از سیر تا پیاز پرورش زنبور عسل ، زنبورداری و تولید عسل

معرفی کلی :

زنبور عسلگونه‌ای زنبور است که عسل می‌سازد. زنبور عسل این کار را با گردآوری شهد گل‌ها در کندو انجام می‌دهد.زنبورهای هر کندو یکی از سه نوع زنبور ملکه، زنبور نر و زنبور کارگر هستند. زنبور عسل از حشرات اجتماعی است حتی اگر در خارج از کندو دارای غذای کافی باشد نمی‌تواند به تنهایی زندگی کند.

مصارف  و محصولات زنبور عسل:

محصولات زنبور عسل و نحوه گردآوری آنها

می توان به شهد یا عسل و گرده زنبور عسل ویژه «موم» که از صمغ ها به وجود می آید، اشاره کرد. گرده زنبور عسل دارای انواع مواد آلی و ویتامین ها م یباشد. گرده شامل قندهای احیا کننده میباشد که در گل 31% در گروه کربوهیدرات وجود دارد. میزان متوسط پروتئین گروه حدود 22% است و تمام اسیدهای آمینه ضروری مورد نیاز انسان در ترکیب پروتئینی دانه گروه وجود دارد.عصاره اتری گروه حاوی چربی ها و روغن ها، پیگمان ها، دونین ها، ویتامین ها و هورمون رشد می باشد.گروه حاوی 13 نوع اسید چرب و دو استدول عمده به نام های 24- متیلن کلسترول و «بی سی توسترول» است. برای جمع آوی دانه گرده می توان از تله گرده، استفاده کرد، ولی این کار توصیه نمی شود، چون جمعیت زنبورها را تضعیف می کند.

بعضی از مصارف گرده زنبور عسل

دانه گرده در پزشکی اهمیت خاصی دارد.در درمان بیماری های پروستات و آلرژی و در حال بی اشتهایی از داروهایی که از دانه گرده ساخته می شوند، استفاده می کنند. دانه گرده به عنوان مکمل غذایی به کار می رود و از آن در رفع چین و چروک و لکه های صورت استفاده می گردد.از داروهای مشهور می توان به Prostaflor, Ofilorex اشاره کرد.

نیش زنبور

از نیش زنبور عسل به علت خاصیت قلیایی و اسیدی بودن آن در درمان بیماریها، استفاده می کنند.

گونه و نژادهای زنبور عسل

1- زنبور هندی (Apis Indiea)

2- زنبور درشت (Apis drostata)

3- زنبور ریز (Apis florae)

4- زنبور عسل معمولی (Apis mellifera)

معرفی ملکه زنبور عسل:

ملکه، مادر همه زنبور های کلنی و به عنوان مهم‌ترین و با ارزش‌ترین افراد کندو شناخته شده است. ملکه از تخم بارور یا لارو ماده جوان کمتر از 3 روز بوجود می‌آید. سلول‌های ملکه معمولاً به صورت عمودی در سطح و حاشیه شان‌ها ساخته می شود در صورتی که سلولهای زنبورهای کارگر و نر به صورت افقی قرار دارند. (منظور از کلنی:جاندار پر سلولی ساده می باشد که ازسلول های کم و بیش یکسان ساخته شده و بین سلول های ان ارتباط زیستی وجود دارد و هر سلول مستقل از سلول دیگر عمل میکند.)

ملکه باکره تقریباً نزدیک به یک هفته آماده جفتگیری می‌گردد و در یک روز آفتابی و معمولا بعداز ظهر از کندو خارج شده و در آسمان و در محل تجمع زنبورهای نر، حداقل با 10 عدد زنبور نر جفتگیری کرده و در حالتی که اندام تناسلی آخرین زنبور نر به عنوان علامت جفت‌گیری در واژن آن است. به کندو باز می‌گردد و دو روز بعد تخم گذاری را شروع می نماید.

نوزادان ملکه شبیه کارگرها اما سریع‌تر از آن‌ها رشد و به صورت زنبور کامل در می‌آید . ملکه در طول حیات خود فقط از شیر زنبور یعنی ژله رویال، تغذیه می‌کند. نوع غذا و زیاد بودن مقدار و کیفیت آن باعث می شود که ملکه به تمام معنا کامل و دستگاه تولیدمثل کامل داشته باشد. کارگرها پس از متولد شدن ملکه، عملا او را نادیده می‌گیرند اما خیلی زود جلب او می‌شوند و به تغذیه و تیمار او می‌پردازند.

نوزادان پس از خروج از تخم بعد از طی دو مرحله به صورت زنبور کامل در می‌آیند. در مرحله اول به صورت کرم‌های سفیدی هستندو در خانه‌های کوچکی به سر می‌برند و پرستاران به آن‌ها غذا می‌رسانند و پس از چند روز به صورت زنبورهایی در می‌آیند که هنوز کامل نشده‌اند  و به حالت خوابیده و خشک شده به سر می‌برند (مانند حالت پروانه ابریشم در پیله) به این جهت غذا نمی‌خورند تا وقتی که به صورت حشره کامل درآیند.

ملکه زنبورعسل به سادگی از کارگران و زنبور نر مشخص می‌شود. ملکه نسبتاً درشتر و درازتر از کارگران و نر است، ولی پهن‌تر از آنها نیست. از آنجا که شکم ملکه طویل و در سطح زیرین پهن است، طول بال‌هایش نسبت به بدن از بال کارگرها و زنبورهای نر کوتاه‌تر است. نیش ملکه کمی خمیده است و نسبت به نیش زنبور کارگر دندانه‌هایی دارد که فقط برای از بین بردن ملکه‌های رقیب بکار می‌رود. حرکت ملکه در مواقع عادی ملایم است ولی در مواقع ضروری می‌تواند با سرعت حرکت کند.

جنسیت ملکه ماده بوده و مهم‌ترین وظیفه‌اش تخم‌گذاری می‌باشد. ملکه به عنوان رهبر کندو محسوب می‌شود و اگر ملکه را بردارند و یا کشته شود و جانشینی برای او وجود نداشته باشد بعد از سه یا چهار ساعت تمام کارهای کندو متوقف می‌شود و بعد از مدتی زنبورها حدوداً ظرف دو روز اگر داخل کندو تخم روز وجود داشته باشد شروع به تولید شفیره ملکه برای تولید ملکه جدید می‌کنند؛ پس از مدت دو هفته ملکه‌ها از شفیره بیرون می ایند وباهم مبارزه می‌کنند تا سرانجام قوی‌ترین آنها دوباره رهبری کندو را به عهده می‌گیرد اما اگر تخم روز داخل کندو نباشد. بعد از مدت کوتاهی کارگران شروع به بکرزایی می‌کنند و کندو نر ریز می‌شود و در معرض نابودی قرار می‌گیرد.

ملکه از اواخر فروردین تا اواخر خرداد در شرایط متعادل روزانه حدود ۱۵۰۰ تا ۴۰۰۰ تخم می‌گذارد.
ملکه‌ها و کارگرها از تخم‌های لقاح شده(۳۲ کروموزوم) و نرها از تخم‌های غیر لقاح شده(۱۶ کروموزوم)، به وجود می‌آیند.
طول بدن ملکه بسته به هر نژاد متفاوت می‌باشد و به طور طبیعی بیش از ۵ سال می‌تواند زنده بماند.
در زنبورداری تجاری بیش از دو سال از یک ملکه استفاده نمی‌شود به علت کاهش تخمریزی (در سال اول ۵۰٪ و در سال دوم ۲۵٪ تخمریزی می‌کند و در سالهای آینده ۲۵٪ تخم می‌گذارد به همین دلیل زنبوردار ملکه را در سال سوم حذف می‌کند).

ملکه زنبور عسل در زمان شفیرگی عسل و گرده نمی‌خورد و بجای آن [ژله رویال از غدد ترشحی زنبوران کارگر می‌باشد] مصرف می‌کند و بخاطر همین تک غذا بودن در ۵ روز اول زندگی ۱۲۵۰ برابر بزرگتر از بقیه زنبوران می‌شود و عمر این زنبور از حدود ۴۵ روز به ۵ تا ۷ سال افزایش پیدا می‌کند و شفیره‌ای که از عسل و گرده تغذیه شود هیچگاه به ملکه تبدیل نشده و کارگر خواهد شد. ملکه تا آخر عمر توسط  ژله رویال تولیدی کارگران تغذیه می‌شود.

لوازم مورد نیاز برای زنبورداری

کندو

خصوصیات یک کندو ازورود زنبورهای مهاجم جلوگیری کند. مقاوم در برابر اثرات مخرب نور خورشید و باران باشد. مانع از نفوذ موریانه ها گردد. اغلب کندوها چوبی هستند و رایج ترین آنها به نامهای مدرن یا ملی هستند.
قسمتهای مختلف یک کندو از پائین به با لا تخته تحتانی – طبقه – پنجره ملکه – قابها و زیرسازی آنها – صفحه جدا کننده – سرپوش
ابزارآلات زنبورداری لباس کار زنبورداری – یک جفت پوتین یا چکمه خوب – یک جفت دستکش – توری جهت پوشاندن صورت – دودی یا دودکن – کاردک زنبورداری – کلاه – برسی یا شاه پر- قفس ملکه – بچه گیر – یک قوطی کبریت
دودی یا Smoker زنبوران عسل تندخو به سادگی به زنبوردار اجازه خارج کردن عسل از کندو را نخواهند داد. برای تخفیف دادن حملات آنها و یا اداره کردن زنبوران زمانی که کندو مورد بازدید قرار می گیرد از وسیله ای بنام دودی یا دود کن استفاده میشود. برخی از دودکن ها از قلع و برخی از مس یا استیل ضد زنگ ساخته شده اند ویک دودکن باید دمنده قوی (ماق) و مخزن آتش مناسب داشته باشد. بسته های مقوای نازک ،گونی کنف خشک و بخصوص پوسیده ،تکه های پارچه یا لباس پشمی کهنه ،چوب پوسیده و پهن گاو بهترین سوختها برای دودکن به حساب می آیند.
چند نکته راجع به زنبورداری 1-رنگ کندوها را اغلب به علت تشخیص بهتر آنها و انعکاس حرارت و جلوگیری از نفوذ گرما به داخل کندو سفید انتخاب می کنند. 2- فضای مورد نیاز برای فعالیت هر زنبور در کندو حدود 8 میلی متر می باشد. 3- زنبورها از رنگهای سیاه و قهوه ای خوششان نمی آید و در هنگام کار از بکار بردن وسایل این رنگی باید خودداری کرد.
آناتومی وانواع زنبور عسل زنبور عسل موجودی است که به صورت اجتماعی زندگی می کند و به دو صورت نر و ماده می باشد که ماده ها شامل ملکه و زنبور کارگر می باشند. قسمتهای مختلف بدن یک زنبور سر: (چشمها- شاخک ها- ضمائم دهانی- مغز و غدد گوناگون ) سینه : ( بالها و پاها به آن اتصال دارند و مرکز حرکتی بدن زنبور است ) شکم: ( دستگاه گوارش – تنفس و گردش خون – نیش یا زوائد تولید مثلی است) چشمها: دوعدد چشم مرکب با چندین عدسی در دو طرف سر و سه چشم بسیار ساده کوچک بر روی فرق سر
دستگاه گوارش شامل فک و خرطوم است .
کار فک یا ماندیبول mandible گزش، جویدن ، مکش و عمل لیسیدن آلت چنگ زدن به منظور: جمع آوری گرده – موم کاری – تمیز کردن کندو – جنگیدن – برداشت کردن و چیدن – کار با بره موم و تثبیت آن – پرستاری نوزادان

شرایط دمایی کندو و زنبود عسل:

یکی از خصوصیات زنبور عسل که او را قادر می سازد تا در مقابل شرایط نامساعد اقلیمی و آب و هوایی مقاومت کند, قدرت تنظیم حرارت در داخل کندو می باشد. این حشره قادر است علی رغم شرایط نامساعد حرارتی و در دسترس نبودن مواد غذایی در خارج از کندو, به حیات خود ادامه دهد. از این لحاظ زنبور عسل به پرندگان و پستانداران بیشتر شباهت دارد تا به سایر حشرات.

درجه حرارت در منطقه پرورش نوزادان بین ۳۲ تا ۳۵ درجه سانتیگراد ثابت نگه داشته می شود. به همین لحاظ است که نشو و نمای لاروها در فاصله زمانی قابل تخمین صورت می گیرد. در تابستان گرمای داخلی کندو به وسیله تبخیر آب و بال زدن کارگران نقصان پیدا می کند. وقتی حرارت محیط اطراف به ۱۴ درجه سانتیگراد سقوط می کند, زنبورها تشکیل خوشه می دهند. در این حالت با هضم کردن عسل و ارتعاش ماهیچه های سینه تولید حرارت می کنند.

زنبوران کارگر در یک زمان هم به عنوان ژنراتور و هم به عنوان لایه جلوگیری کننده از خروج حرارت عمل می کنند. در حالی که یک کلنی می تواند علی رغم شرایط نامساعد طبیعی زنده بماند, افراد کلنی در مقابل این تغییرات به تنهایی بی پناه هستند و با حرارت ۱۰ درجه سانتی گراد در داخل بدن, قدرت پرواز خود را از دست می دهند. در حرارت ۵ درجه قدرت حرکت از آنها سلب می شود و در حرارت ۱.۹ درجه سانتیگراد زیر صفر بدنشان منجمد می شود. در یک خوشه بدون نوزاد, در زمستان درجه حرارت بین ۲۰ تا ۳۶ درجه تغییر می کند. حرارت عادی در داخل خوشه در حدود ۲۹ درجه سانتیگراد می باشد.

فعالیت های تنظیم دما برای زنبور عسل به صورت زیر می باشد:

۳۸ درجه سانتیگراد : خنک کردن کندو

۳۳ – ۳۶ درجه سانتیگراد : ترشح موم و پرورش نوزاد

۲۹ درجه سانتیگراد : توقف پرورش نوزاد

۲۰ درجه سانتیگراد : ملکه برای جفتگیری از کندو خارج نمی شود

۱۶ درجه سانتیگراد : نر ها برای پرواز از کندو خارج نمی شوند

۱۴ درجه سانتیگراد : تشکیل خوشه توسط کارگران

۱۰ درجه سانتیگراد : کارگران قدرت پرواز را از دست می دهند

۵ درجه سانتیگراد : کارگران قدرت تحرک را از دست داده, از خوشه سقوط می کنند و منجمد می شوند

به محض اینکه درجه حرارت در اطراف توده خوشه مانند, در داخل کلنی نقصان پیدا می کند, زنبورانی که در پوسته خارجی این توده قرار دارند, بال های خود را تا حدودی می گشایند و مانع تشعشع حرارت به خارج می گردند. در عین حال با حرکات سریع سینه خود به تولید حرارت می پردازند. وقتی درجه حرارت بیشتر سقوط کند, این زنبورها سر و سینه خود را در داخل توده فرو می برند و شکم خود را به سمت خارج نگاه می دارند. اگر در این حالت کسی گوش خود را روی قسمت بالای کندو قرار دهد شاید بتواند صدای بم و مداوم وزوز زنبوران را بشنود. این نشانه آن است که تا عسل در کندو باقی است شرایط خوب است.

رطوبتی که در اثر هضم عسل ایجاد می شود از خوشه خارج شده, به صورت ذرات یخ سطح داخلی دیواره های کندو را فرا می گیرد. وقتی درجه حرارت کمی بالا می رود این ذرات یخ ذوب می شود و مورد استفاده زنبوران قرار می گیرد.

توده خوشه مانند زنبوران عسل در حرارت ملایم به سمت بالا گرایش دارند و با رسیدن بهار به قسمت بالای قاب ها می رسند. زنبورانی که از خوشه جدا می شوند, یا فرو می افتند و یا می میرند و در کف کندو جمع می شوند.

در مورد درآمد زنبورداری و شروع کار:

متاسفانه تعداد زیادی از افراد, فقط به خاطر بیکاری و نیاز مالی مجبور به انتخاب شغل شریف زنبورداری شده اند. این در حالی است که زنبورداری شغلی کم هزینه و پردرآمد معرفی شده است, ولی برعکس بیشتر زنبوردارها همگی افرادی با درآمد کم و وضعیت نامناسب مالی هستند و این تبلیغ دروغی بیش نیست.

از طرف دیگر عده زیادی از روی علاقه شروع به این کار می کنند که این وجه قابل تحمل تر بوده و حداقل در گرده افشانی طبیعت در تمام نقاط محیط موثر می باشد. این افراد به دلیل اینکه عاشق کارشان هستند, با تحقیق و بدون عجله دنبال کارشان را می گیرند و چون معمولا نیاز مالی ندارند, بدون استرس و با کیفیت کار می کنند.

به طور دقیق نمی توان برای یک زنبوردار درآمد مشخصی تعیین نمود, زیرا عناوین متعددی در این مسئله دخیل هستند که مهم ترین آنها میزان تجربه و مدیریت, نوع نژاد, نوع کندو, کوچ نشینی یا ثابت بودن, نوع و مقدار محصول برداشت شده و … می باشند. اما به صورت کاملا تخمینی و کلی می توان گفت که یک زنبوردار با یکصد کندو می تواند امورات یک خانواده ۴ نفره و متوسط را اداره نماید.

شاغل هستید یا بیکار؟

افرادی که شاغل هستند بهتر است با خرید تعدادی در حد ۳ الی ۶ کلنی و قرار دادن آنها در گوشه ای به مدت یک سال به کسب تجربه بپردازند و در انتهای سال اول تصمیم بگیرند که آیا می خواهند واقعا وارد شغل زنبورداری شوند یا خیر. اگر تصمیم بر ادامه کار داشته باشند به راحتی می توانند با خرید تعداد بیشتری کلنی و یا تقسیم کندوهایشان این کار را مجدانه ادامه دهند زیرا حالا تجربه این کار را دارند. اگر هم تصمیم بر ادامه ندارند, به راحتی می توانند آن تعداد کم کندو را فروخته و از دنیای زنبورداری خداحافظی نمایند.

افرادی که بیکار هستند باید از خرید تعداد زیادی کلنی و شروع یکباره این صنعت خودداری نمایند. بهترین گزینه برای این افراد این است که حداقل یک سال به عنوان شاگرد در کنار یک زنبوردار کهنه کار و موفق به کار پرداخته و در طول این مدت با دریافت حقوق و نیز آموزش رایگان, خود را برای ورود قاطعانه به این شغل آماده نمایند.

سرمایه ای برای استارت کار دارید یا خیر؟

اگر فردی هستید که تخصص کاری غیر از زنبورداری را دارید و سرمایه آن تخصص را هم دارید, بهتر است به همان کار پرداخته و خود را درگیر زنبورداری ننمایید. اما اگر سرمایه کمی دارید و تخصصی هم ندارید, راه برای زنبوردار شدن شما بسته نیست.

به زنبورستانتان نزدیک هستید یا دور؟

اگر فاصله زنبورستان شما از مکان سکونتتان زیاد باشد, مسلما هزینه های زیادی برای رفت و آمد خواهید پرداخت که اصلا اقتصادی نخواهد بود. بهتر است زنبورستانتان را در نزدیک ترین مکان, به مکان سکونتتان انتخاب نمایید.

در کدام منطقه جغرافیایی زندگی می کنید؟

بسیاری از مناطق ایران زمین برای زنبورداری مناسب هستند. در واقع به جز مناطق کویری و ارتفاعات بلند و غیر قابل تردد و نیز مناطقی که بادهای تند و طولانی مدت دارند یا مناطق شهری که برای زنبورداری مناسب نیستند, بقیه مکان های جغرافیایی کشورمان مشکلی نخواهند داشت. البته مسلما میزان برداشت در مناطق مختلف, متفاوت خواهد بود.

زنبورهایتان را کوچ خواهید داد یا ثابت خواهند ماند؟

زنبوردارانی که قصد ثابت نگه داشتن کندوهایشان را دارند باید توجه داشته باشند که حتما حداقل به شعاع ۵ کیلومتری کندوهایشان در مدت ماه های گرم سال, گل های فراوانی برای چرای زنبورها وجود دارد و زنبورها به هیچ وجه به مدت حداکثر یک هفته متوالی, بدون گرده و شهد نخواهند ماند. در این وضعیت, سالی یک بار برداشت در حدود تیر ماه وجود خواهد داشت. معمولا اکثر مناطق نیمه شمالی کشور در این وضعیت قابل دسته بندی هستند.

افرادی که می خواهند زنبورهایشان را کوچ دهند مسلما شاهد برداشت حدودا ۵ برابری خواهند بود و بهتر است در سال ۳ کوچ را انجام دهند, اما باید بدانند که کوچ دادن زنبورستان مشکلاتی همچون دوری از خانواده, مشکل آب و برق و حتی گاهی تلفن همراه, مشکل حمام و سرویس بهداشتی, مشکل حیوانات وحشی, جابجایی لوازم سنگین و… در پی خواهد داشت.

آیا توانایی جسمی برای این کار را دارید؟

اگر زنبورستان شما به محل زندگی شما نزدیک است و تعداد کندوهای شما در حد ۲۰ عدد می باشد, تقریبا هیچ محدودیتی برای زنبوردار شدن نخواهید داشت, حتی اگر بیمار باشید.

اما اگر زنبورستان شما فاصله زیادی با منزل و مراکز درمانی دارد و شما بیماری خاصی دارید باید به این مسئله توجه نمایید. همچنین افرادی که تعداد زیادی کندو دارند, اگر مشکلات ستون فقرات و پا داشته باشند, حتما با مشکل مواجه خواهند شد.

به نیش زنبور عسل حساسیت دارید یا خیر؟

فردی که می خواهد به شغل زنبورداری دست بزند ابتدا باید مطمئن شود که به نیش زنبورعسل حساسیت ندارد. البته زنبوردارانی هسنند که به نیش زنبورعسل حساسیت دارند و به کمک داروهای ضد حساسیت در حال فعالیت هستند اما این روند زیاد جالب نیست و همواره دلهره ی نیش خوردن آنها را آزار می دهد.

تغذیه زنبور عسل:

انواع تغذیه زنبور عسل

خواص عسل :

خاصیت ضد میکروبی در عسل با PH حدود 2/3 تا 5 به هیدروژن پراکسید(H2O2) مرتبط بوده که از تغییرات آنزیمی گلوکز به گلوکونیک اسید حاصل می شود. به هرحال اثرضد میکروبی عسل پس از گرم شدن یا در معرض آفتاب قرار گرفتن کاهش می یابد.

عسل های تولیدشده از جنگل و کوه های اروپایی مرکزی بیشتر از درختان کاج(PINUSSPP) و عسل های حاصل از MANUKA در نیوزلند از گیاه LEPTESPERMUM SCOPARIUM دارای خاصیت بسیار قوی ضد میکروبی است و بر روی برخی میکروب ها از جمله استافیوکوک اورئوس و اپیدرمیس و استرپتوکوکوس پیوژنز و آنتروباکتریاسه اثرات خوبی دارد. عسلی که در نیوزیلند و استرالیا از گیاه مذکور حاصل می شود در جهان منحصر به فرد بوده و به آن عسل UNIQUE MANUKA FACTOR)) می گویند.

سم شناسی : عسل ماده ای کاملاً خوراکی است ، ولی در موارد استثنایی ممکن است به اسپورعامل بوتولیسم آلوده باشد که ایجاد سم کرده و مسمومیت زاست ، به همین دلیل مصرف آن برای کودکان زیر یک سال ممنوع است. همچنین بعضی افراد ممکن است نسبت به دانه های گرده موجود در عسل حساسیت داشته باشند.

خواص عسل :

• عسل حاوی آنتی اکسیدان است، از این رو مصرف آن برای سلامت قلب و عروق مفید است. عسل به سلامت پوست کمک می کند و ضد پیری است.

• در قدیم هر دارویی را با عسل  مخلوط می کردند، زیرا خاصیت بهبود بخشی داروها را چند برابر می کرده و امروزه هم از عسل در بسیاری از محصولات آرایشی و بهداشتی استفاده می کنند.

• از عسل در فرآورده های ضد سرفه  بطور مستقیم و غیرمستقیم استفاده می شود . مزه مزه و غرغره شربت عسل برای برطرف کردن زخم های دهان و ورم گلو بسیار سودمند است. عسل ضد آسم است.

• عسل با اینکه بسیار شیرین است، برای دندان ها  و لثه مضر نیست، بلکه لثه ها را سالم می سازد و دندان ها را سفید می کند.

• دستگاه گوارش را پاک می سازد و ضد اسهال است. در تحقیقات ثابت شده اثر بسیار مفیدی برعفونت های معده با هلیکو باکتر پیلوری دارد. از این رو ضد زخم معده  و دستگاه گوارش است.

• عسل در درمان آب مروارید ( کاتاراکت ) مفید است.

• عسل بادشکن است و برای معالجه قولنج روده تجویز می شود و در مسمومیت های غذایی، دستگاه گوارش را پاک می سازد.

• دوست کبد و پادزهر است، پس در بیماری های کبدی مصرف آن مفید است .سکنجبینی که با عسل تهیه می شود، صفرابری اعلاست.

• سنگ های کلیه  و مثانه را از بین می برد. برای این منظور عسل را با کندر باید مصرف کرد.

• عسل خواب آور است و به مبتلایان به بیماری کم خوابی  توصیه می شود که قبل از خواب چند قاشق مرباخوری عسل میل کنند.

• برای رفع کم اشتهایی  مفید است و کلاً جریان خون را در بدن بهبود می بخشد. از این رو به رشد عضلات کمک می کند، پس برای بچه های کم اشتها  و افراد ورزشکار  بسیار مفید است.

• عسل گرفتگی مویرگ ها را باز می کند و برای عروق بسیار مفید است. پس سالمندان  اگر هر روز شربت عسل و لیموی  تازه بنوشند، عمر طولانی تری خواهند داشت.

• حتی موم عسل نیز خواص زیادی دارد و ماسک آن برای صورت، چین و چروک و فرورفتگی های پوست را می پوشاند و پوست را لطیف می کند.

درمان بیماری های متفاوت با عسل:
* چاقی مفرط، فشارخون بالا، چربی بالا: صبح به صبح یک لیوان آب داغ با یک قاشق مرباخوری عسل و ۵ تا ۱۰ قطره سرکه سیب بنوشید.

* برای درمان زخم های دهان: مخلوطی از یک قاشق مرباخوری عسل و کمی زردچوبه به زخم دهان یا زخم های روی زبان بمالید این مخلوط باعث ترشح بزاق دهان می شود تا سم را بکشد.

برای سرعت بخشیدن به روند بهبود باید این مایه را از دهان بیرون ریخت. برای زخم معده، روزی ۲ بار محلول یک لیوان شیر ولرم را با یک قاشق مرباخوری عسل بنوشید.

* برای زخم های موضعی: با گاز استریل حاوی عسل روی زخم را بپوشانید و شب آن را بردارید.

* سرماخوردگی: مخلوط نصف قاشق مرباخوری دارچین و یک قاشق مرباخوری عسل را روزی ۲ یا ۳ بار مصرف کنید.

* سینوزیت: روزی ۲ یا ۳ بار مخلوطی از یک قاشق مرباخوری آب زنجبیل تازه و یک قاشق مرباخوری عسل مصرف کنید.

* حالت تهوع، استفراغ، سوء هاضمه: یک قسمت آب لیمو را با یک قسمت عسل مخلوط کنید و روزی ۲ بار کمی از آن را بنوشید.

* اضطراب: یک لیوان آب پرتقال، یک قاشق مرباخوری عسل و کمی پودر جوز هندی را روزی ۲ بار میل کنید.

* کاهش میل به سیگار: قبل از سیگار کشیدن تکه های کوچک آناناس را همراه با نصف قاشق مرباخوری عسل بجوید.

* معده درد: مخلوطی از یک چهارم قاشق مرباخوری پودر برگ بو، یک چهارم قاشق مرباخوری دانه کرفس و یک قاشق مرباخوری عسل را قبل از ناهار و شام میل کنید.

* گردش خون ضعیف: مخلوطی از یک قاشق مرباخوری دارچین و یک قاشق مرباخوری عسل را در یک لیوان آب گرم دم کنید و بنوشید.

* سکسکه: مخلوطی از یک قاشق مرباخوری عسل و یک قاشق مرباخوری روغن کرچک را هر ۱۰ دقیقه میل کنید تا سکسکه شما بند بیاید.

ممکن است بعضی از زنبورها به گل خرزهره و چند گل سمی دیگر عادت کنند و محصول سمی تهیه نمایند که البته این کار به ندرت اتفاق می افتد.

به هر حال از مصرف این ماده بسیار مفید غافل نشوید و از فواید زیاد آن سود بجویید.

پس عسل‌های موجود در بازار را می‌توان به 3 نوع اصلی تقسیم کرد:
عسل طبیعی: عسلی که زنبور با مکیدن شهد گل‌ها تولید می‌کند.
عسل غیرطبیعی: عسلی که زنبور با مکیدن شربت آب شکر یا شیره   میوه تولید کرده باشد.
عسل تقلبی: عسلی که یک فرد متقلب از شیره قند، شیره ذرت یا با بعضی میوه‌ها بدون دخالت دادن زنبورها درست کرده باشد.

نحوه نگهداری و تشخیص عسل سالم :

استفاده از ظرف فلزی ممنوع: عسل محصول فسادناپذیری است که خاصیت باکتری‌کشی دارد؛ پس فاسد نمی‌شود.

نگهداری عسل حتی برای کوتاه مدت در دمای بالای 32 درجه سانتی‌گراد، رنگ، طعم و خاصیت آنزیم‌ها‌ی آن را تغییر می‌دهد.

در ترکیب عسل مقدار زیادی اسید وجود دارد. برای همین اگر عسل‌تان را در ظروف فلزی نگه دارید، هم ظرفتان خرده می‌شود و هم رنگ، بو و طعم آن تغییر می‌کند، پس حتما عسل را در ظروف‌ شیشه‌ای یا پلاستیکی نگه دارید.

رطوبت، دشمن عسل است. عسل را در جای مرطوب نگه ندارید، در ضمن قاشق خیس را در ظرف عسل فرو نبرید چون باعث رقیق و نامرغوب شدن آن می‌شود.

عسل در دمای بالای 25 درجه سانتی‌گراد یا زیر 5 درجه سانتی‌گراد «شکرک»‌ می‌زند. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره شکرک‌زدن عسل به قسمت عسل تقلبی مراجعه کنید.
وجود ذرات خارجی مثل گرد و غبار، ذرات موم و… در عسل باعث تسریع عمل شکرک زدن آن می‌شود.

اگر عسل تان شکرک زد، نگران نباشید. شما می‌توانید به راحتی و با قراردادن شیشه عسل درون یک ظرف آب‌‌جوش آن را حرارت دهید و به حالت اولش برگردانید.

اما اگر یک ماه بعد دیدید که دوباره همان عسل شکرک زده ـ به خاطر متبلور شدن دانه‌‌های شکر ـ به راحتی نمی‌توانید با انجام کار دفعه قبل آن را به حالت مایع درآورید.

عسل‌های پاستوریزه که در حرارت بالا جوشیده و به صورت صنعتی بسته‌بندی می‌شوند، اصلا شکرک نمی‌زنند و رسوب هم نمی‌کنند.

در عوض به علت حرارت زیاد، بسیاری از خواص آن کم می‌شود؛ یعنی درصدی از اسیدهای آمینه، دیاستاز مثبت و بعضی ویتامین‌های عسل از بین می‌رود.

عسل از سالم‌ترین خوراکی‌هاست، به شرطی که از اول سالم به عمل آمده باشد چون در بعضی مناطق زنبورها از گل گیاهان سمی شهد می‌مکند یا از شهد گیاهانی که سمپاشی شده‌اند، استفاده می‌کنند که نتیجه آن تولید عسل نامرغوب یا حتی سمی است.

حواستان باشد عسلی که بوییدن آن شما را به عطسه بیندازد، خوردنش مستی و سکر بیاورد یا چشیدنش گلو را بسوزاند، عسل نامرغوبی است که باید از خوردنش پرهیز کرد.

منابع:وبسایت بوستان  bostane.ir, iranbee.com,beytoote.com