صرف هزینه نباشد.
– ورودي و خروجی استخر به طور صحیح ساخته شود. خروجی باید به صورت سه شیاره ساخته شود تا بتوان اولا سطح آب را در استخر بسته به شرایط تنظیم نمود و ثانیا آب کف استخر خارج گردد.
-آب قبل از وارد شدن به استخر به بالاي برجک هواده منتقل شود تا گازهاي مضر از آب جدا شوند.
– شیب 2درصد براي استخرها ( ورودي به خروجی)در نظر گرفته شود تا فضولات کف همراه با جریان آب از استخر خارج شوند.
بچه ماهی قزل آلا را می توان در تمام طول سال در مزارع رهاسازي نمود. وزن رهاسازي بهتر است حدود 10 گرم باشد تا هم دوره پرورش خیلی طولانی نشود و هم تلفات کمتر شود.(تلفات در وزن زیر 10 گرم بیشتر است) تعداد ماهی رهاسازي شده بستگی به مقدار دبی آب و وزن هدف دارد. به طور کلی به ازاي 7 لیتر در ثانیه می توان یک تن ماهی برداشت نمود حال اگر وزن هدف 400 گرم باشد براي تولید یک تن ماهی به 2500 قطعه بچه ماهی نیاز می باشد. 10 تا 15 درصد هم باید به عنوان تلفات در نظر گرفت.

ظرفیت و تناژ پرورش ماهی قزل آلا

ظرفیت و تناژ پرورش بستگی به آب ورودي دارد و بر این اساس تعداد استخرها نیز متفاوت است ولی در هر حال چنانچه شیب زمین اجازه بدهد براي اینکه بتوان از آب حداکثر را نمود استخرها در در دو یا سه ردیف ویا حتی بیشتر احداث می نمایند.بطوریکه استخرهاي بچه ماهی در ردیف اول، پیش پرواري در ردیف دوم و در ردیف سوم ماهیان پرواري و آماده صید قرار می گیرند. براي بهترین بازده ارتفاع ریزش آب از یک ردیف به ردیف بعدي حدود 70 سانتیمتر می باشد.دیواره هاي بین استخرها باید به شکلی باشد که بتوان براي غذادهی و صید بر روي آنها حرکت کرد.

هزینه لازم برای ساخت استخرپرورش ماهی سال 89 – 90:

۱- احداث استخرهای مزارع پرورش ماهیان سردابی مانند قزل آلا با در نظر گرفتن کلیه تمهیدات مزرعه و سرشکن شدن آن بر روی هر متر مربع با مصالح رایج در کشور شامل سیمان ، ماسه ، شن ، سنگ ، بلوک سیمانی و آهن آلات و…. به طور متوسط ۱۴۰۰ هزار ریال

۲- احداث استخرهای ترویجی دو منظوره پرورش ماهی با در نظر گرفتن تمهیدات جانبی شامل تجهیزات استخرها برای هر متر مربع ۱۰۰۰ هزار ریال

۳- احداث استخرهای از نوع D-END با در نظر گرفتن کلیه تمهیدات و تجهیزات لازم به ازای هر متر مربع ۱۴۰۰ هزار ریال

* تغییرات قیمت در احداث استخرها بستگی به شرایط جغرافیایی و عوامل دسترسی دارد که ۱۵%

شما برای راه اندازی استخر پرورش ماهی احتیاج به موافقت اصولی،پروانه تاسیس و بهره برداری دارید. بدین منظور می بایست به اداره جهادکشاورزی شهرستان (بخش شیلات) خود مراجعه نمایید.

۱٫ موافقت اصولی : چنانچه امکانات معرفی شده از جانب متقاضی دارای ضوابط و شرایط پرورش ماهی باشد پس از تصویب کمیسیون صدور پروانه موافقت اصولی صادر میشود که رونوشت آن به ادارات محیط زیست ، امور آب و امور اراضی استان ارسال می شود.

۲٫ پروانه تاسیس : چنانچه جواب تمام استعلامات مثبت باشد پس از صلاح دید کمیسیون صدور پروانه پروانه تاسیس صادر میشود که بر اساس آن شخص اجازه ساخت و ساز پیدا کرده و جهت دریافت تسهیلات به بانک معرفی می شود.

۳٫ پروانه بهره برداری : پس از اتمام کار ساخت و ساز و بازدید کارشناسی چنانچه مورد دارای شرایط ماهیدار کردن باشد از جانب کمیسیون صدور پروانه ، پروانه بهره برداری صادر می شود.

برای حفر چاه نیاز به پروانه حفر چاه دارید که جهت اخذ آن می‌بایست به اداره آبیاری شرکت سهامی آب شهرستان محل احداث استخر مراجعه کنید. مقدار زمین از 1000 متر مربع تا 3000 متر مربع برای تولید 20 تنی و 40 تنی کافی می باشد.

دوره پرورش:

دوره پرورش بین 6 تا 8 ماه می باشد، که بستگی به اندازه لارو اولیه دارد. مثلا اگر لارو 10 گرمی باشد دوره پرورش  تقریبا  8 ماهه می شود.

استفاده از زمين براي رشد

ماهي نسبت به ساير موجودات پرورشي زمين كمتري براي رشد استفاده مي كند.

هر ماهي كمتر از 2/0 متر مربع

نقش استخرھای پرورش ماھی در تولید ماهی قزل آلا

بحث عملی استفاده از استخر در تولید ماهی قزل آلا، نگهداري آبی است که در آن ماهی زندگی می کند . علاوه بر آنکه مشکل استخرهاي پرورش ماهی می تواند در میزان تولید تأثیر گذار باشد، جریان آب ورودي، سرعت جریان آب در اس تخر، سرعت تعویض آب، حجم مفید مخزن و … از اهمیت زیادي برخوردار می باشد.

طبقه بندی استخرهای پرورش ماهی

براساس طبقه بندي هیدرولیکی استخرهاي پرورش ماهی به شرح زیر طبقه بندي می گردند.

استخرهای دراز    Raceway:

این استخرها چرخشی نبوده و جریان آب در آنها به طور خطی انجام می گیرد. این استخرها از گذشته به طور سنتی براي

پرورش ماهی قزل آلا استفاده شده است. در حال حاضر بیشتر قزل آلاي کشور در این تیپ استخرها تولید می گردد. در سیستم هاي آبزي پروري پرورش متداول که محدودیت آب وجود ندارد این تیپ استخرها توصیه می گردد.

مبانی طرح هندسه ا ی استخرهای آبراهه ای

آب از یک انتها استخر وارد و از جهت دیگر خارج می گردد. نسبت پیشنهادي raceway ( در استخرهاي (آبراهه اي

استاندارد براي ابعاد هندسی این استخرها عبارت است از :

1 عرض = (7 – 0) = (طول 10 /3 – 0/ عمق ( 4

نسبت هاي دیگر ابعاد هم استفاده شده است اما بازده هیدرولیکی مخزن در ابعادهاي غیراستاندارد کاهش می یابد.

داراي خصوصیات زیر می باشند : raceway ( استخرهاي (آبراهه اي با عبور جریان به صورت خطی در امتداد طولی استخر سبب می شود :

الف – گرادیان غلظت مواد در طول استخر به تدریج به سمت پائین دست افزایش یابد.

ب – کیفیت آب در ورودي استخر در بهترین شرایط و در خروجی استخر در بدترین شرایط قرار خواهد گرفت.

ج – تعویض آب زیاد بوده به طوریکه هر 10 الی 15 دقیقه یکبار تعویض آب وجود دارد.

مزايای استخرهای  : raceway

الف – مناسب براي مدیریت در تولید :

استخرهاي آبراهه اي به دلیل نسبت دسترسی بالا و همچنین یکنواختی در عمق و عرض استخر در ملاحظات مدیریت تولید و کنترل کیفیت بهداشت ماهیان داراي امتیاز بالایی می باشند.

ب – ساده سازي :

1.  در استخرهاي آبراهه اي انجام عملیات رقم بندي، تجمیع و همچنین تقسیم بندي و نگهداري گروههاي مختلف به راحتی انجام می شود.

2.  در این استخرها به دلیل قابلیت ساخت پهلو به پهلو، دیوار مشترك، استفاده بیشینه از سطح هزینه هاي احداث نسبتاً پائینی دارند.

ج – قابليت استفاده به صورت سری :

در این نوع استخرها جهت افزایش بهره وري از میزان آب ورودي، استخرها را به صورت سري با حداقل اختلاف ارتفاع 40 سانتی متر می سازند. در این روش آب بخشی از اکسیژن از دست رفته را بازیافت می کند و بدین ترتیب می توان در

استخرهاي ردیف پائینتر استفاده نمود.

تجربه نشان داده است با در نظر گرفتن سرعت خودپالائی 15 دقیقه در هر مخزن استفاده از تعداد 2 سري مناسب بوده و

حداکثر 3 سري پیشنهاد می گردد.

 مبانی مديريت در استخرهای آبراهه ای

در استخرهاي آبراهه اي جهت تأمین اکسیژن در هر المان از حجم مخزن، نیاز به سرعت جریان 2 الی 4 سانتی متر می باشد.

این مقدار سرعت جریان عملاً جایگزین سرعت مورد نیاز جهت خودشوئی و حذف جامدات که محدوده سرعتی معادل 15 الی 30 سانتی متر در ثانیه تنظیم و حجم سازه هاي خط انتقال آب و منبع تأمین کننده جریان را کاهش داد. با به کار بردن چنین روشی به دلیل ترسیب فضولات و غیره لازم می گردد که هرچند مدت سطح آب را پائین آورده و شستشو انجام پذیرد.

استخرهای گرد :

این استخرها توسط آبزي پروران متعددي مورد استفاده قرار گرفته است در این استخرها جریان آب چرخشی و در حول محور مرکزي استخر می باشد. این مدل استخرها براي پرورش گونه هاي متنوع تري از ماهیان مناسب تر هستند.

مزايای استخرهای گرد :

استخرهاي گرد داراي مزایاي زیر می باشند :

همگن بودن محیط به دلیل سرعت جریان چرخشی بالا که در این استخرها امکان آن می تواند فراهم شود. محیط یکنواخت در تمامی سطح تقریباً فراهم شود.

فرصت شنا و حرکت پایان ناپذیر در جهت جریان و یا خلاف آن استفاده از این پدیده سبب می شود گونه هاي متنوع تري ازماهیان را پرورش داد. ایجاد جریان گردشی مناسب براي تجمع و تخلیه فضولات به طرف خروجی مرکز.

معايب استخرهای گرد :

به دلیل عدم دیواره مشترك بین استخرها نیاز به فضاي بیشتري می باشد.

جابه جائی ماهیان در حالت تجمع در کنار صافیها و توریها خود به نحوي مشکل است.

دوره درمان به دلیل عدم شرایط بهترین کیفیت آب طولانی تر می باشد.

مبانی طرح هندسی استخرهای گرد :

حد اپتیمم نسبت به قطر به عمق به از دیدگاه هیدرولیکی نسبت به 1:3 الی 1:5 می باشد و حداکثر این مقدار را 1 می گیرد. در این استخرها براي به دست میزان اپتیمم خودپالائی، جریان ورودي، چه به وسیله یک لوله از حاشیه داخلی یا بوسیله لوله اي سوراخ دار در شعاع دایره ایجاد می گردد باید با افق زاویه 20 الی 50 درجه داشته باشد. این مقدار زاویه، گردش افقی و عمودي را در تعادل نگه می دارد. در صورتی که در این استخرها از نسبت قطرها بزرگتر استفاده شود استفاده از می تواند بسیار مؤثر باشد. Force دستگاههاي هواده جریانی همانند در استخرهاي گرد مقدار جریان ورودي و همچنین تعداد هواده ها به گونه اي در نظر گرفته می شود تا بزرگترین شعاع در حد 15سانتی متر در ثانیه) – سرعت شنا باشد ( 30 به دلیل آنکه جریان در استخرهاي گرد به صورت سیلکونی به طرف مرکز می باشد با نزدیک شدن جریان به سمت مرکز استخر سرعت خطی آن کاهش یافته و ماهی امکان انتخاب سرعت دلخواه را پیدا خواهد نمود.

انواع دستگاه های هواده :

در ا ستخرهاي پرورش ماهی جدایی از نوع و شکل هندسی استخر، یکی از روشهاي مقدماتی افزایش تولید تأمین نیاز اولیه

ماهی یعنی اکسیژن می باشد در صورتیکه مقدار آب ورودي به استخرهاي پرورش ماهی را نتوان تأمین نمود می توان توسط انواع دستگاههاي هواده این نیاز را تأمین نمود. نکته اي که در بحث هوادهی در استخرها حائز اهمیت می باشد آن است که از چه تعداد دستگاه هواده با چه مشخصاتی در کدام نقطه از استخرها استفاده گردد.

عوامل مؤثر در تخمین نوع، تعداد و جانمایی دستگاههاي هواده عبارتند از :

متوسط وزن ماهی موجود در استخر.

بیوماس ماهی در استخر.

هندسه استخر و ابعاد آن.

مقدار آب ورودي آب تازه.

مشخصات فیزیکی و شیمیایی آب.

ارتفاع محل از سطح دریا.

وضعیت عمومی استخر و تراکم ماهی.

الف – وزن ماهی موجود در استخر

بررسی ها نشان می دهد متوسط وزن ماهی در انتخاب نوع و مشخصات دستگاههاي هواده حائز اهمیت می باشد.

چنانچه از دستگاههاي هواده پروانه جریان خطی استفاده شود، باید مقدار سرعت جلوبرندگی پروفیل جریان به گونه اي باشدکه مقدار پروفیل سرعت در طول مسیر جریان از حداکثر دو برابر طول ماهی بیشتر نگردد.

ب – بيوماس ماهی در استخر

یکی از عللهاي عمده در تعیین تعداد و نوع دستگاههاي هواده مقدار بیوماس ماهی موجود در استخر می باشد.

را به عنوان محصول تجزیه CO ماهی جهت انجام عمل متابولیسم و هضم غذا، اکسیژن موجود در استخر را مصرف نموده و 2مواد آلی توسط آبششهاي خود به محیط خارج هدایت می نماید.

ماهی قزل آلا همچنین در نتیجه هضم غذا آمونیاك را به عنوان محصول نهایی متابولیسم پروتئین تولید می کند. بنابراین هرقدر co مقدار بیوماس موجود در استخر افزایش یابد، از یک طرف مقدار اکسیژن موجود در استخر کاهش و از طرف دیگر مقدار 2و آمونیاك موجود در استخر افزایش می یابد.

با در نظر گرفتن مبحث فوق پیشنهاد می گردد که نوع، تعداد و جانمائی دستگاههاي هواده در استخر به گونه اي در نظر گرفته شود که تمامی معیارهاي فوق را در حد استانداردهاي تعریف شده قرار گیرد.

ج – هندسه استخر و ابعاد آن

مشکل و ابعاد هندسی استخرها در انتخاب نوع، تعداد جانمائی دستگاههاي هواده مؤثر می باشد. به طور مثال در استخرهاي گرد و شکلهاي مشابه آن به جهت جلوگیري از تغییر شکل پروفیل سرعت جریان استفاده از دستگاههاي هواده مدل قارچی پیشنهاد نمی گردد. در این استخرها به دلیل عبور آب ورودي کم در پیرامون محیطی استخر، استفاده از هواده هاي جریانی در نزدیکی محل ورودي آب که به صورت مماس بر محیط استخر نصب شده پیشنهاد می گردد.

استفاده از هواده هاي پروانه اي و یا خطی به دلیل جلوگیري از تشکیل Raceway در خصوص استخرهاي آبراهه اي

سیکلونهاي موضعی و کاهش بار معلق موجود در استخر توصیه می گردد در فاصله از هیچ مدل دستگاههاي x از ورودي استخر نصب گردد. در این تیپ استخرها توصیه میگردد در فاصله بیش از 1:3 انتهایی هواده استفاده نگردد.

د-مقدار آب ورودي تازه

 یکی از معایارهاي مهم در انتخاب نوع، تعداد و جانمایی دستگاههاي هواده، مقدار آب ورودي تازه به استخرها می باشد. به طور معمول می توان بیان نمود هر چقدر مقدار آب ورودي تازه به استخر بیشتر باشد مشکلات استخرها در خصوص کنترل عواملهاي حیاتی کاهش می یابد، لذا در یک منبع آبی بدون محدودیت پیشنهاد می گردد حداکثر تراکم ماهی را با ظرفیت آب ورودي با روش کنترل اکسیژنی بالانس گردد. از آنجائیکه اکثر منابع آبی مورد بهره برداري داراي دبی پائین تري نسبت به تقاضاي می باشند، پیشنهاد می گردد کمبود وضعیت اکسیژنی را با در نظر گرفتن سایر عواملهایی دیگر، توسط دستگاههاي هواده بالانس نمایند.

ز – وضعيت عمومی استخرها و تراکم ماهی

تغییرات شبانه روزي بر روي وضعیت عمومی استخرها تأثیر گذار می باشند. اگر چنانچه در استخري فیتوپلانکتون، جلبکها و … مصرف CO در دیواره و بستر استخرها وجود داشته باشند، استفاده از دستگاه هاي هواده) را در شب ضروري می سازد. در استخرهاي بتنی قزل آلا (عمومیت بیشتري دارد) در یک مدیریت صحیح عوامل فوق ناچیز بوده و تعداد هواده بر مبناي حداکثر کمبود ظرفیت اکسیژنی در آن مقطع زمانی محاسبه و به کار می رود.

چنانچه از دستگاه هاي هواده پاروئی، پروانه اي یا عمودي به عنوان هواده استخر استفاده می شود پیشنهاد می گردد جهت

جلوگیري از تغییرات رفتار ماهی که به استرس آن می انجامد از 50 درصد ظرفیت حداکثر تراکمی استفاده گردد. چنانچه از دستگاه هاي دیفیوزرها هواده همانند :

لوله هاي تراوا یادیفیوزرهاي لوله حبابی یا بشقابی استفاده می شود. حداکثر تراکم پیشنهادي بدون استرس 75 درصد ماکزیمم ظرفیت تراکمی پیشنهاد می گردد.

ماهي قزل آلا و ضريب تبديل:

 با توجه به اينكه ماهيها جزو حيوانات خونسرد محسوب گرديد و اين موجودات انرژي بابت ثابت نگه داشتن دماي بدن مصرف نمي كنند پس خوراك مصرفي صرف متابوليسم و رشد مي گردد.

در گونه هاي مختلف آبزيان پرورشي مقدار توليد گوشت به ازاء مصرف يك كيلو خوراك متفاوت است در قزل آلا اين مقدار بين 8/0 تا 5/3 در سايز پرواري (بالاي 200 گرم) نسبت به نوع خوراك متفاوت است .

انواع خوراك ها برای ماهی قزل آلا :

خوراكهاي قزل آلا بر اساس روش توليد به دو دسته تر و خشك تقسيم مي شوند. در خوراك تر كه معمولا” در محل مزرعه توليد مي شود با توجه به اينكه خوراك روزانه توليد شده ونياز به نگهداري در انبار ندارد از خشك كن استفاده نكرده و به همين دليل درصد رطوبت خوراك عموما” بالاي 20 درصد مي باشد..

در گذشته نه چندان دور بسياري از مزارع جهت تأمين پروتئين خوراك از ضايعات كشتارگاهي نيم پز و يا گاها” خام استفاده مي نمودند كه به دليل گسترش آلودگي ممنوع اعلام شد.خوراك تر معمولا”ضريب تبديلي بالاي 2 دارد.

خوراك خشك:

خوراكهايي كه در كارخانجات مخصوص توليد خوراك توليد مي شوند داراي حداكثر رطوبتي در حدود 8 تا 12 درصد مي باشند. ضريب تبديل اين خوراكهاي بسته به كيفيت مواد اوليه و روش توليد مابين 8/0 تا 2 متغير است.

روشهاي توليد خوراك خشك:

1- روش پلت پرس:

در اين روش دستگاههايي كه مورد استفاده قرار مي گيرند دستگاههاي توليد خوراك دام و طيور مي باشد كه ممكن است در بعضي مواقع جهت بهبود كيفيت خوراك ، تغييراتي در آن ايجاد مي كنند از جمله تقويت كانديشنر كانديشنر دستگاهي است كه بعد از مخلوط شدن مواد اوليه وهدايت شدن به داخل آن  ، در آنجا تحت فشار و بخار حاوي مقداري رطوبت به اصطلاح عمل آوري شده و سپس وارد دستگاه پلت گرديده و در آنجا تحت فشار از سوراخهاي داي خارج مي شود..

2- روش اكستروژن:

فرآيند اكستروژن در حقيقت فرآيند پردازش مواد با دماي بالا در زمان كوتاه است و اين بوسيله عمل تركيبي رطوبت ، حرارت ، انرژي مكانيكي و فشار صورت مي گيرد.

اكسترودر همچنين يك عملكرد فني است كه بوسيله آن خوراك تحت افزايش پيوسته فشار(تا 6 مگا پاسكال)، فرآوري ، اكسترود و پخته مي شوند و سپس به دليل افت ناگهاني فشار منبسط مي گردند و حالت متخلخل پيدا مي كند با اين تكنيك مي توان خوراك انواع آبزيان با چگاليهاي مختلف توليد نمود اين چنين خوراكي ظرفيت شناوري فرو روندگي آهسته و يا فرو رونده سريع خواهد بود. خوراك اكسترودر علاوه بر مزاياي معمول خوراك پلت داراي مزه مطلوب تر، عدم تفكيك اجزاء (به دليل استفاده از مواد اوليه با قطر حداكثر 200ميكرون و پيش مخلوط كن ها و كانديشنرهاي مخصوص ) نگهداري و حمل و نقل ساده ، تغذيه راحت و كاهش ضايعات هنگام تغذيه ، می باشد.

تغذيه روزانه :

ماهي قزل آلا يك ماهي شكارچي بوده و جهت غذاگيري از قوه بينايي خود بهره مي برد بنابراين خوراك دهي بايستي در زمان روشن بودن هواانجام شود. ميزان خوراك مورد نياز روزانه ماهي قزل آلا تحت تاثير دماي آب بوده و نسبت به وزن متوسط ماهيان موجود در استخر انجام مي شود.

هر توليد كننده خوراك نسبت به سطح انرژي و ساير پارامترهاي ديگر خوراك توليدي خود اقدام به محاسبه و ارائه جداول مخصوص مي نمايد كه پرورش دهنده بتواند بهترين بازده را كسب نمايد.

جدول مقدار مصرف خوراك اكسترود شده :

 مثال: در يك حوضچه تعداد 6500 قطعه بچه ماهي 50 گرمي وجود دارد كه دماي آب 16 درجه سانتيگراد است براي محاسبه مقدار خوراك روزانه به شرح ذيل عمل مي نماييم.

ابتدا وزن كل ماهي موجود در استخر را به كيلو محاسبه مي كنيم:

                 كيلوگرم325=1000 : گرم 325000 = گرم 50 *6500

 سپس از روي جدول وزن متوسط ماهي خود را مي يابيم سطري كه از يك طرف به وزن متوسط وصل شود و از بالا به دما را پيدا مي كنيم اين عدد 5/2-1/2 مي باشد چون 5/2 درصد مخصوص ماهي 35 گرمي و 1/2 درصد مختص ماهي 70 گرمي مي باشد مي توان جهت ماهي 50 گرمي 3/2 درصد در نظرگرفت سپس:

                       كيلوگرم 5/7= % 3/2 * 325 كيلوگرم

ماهي موجود را بايستي با 5/7 كيلو خوراك سايز 3 ميليمتر در 5 نوبت تغذيه نمود.

مقدارمصرف خوراک به کیلوگرم ازای هر 500 گرم ماهي:

 

سایز پلت به میلیمتر به ازای وزن ماهی به گرم:

بهداشت ماهی قزل آلا :
رعایت نکات بهداشتی در امر پرورش ماهی تضمین کننده بقا و سود آوري یک مرکز پرورشی خواهد بود و با بکارگیري و توجه به یکسري مسائل کوچک می تواند از بروز مشکلات بزرگ جلوگیري نمود.
مشاهده شناي غیر طبیعی می تواند علامت شروع یک بیماري باشد که باید سریعا به اطلاع کارشناس شیلات برسد.
هرگونه تلفات در استخر باید سریعا از استخر خارج و به طور بهداشتی دفن گردد. البته تلفات موردي، طبیعی است درصورت استمرار تلفات یا تلفات با حجم بالاحتما باید مراتب را به اطلاع کارشناسان شیلات رساند. استفاده از مکملهاي ویتامینی باعث مقاومت ماهی در برابر بیماریها شده و به طور قابل ملاحظه اي از بروز بیماري و تلفات ناشی از آن جلوگیري می نماید.

بیماری های ماهی قزل آلا :

از نشانه ها وعلائم ظاهري بيماريهاي ماهي قزل آلا در حوضچه هاي پرورش مي توان به موارد ذيل اشاره نمود:

تجمع گله بي حال در محل در ورودي ، خروجي و يا كنار ديواره ها 2- كاهش اشتها 3- حركات ناموزون در هنگام شنا 4- تيره گي رنگ بدن ويا بيرون زدن چشم ها 5- پوسيدگي باله ها و يا ريزش فلسها ، قارچ زدگي و ايجاد شدن زخم بر روي بدن ماهي در حدود20% از گله.

بيماري انگلی  ايك (لكه سفيد):

عامل بيماري انگل مژه دار بنام ايكتيوفيتريوس مولتي فيلس مي باشد.

علائم : تغيير رنگ ماهي – تجمع ماهي در محل ورودي و خروجي و كنار ديواره هاي حوضچه – حركات ناموزون و پرش – بي اشتهايي – ايجاد لكه هاي سفيد در سراسر بدن .

بيماري باکتری  استر پتوكوكوزيس:

عامل بيماري باكتري استرپتوگوك مي باشد.

علائم: شناي عمودي – تيرگي رنگ بدن – بيرون زدگي چشم ها – زخم اطراف مخرج – حركات ناموزون – آب آوردگي شكم

بيماري قارچی ساپرولگنيوزيس:

عامل بيماري قارچ ساپروگلينا پارازيتيكاوساپروگلنيا آكلنا مي باشد.

علائم : زخم هاي اوليه پوستي به رنگ قهوه اي روشن همراه با برگنه هاي دايره اي يا هلالي شكل – رشته هاي قارچي – همچنين در رشته هاي آبشش – چشم ماهي و يا روي تخم ها نيز مشاهده مي شود

علائم اوليه جداشده از افلاكسيكوزيس شامل رنگ پريدگي آبششها ، آسيب بافت خوني ، كاهش سرعت رشد و كاهش وزن مي باشد . مصرف طولاني باعث ايجاد تومورهاي كبدي و ايجاد زخم در كليه و كاهش ايمني در مقابل بيماريها مي باشد. درصورت استفاده از خوراك بسيار آلوده مي تواند ايجاد تلفات شديد همانند ساير مسموميتها نمايد.

یک روش جدید پرورش ماهی قزل آلا

در کشور ما از دهه های گذشته ماهی قزل آلای رنگین کمان به لحاظ دارا بودن ارزش غذایی بالا و سازش پذیری زیاد نسبت به تغییرات محیطی مورد توجه ویژه قرارگرفته و پرورش آن به سرعت توسعه یافته است ؛ به نحوی که در حال حاضر حدود55000 تن قزل آلای رنگین کمان در سطح کشور تولید می گردد و به صورتها ی مختلف ( پرورش در کانالهای آبی بتنی، پرورش در حوضچه ها و استخرهای گرد بتنی – دریاچه ها استخرهای دو منظوره – قفس – شالیزار- سیستم مدار بسته و … ) پرورش داده می شود . در حال حاضر کشورمان از پتانسیلهای بسیار زیادی برای تولید و پرورش ماهی قزل آلای رنگین برخوردار می باشد که برای استفاده بهینه از آنها ، بهره گیری از سیستم های جدید مورد نیاز می با شد . پرورش ماهی در سیلو به لحاظ اهمیتی که ذیلا به آن اشاره می گردد توسط محققین موسسه تحقیقات شیلات در مرکز تحقیقات ماهیان سرد آبی کشور در قالب یک طرح تحقیقاتی مورد بررسی قرار گرفته است:

1- مخزن پرورش ماهی در این شیوه ، بطور خودکار تمیز می شود ونیازی به نیروی کار زیاد برای این منظور نمی باشد .

2- با توجه به اختلاف ارتفاع موجود بین محل آبگیری و محل نصب سیلو ها، هوادهی در این شیوه از طریق لوله های رابط صورت گرفته ونحوه عمل آن به این صورت می باشد که آب در جریان از طریق لوله های رابط، هوا را مکیده وبه داخل مخازن تزریق می نماید و بدین ترتیب هر گونه نیاز به نیروی برق و دستگاهای خاص را برای هوادهی منتفی می سازد .

3- خارج سازی فضولات و مواد جامد ته نشین شده در این شیوه با باز نمودن لحظه ای شیر تحتانی مخزن که به همین منظور تعبیه می گردد، صورت میگیرد. نحوه عمل آن به این صورت می باشد که درزیر مخزن شیر بزرگی نصب میشود و با بازنمودن آن مقداری از حجم آب مخزن تخلیه میگردد و به همراه خود مواد زائد را از سیلو دفع مینماید و در عین حال مواد محلول ناخواسته توسط آب خروجی از بالای سیلو خارج میشود . این عمل خود باعث افزایش بهداشت مخازن گشته وشرایط مطلوبی برای ماهیان فراهم می آورد.

4- با توجه به نگهداری ماهی در حجم استوانه ( ارتفاع ستون آب )، برای پرورش در این شیوه به زمینی با سطح بسیار کم موردنیاز می باشد.

5- فعالیت ماهیچه ای ماهیان قزل آلا در سیلو بسیار پایین می باشد که این خود باعث کاهش ضریب تبدیل غذای مصرفی شده و افزایش بازدهی اقتصادی را برای پرورش دهنده به همراه دارد .

6- اجرای این طرح ضمن اینکه محدودیت استفاده از زمینهای کوهستانی و شیب دار را برای پرورش ماهی رفع می نماید، از صرف هزینه های تولید ماهی پرواری قزل آلای رنگین کمان پرواری به میزان 30 درصد می کاهد.

7- با این روش در صورت رعایت اصول مهندسی آبزیان ، میتوان اقدام به تولید متراکم ماهی تا سقف 120 کیلوگرم در متر مکعب نمود.

8- حراست از ماهیان تحت پرورش از گزند جانوران موزی در این روش پرورش بسیار آسانتر از سایر روشهای متداول می باشد.

9- اشتغال زایی از دیگر مزایای ترویج این طرح می باشد .

نتایج و دستاوردهای علمی طرح :

منابع : – موسسه تحقیقات شیلات ایران – bostane.ir – parsine.com – abzimag.blogfa.com