کاشت داشت و برداشت قارچ دکمه ای و صدفی ( پرورش قارچ )

کاشت داشت و برداشت قارچ دکمه ای و صدفی ، صفر تا صد پرورش قارچ با جدول زمانبندی و هزینه احداث سالن تولید قارچ
آشنایی با سالنهای پرورش قارچ

دربعضی موارد شنیده می شود که می گویند از هر فضایی با کمترین تغییرات می توان به عنوان سالن قارچ استفاده کرد فقط کافی است که تاریک و مرطوب باشد و کمتر در مورد شرایط لازم و نحوه آماده سازی سالن چیزی گفته شده است اما این مطلب را باید گفت که نه تنها از هرفضایی نمی توان برای پرورش قارچ استفاده کرد بلکه حتی اگر یک سوله با ابعاد و مساحت مناسب هم در اختیار داشته باشیم بازهم کارهای زیادی باید در آن انجام داد تا شرایط یک سالن کشت قارچ را دارا شود. البته اگر منظور از سالن کشت قارچ فقط فضایی باشد که قارچ در آن پرورش بیابد و مقدار بازده و مشکلات بین کار و هزینه ها مهم نباشد، می توان از حمام خانه هم با کمترین امکانات به عنوان سالن پرورش قارچ استفاده کرد.

سالن پرورش قارچ به چند بخش تقسیم می شود: 1- ساختمان سالن که شامل ابعاد و ارفاع سالن و همچنین مصالح ساختمانی به کار رفته در آن می باشد. 2- مواد و نحوه عایق کاری سقف و دیواره های سالن 3- قفسه بندی و شکل راهروها و نحوه دسترسی به طبقه ها 4- تجهیزات هوادهی، سرمایشی و گرمایشی و رطوبتی سالن درباره هرکدام از موارد بالا باید مطالب مختلفی بیان کرد و نکات زیادی فراگرفت که به امید خدا در مطالب پیشرفته آینده به تفضیل به هرکدام خواهیم پرداخت.

متاسفانه ساخت یک سالن قارچ و یا تبدیل یک فضای موجود به سالن کشت قارچ به خصوص در شرایط فعلی هزینه به نسبت زیادی خواهد داشت به خصوص اگر برای آماده سازی سالن از پیمانکارهای مختلف استفاده شود و خود تولیدکننده با مسائل فنی آن آشنا نباشد. به همین دلیل خیلی وقتها سهل انگاری صورت می گیرد و بعضی موارد کم اهمیت شمرده می شوند که همین موارد باعث می شوند که در روند تولید هم هزینه بیشتری صرف شود و هم بازده کمتری به دست آید. از طرفی نیز رعایت دقیق تمام نکات هم هزینه زیاد و هم علم و آگاهی بیشتری را نیاز دارد و این امر برای افرادی مقدور نیست. اما ما سعی خواهیم کرد مواردی را که در سالن کشت قارچ لازم است به ترتیب اهمیت بیان کنیم تا تولیدکننده ای که قصد راه اندازی سالن با هزینه محدود را دارد بتواند بیشترین هزینه خود را صرف موارد مهمتر کند.

آشنای با بذر قارچ دکمه ای و صدفی

بذر قارچ با بذر بقیه گیاهان متفاوت است و در واقع چیزی که به آن بذر قارچ گفته می شود دانه های گندم پخته شده هستند که هاگ ها و یا اسپورهای (ُُSpore) قارچ روی آنها کشت داده شده اند. قارچ وقتی به بلوغ می رسد پره های پشت کلاهکش باز می شود و از بین پره ها گردی در هوا پخش می شود که این گرد هما هاگ ها یا اسپورهایی هستند که با چشم عادی قابل دیدن نیستند. این اسپورها برای زنده ماندن احتیاج به تغذیه دارند به همین دلیل گندمها را می پزند که نرم شوند تا اسپور قارچ بتواند از آنها استفاده بکند. فایده دیگری هم که پختن گندم دارد این است که به اصطلاح گندم عقیم شده و دیگر جوانه نمی زند و به این صورت تمام مواد غذایی آن برای اسپورها باقی می ماند و صرف رشد جوانه گندم نمی شود.

تولید بذر قارچ کار بسیار حساسی است و در تولید قارچ نقش بسیار مهمی دارد به همین دلیل این کار باید در آزمایشگاههایی با استانداردهای مخصوص این کار که هم از لحاظ تجهیزاتی و هم از لحاظ بهداشتی است انجام شود زیرا در این مرحله اسپورها بسیار حساس بوده و در صورت مخلوط شدن آلودگی با آنها بذرهای ناخالصی تولید خواهد شد که این بذرهای آلوده باعث می شود که آلودگی ها به صورت گسترده در کمپوست رشد کرده و آن را مصرف کنند. کار تولید بذر اکثرا توسط خود تولید کنندگان کمپوست انجام می شود و با کمپوست به میزان لازم مخلوط می گردد. اضافه کردن کمتر یا بیشتر از حد لازم بذر با کمپوست نیز باعث مشکلاتی می شود که در مباحث بعدی به آن می پردازیم. در نهایت تولیدکننده قارچی که کمپوست را آماده می خرد نیاز چندانی به دانستن اطلاعات در مورد تولید بذر ندارد و در همین حد برای او کافی است.

برخی اصطلاحات رایج در پرورش قارچ

کمپوست : کود گیاهی ای که قارچ در آن رشد می کند.

بلوک : بسته بندی های 60*40 سانتیمتری کمپوست.

خاک یا پیت : خاک مخصوص کشتقارچ که در زمانی خاص روی کمپوست ریخته می شود و قارچ روی این خاک رشد می کند.

اسپور : اسپور گردی است که از پره های پشت قارچ بیرون می ریزد و به آن هاگ هم گفته می شود و با کشت آن روی گندم پخته شده، بذر قارچ تولید می کنن.

میسلیوم : تارهای سفیدی که از رشد اسپورهای قارچ درون کمپوست پدید می آید و با گره خوردن به هم قارچ تولید می کنند.

تخته کوبی : صاف و هموار کردن سطح بلوکهای کمپوست برای یکنواخت شدن ضخامت خاک در هنگام خاکدهی.

میسلیوم رانی یا پنجه دوانی : مرحله رشد میسلیوم درون کمپوست و خاک.

رافلینگ یا پنجه کشی : به هم زدن و شخم زدن خاک برای یکنواختی رشد میسلیوم در آن.

شوکدهی : مرحله ای با کاهش دما، افزایش رطوبت و کاهش غلظت CO2 به وسیله هوادهی، به منظور توقف رشد میسلیوم و شروع تولید قارچ.

فلش : روزهایی که انبوهی از قارچ قابل چیدن برروی بستر وجود دارند.

بازده : مجموع وزن کل قارچ برداشت شده در یک دوره تقسیم بر وزن کمپوست موجود در اول دوره.

تاسیس سالن پرورش قارچ دکمه ای و صدفی

تاسیس سالن پرورش قارچ دکمه ای به دو صورت سنتی و صنعتی در ایران قابل راه اندازی و بهره برداری می باشد که همانطور از اسم دوروش پیداست بدیهی است در روش سنتی سرمایه گذار با بهره گیری از وسایل و ابزارالات سنتی سعی در پرورش قارچ می نماید که از خوبی های این روش می توان ارزان تر بودن و کاهش سرمایه گذاری ثابت مثال زد و در انتها نیز متعاقبا از مضرات این روش بازدهی پایین تر بودن نسبت به روش صنعتی است به طوری که در روش صنعتی شما با سرمایگذاری بیشتر تا ۱۰% می توانید به بازدهی سالن خود افزایش دهید.البته هر دو روش سود دهی قابل توجیه را دارا هستند .

نقشه اتاق تاسیس سالن پرورش قارچ باید بصورت کاملا کارشناسی و مهندسی کشیده و تهیه شود. سالنهای پرورش قارچ بایستی از هر لحاظ مسئله عایق بندی در آنها رعایت شود تا اتلاف انرژی در آنها به حدقل برسد در پرورش صنعتی از سالنهای دوجداره استفاده میکنند یا دیوار هار با موادی پوشش میدهند که عایق دما باشند.

اما به طور کلی پرورش قارچ رادر هر مکانی می توان انجام داد البته با شرایط خاص خودش. از سوله گرفته تا گلخانه ویا حتی منزل.

قدم اول اول پیدا کردن مکان مناسب برای ساخت سالن است. مکان مورد نظر باید ویژگی هایی همچون نزدیکی به بازار فروش, دارای امتیاز آب, برق و ترجیحا گاز باشد.

قبل از ساخت سالن به ظرفیت آن و مقدار کمپوستی که میخواهید در آن قرار دهید توجه کنید سالن های قارچ با ظرفیت های 10″ 15″ 20 و 30 تن کمپوست یا حتی بیشتر ساخته میشوند اما من در اینجا پیشنهاد میکنم سالن خود را برای 15 تن کمپوست برنامه ریزی نمایید چون در سالن های خیلی بزرگ کنترل دما رطوبت و بیماریها به سختی انجام میگیرد در عوض میتوانید تعداد سالن هارا افزایش دهید. برای ظرفیت 15 تن کمپوست  سالنی با حدود ابعاد 5.5متر عرض, 12 متر طول و 4متر ارتفاع مورد نیاز است.

برای ساخت و راه اندازی یک سالن پرورش قارچ باید نکات زیر را رعایت نمایید:

دریچه های ورود و خروج : هیچ گونه دریچه و درز ورودی و خروجی نباید در سالن وجود داشته باشد ! و همچنین هیچ گونه نور و روشنایی نباید وارد سالن شود . تنها هوای ورودی نیز توسط کانال کشی از اتاق تاسیس وارد سالن می شود بنا براین هیچ هوایی به صورت مستقیم و یا حتی توسط کولر یا هواساز به سالن وارد نمی شود! در سالن قارچ یک دریچه خروجی به نام اگزوز وجود دارد که در عرض سالن در پایین دیوار در وسط عرض به فاصله یک متر از کف قرار می گیرد.

در انتهای هر سالن در تخلیه برای خارج کردن کمپوستهای مصرف شده باید تعبیه شود این در مستقیما به محوطه باز میشود. همجنین میتوانید برای خروج کمپوستها از ریلهای Bring out استفاده کنید. همانطور که در شکل مشاهده میکنید کمپوست به وسیله قلطک ها یه خارج از سالن هدایت شده و در آنجا انباشته میشود سپس توده کمپوست به وسیله لودر به کامیون حمل آنها بارگیری میشود.

مسئله بعدی لوله کشی تاسیسات سالن می باشد در هر سالن یک شیر آب باید تعبیه شود و خروجی آب کف سالن بایستی در نظز گرفته شود. به ازای هر سالن دو انشعاب بخار از دیگ بخار مورد نیاز است یکی که مستقیما به سالن وارد میشود برای ضدعفونی کردن سالن و تا قبل از مرحله رویشی قارچ برای گرم کردن و ایجاد رطوبت  در سالن از آن استفاده میشود و دیگری به هواساز وارد میشود که در زمان رشد رویشی قارچها گرما و رطوبت را به همراه هوای تازه به سالن وارد میکند.

هوای تولید شده توسط هواساز نیز به وسیله کانالهای پلاستیکی که تا انتهای سالن کشیده شده اند و به سقف متصل شده اند به سالن وارد میشود. در قسمت زیرین این کانالها بایستی سوراخهای به قطر 5 تا 10 سانتیمتر و به فواصل 20تا 40 سانتیمتر به گونه ای که باد مستقیما به سطح کمپوست نوزد ایجاد کنید. بهتر است به ازای هر راهرو یک کانال هوا داشته باشیم.

برای استفاده حداکثری از فضای سالن بهتر است آن را قفسه بندی کنیم قفسه ها از جنس های مختلفی ساخته میشوند مانند قفسه های چوبی که امکان آلودگی در آنها بیشتر است, قفسه های آهنی که به سرعت دچار زنگ زدگی میشود, قفسه بندی با نبشی گالوانیزه و قفسه بندی با لوله های گالوانیزه که زنگ نمیزند و مناسب تر است اما قیمت آنها در مقایسه با قفسه های آهنی بیشتر است. امروزه در سالنهی مدرن از قفسه های آلومینیومی استفاده میشود که  قیمت تمام شده آنها بسیار زیاد است.جهت ارزانتر شدن قفسه بندی سالن خود نیز می توانید از طناب ضخیم و یا مفتول فلزی یا تسمه های پلاستیکی به صورت تارو پود جهت پر کردن سطح زیرین قفسه ها استفاده نمایید باید این کار را به دقت و محکم انجام دهید تا از شکم انداختن سطح جلوگیری شود.

سالن قارچ در 4تا 7 طبقه قفسه بندی میشود اما بهترین نوع قفسه بندی در 5 طبقه است. بین هر طبقه با طبقه بالایی بایستی 65 تا 70 سانتیمتر فاصله باشد. فاصله اولین طبقه از کف 15 سانتیمتر و آخرین طبقه از سقف یک متر در نظر گرفته میشود.

در یک سالن با عرض 5.5 متر فاصله هر قفسه از دیوار را 75 سانتیمتر و فاصله بین قفسه ها(عرض راهروی میانی) را یک متر در نظر میگیریم. عرض هر قفسه را 1.5 متر در نظر گرفته و طول آن نیز بنا به طول و ظرفیت سالن ساخته میشود.

بهتر است به ازای هر سالن یک اتاق تاسیس جداگانه تعبیه شود که هواساز رطوبت ساز و هیتر در آن قرار میگیرند اما روش معمول تر اینست که سالتهایی که پهلو به پهلوی هم قرار دارند دارای یک کرویدور مشترک برای نصب تاسیسات می باشند که این کریدور در بالای راهروی خروجی سالن قرار دارد.

دیگر امکاناتی که برای طراحی یک مجموعه پرورش قارچ باید مدنظر قرار داد عبارتند از اتاقک مخصوص برای دیگ بخار, تونل پاستوریزاسیون خاک پوششی, اتاق آماده سازی خاک پوششی, سردخانه, اتاق بسته بندی قارچ, انباری و اتاق استراحت کارگران. همچنین اگر خود مایل به تولید کمپوست مورد نیازتان باشید باید امکانات موردنیاز آن از قبیل تونل پاستوریزاسیون کمپوست, پیست قالب زنی و استخر آب را در طراحی خود مد نظر قرار دهید.

هزینه راه اندازی یک سالن 10 تنی پرورش قارچ

(برآورد هزینه ها طبق قیمت های بهار 93 می باشد.)

در این مطلب سعی شده است وسایل مورد نیاز و هزینه های راه اندازی یک سالن با گنجایش تقریبی 10 تن کمپوست بررسی شود.

برای همچین گنجایشی به یک سالن 72 متری نیاز است که ابعاد آن را که به بهترین شکل می باشد 6 متر در 12 متر به ارتفاع 5 متر در نظر می گیریم. در برآورد هزینه ها، هزینه ساخت و یا اجاره سالن را در  نظر نمی گیریم زیرا این هزینه می تواند در شرایط مختلف بسیار متفاوت باشد. این سالن باید دارای آب و برق و گاز نیز باشد.(هرچند در نبود گاز و با شرایط سختتر در نبود آب می توان آنها را فراهم کرد.)

آماده سازی سالن را می توان به چند دسته تقسیم کرد :

1- عایق کاری سالن برای جلوگیری از اتلاف گرما و سرما

2- قفسه بندی

3- تهیه، آماده سازی و نصب تجهیزات

4- مواد اولیه شامل کمپوست و خاک و سموم

1- عایق کاری سالن را می توان به چند روش و با مواد مختلف انجام داد که مسلما هرروش دارای بازده مختلف و هزینه متفاوتی است اما کاراترین و ارزانترین روش استفاده از فومهای مخصوصی است  اما هزینه این عایق کاری برای این سالن با ابعاد ذکر شده حدود 2 میلیون تومان می شود.

2- قفسه بندی سالن را نیز می توان با مواد مختلف و در ابعاد مختلف انجام داد اما بهترین جنس لوله گالوانیزه با قطر 2.5 سانتیمتر است که توسط جوش به هم متصل می شوند. بهترین ابعاد قفسه نیز دو قفسه به عرض 1.6 متر و طول 9 متر در 5 طبقه است که گنجایش 10 تن کمپوست را دارد. هزینه این قفسه ها هم حدود 5 میلیون تومان می شود.

3- هزینه تجهیزات را نمی توان دقیق براورد کرد چراکه سالن را می توان به سبکهای مختلف تجهیز کرد و البته این نحوه تجهیز به نوع آب و هوای منطق ای که سالن در آن واقع است نیز بستگی دارد مثلا در دماوند به علت خنک بودن هوا سالنها برای خنک شدن در فصل تابستان فقط به کولر آبی احتیاج دارند در صورتی که در تهران علاوه بر آن به سیستمهای خنک کننده کمپرسوری نیز نیاز است. اما م تجهیزات را طبق یک آب و هوای میانگین مثل آب و هوای تهران در نظر می گیریم

تجهیزات سالن پرورش قارچ به شرح زیر است :

البته برای راه اندازی اولیه ممکن است شما کار را در تابستان شروع کنید و در ابتدا نیازی به گرمایش نداشته باشید و برای چند ماه می توانید هزینه گرمایش را به تعویق بیاندازید همینطور در مورد شروع کار در زمستان و تجهیزات سرمایشی.

4- بعد از راه اندازی و تجهیز سالن نیاز به مواد اولیه است که شامل کمپوست، خاک و سموم می باشد که با احتساب کمپوست کیلویی 550 تومان و خاک متر مکعبی 150.000 تومان و هزینه های حمل و نقل  مجموعا 7.500.000 تومان هزینه خواهد داشت.

جدول هزینه های راه اندازی سالن 10 تنی ( هزینه ها مربوط به چند سال قبل هست )

تجهیزات و ابزار لازم برای پرورش قارچ

قبل از شروع به پرورش قارچ بایستی ابزار و تجهیزات مورد نیاز آن را آماده کرده و یا چک کنید تا از کارکرد صحیح آنها اطمینان حاصل نمایید. تجهیزات مورد نیاز برای هر سالن پرورش قارچ دکمه ای عبارتند از:

ا- هواساز: به ازای هرسالن پرورش قارچ به یک عدد هواساز نیاز می باشد که باتوجه به ظزفیت سالن نوع و قدرت هوادهی آنها تعیین میشود. هواساز جزو اصلی ترین تجهیزات در پرورش قارچ محسوب میشود. به وسیله آن عمل تهویه و هوادهی سالن انجام میگیرد. بسیاری از هواسازها دارای قابلیت سرد کنندگی گرمادهی و همچنین رطوبت زنی سالن نیز می باشند.

البته به جای هواساز از کولر های آبی نیز میتوان برای سالن های متوسط و کوچک استفاده کرد بدین صورت که برای سالن های با ظرفیت زیر 10تن یک کولر 7500 و ظرفیت ۱۰تا 15تن دوعدد کولر 7500 مورد نیز است اما برای سالن های با ظرفیت 15 تن کمپوست به بالا باید از هواسازهای پرقدرت استفاده نمود.

دستگاه تهویه مرکزی (هواساز) از بخشهای اصلی فیلتر ، فن ، کویل های گرمایی و سرمایی ، رطوبت زن و تجهیزات کنترلی تشکیل می شود . کویل های گرمایی معمولا با آب داغ ، بخار و برق عمل می کنند . کویلهای سرمایی با آب مبرد و یا مستقیما با یک ماده مبرد کار می کنند . در حالت دوم کویل دستگاه هواساز اواپراتور یک سیستم تبرید می باشد .  دستگاه هواساز معمولا با دو کانال ؛ رفت و برگشت هوا به داخل سالن و به وسیله یک کانال به هوای تازه خارج ارتباط دارد. سرعت عبور هوا از کویل حدد 500 فوت بر دقیقه است . فرآیند رطوبت زنی به وسیله پاشش آب از افشانک ها (ایرواشر) یا شبکه بخار انجام میگیرد.
دستگاههای هواساز که از ورق گالوانیزه ساخته می شوند ، با توجه به شرایط مکانی و موقعیت نصب ممکن است قائم و یا افقی ساخته شوند . دستگاه هواساز به صورت یک منطقه ای و یا چند منطقه ای طراحی و ساخته می شوند . در نوع یک منطقه ای تمام بخش های یک سالن که تحت پوشش آن است با شرایط یکنواخت دما و رطوبت هوادهی می شود و در نوع چند منطقه ای به کمک دمپرهای مخصوص امکان هوادهی با دما و رطوبت های مختلف به سالنهای متفاوت که در مراحل متفاوتی از تولید قرار دارند وجود دارد.

۲-دستگاه مه ساز یا رطوبت ساز: رطوبت دهی سالن های قارچ برحسب نوع واندازه شان به طرق مختلفی انجام میگیرد که  انواع روشهای ساختن رطوبت در سالن در بخش نکات کاربردی در این سایت آمده است اما به طور کلی بهترین و موثرترین راه استفاده از دستگاه رطوبت ساز پروانه ای می باشد (تصویر در ادامه مطلب). نحوه کار کرد آن به این صورت است که آب توسط یک پمپ به مرکز پروانه آن ریخته میشود این پروانه که با سرعت بالا میچرخد آب را به صورت پودر در آورده و در هوا پخش میکند رطوبت ساخته شده توسط این دستگاه از کیفیت بالایی برخوردار است که بعد از گذشت 10دقیقه مه تولیدی آن همه جای سالن را میگیرد.از دیگر قابلیت های این دستگاه امکان هوادهی آن است، بدین صورت که اگر در خارج سالن کشت قرار بگیرد میتواند همزمان رطوبت و هوای تازه را به سالن وارد نماید و عمل تهویه را نیز انجام دهد. نکات مهمی در استفاده از این دستگاه وجود دارد که در بخش نکات کلیدی در پرورش قارچ به طور کامل توضیح داده شده است.

از دیگر وسایل تولید رطوبت میتوان به مه سازهای الکترونیکی (اولتراسونیک), رطوبت ساز دیسکی ورطوبت ساز نازلی اشاره کرد. مه سازهای الکترونیکی از نظز مقدار مه تولیدی در سطح پایینی قرار دارند اما کیفیت مه تولیدی آنها بسیار بالاست. لذا فقط برای سالن های کوچک مناسب می باشند. قیمت این نوع مه ساز ها نیز  بیشتر از انواع دیگر میباشند.

۳-دیگ بخار: برای مرطوب سازی و گرمادهی تواما در سالن های پرورش وپاستوریزاسیون کمپوست و خاک پوششی قارچ از دیگ بخار استفاده میشود. این دیگ ها در ابعاد و انواع مختلفی ساخته میشوند سوخت مصرفی آنها نیز برحسب نیاز میتواند گاز یا گازوئیل باشد.(تصویر در ادامه مطلب).

دیگر ابزار و تجهیزات مورد نیاز جهت پرورش قارچ دکمه ای را در ادامه مطلب مشاهده نمایید.

کلیه ابزار تجهیزات و وسایل موردنیاز برای تولید و  پرورش قارچ :

نوعی دیگر از هواساز که فقط قابلیت هوادهی را دارا می باشد.

مه ساز یا رطوبت ساز پروانه ای

رطوبت ساز الکترونیکی
دیگ بخار

هیتر

پمپ آب

برای آبیاری و سمپاشی در سالن پرورش قارچ  از یک پمپ آب که به یک مخزن ترجیحا 200لیتر متصل میشود استفاده میباشد. خروجی این پمپ نیز بوسبله شیلنگ به آبپاش مخصوص آبیاری وصل میشود.

دیگر ابزار و وسایل مورد نیاز برای پرورش قارچ عبارتند از:
دماسنج میله ای: از این دماسنج برای اندازه گیری دمای مرکز کمپوست استفاده میشود که باید آن را به درون کمپوست فرو کنیم این دماسنج ها در دونوع معمولی و دیجیتالی وجود دارند.
دماسنج میله ای دیجیتالی

دماسنج حداقل-حداکثر: از این دماسنج برای پی بردن به حداقل و حداکثر دمای سالن در مدتی که در سالن حضور نداشتید استفاده میشود. این دماسنج علاوه بر نمایش لحظه ای دمای سالن کمترین و بیشترین دمایی که در سالن حاکم بوده است را در خود ثبت میکند که با فشردن دکمه وسط آن مجددا میتوانید آن را صفر نمایید.

در سالنهای پرورش قارچ برای چیدن قارچهای طبقه های بالایی نیاز به نردبام یا چهارپایه های چرخدار مخصوص می باشد. در سالنهای پیشزفته برای دستیابی به طبقه های بالای قفسه ها از بالابر های مخصوص استفاده میشود که به صورت اتوماتیک و دستی کار میکنند:

همچنین در هر سالن پرورش قارچ به ترازو, سبد های مخصوص برداشت قارچ, چاقوهای تیز, ابزار و وسایل ضد عفونی و سموم, فرغون, چراغ سیار, وسایل بسته بندی قارچ و … نیاز می باشد.
بهتر است در یک مجموعه پرورش قارچ امکاناتی همچون تانکرهای ذخیره آب و موتور برق برای مواقع اضطراری در نظر گرفته شود.

امروزه کارخانجات پرورش قارچ با فناوری روز دنیا ساخته میشوند میزان محصول و راندمان کاری درآنها نیز به مراتب بیشتر از سالنهای سنتی و نیمه صنعتی می باشد همچنین احتمال بروز آلودگی کمتر و کنترل راحت تری دارند.

در شیوه صنعتی پرورش قارچ امکان کنترل دما و رطوبت به صورت خودکار وجود دارد عمل تهویه برحسب نیاز به هوای تازه یا سیرکوله به صورت اتوماتیک انجام میشود روشن و خاموش شدن دستگاهها به صورت اتوماتیک و زمان بندی شده انجام میگیرد و حتی امکان کنترل آنها از راه دور نیز وجود دارد.

هوشمند سازی سالن پرورش قارچ

در زیر نحوه هوشمند سازی یک سالن پرورش قارچ را به اختصار توضیح میدهم:

کنترل دما و رطوبت : برای کنترل اتوماتیک دما ورطوبت نیاز به یک میکروکنترولر دارید. این میکروکنترلر توسط یک سنسور ذما وسنسور مخصوص رطوبت هوای داخل سالن را گرفته و با توجه به مقدار تنظیمی توسط شما آنرا پردازش میکند. سپس قطعه میکرو توسط رله با فرمان دادن به دستگاههای گرمایشی و سرمایشی دمای هوا را تنظیم و با روشن و خاموش کردن مه ساز یا ایرواشر رطوبت دلخواه شما را تامین میکند. درشکل زیر نمونه ای از این وسیله نشان داده شده است که قابلیت نمایش مقدار دما و رطوبت را نیز داراست.

کنترل هوادهی: در سالن های پرورش قارچ کنترل دستگاه تهویه به دوصورت انجام میشود:

1- کنترل با تایمر: در این روش باتوجه به نیاز سالن به هوای تازه تایمر را زمان بندی میکنیم تا باروشن و خاموش کردن هواساز یاکولر عمل تهیه  به طور یکنواخت انجام گیرد.

2-کنترل توسط سنسور دی اکسید کربن: سنسورهای دی اکسید کربن با توجه به مقدار گازکربنیک موجود در سالن پرورش قارچ که برحسبppm اندازه گیری میشود با فرمان دادن به دستگاه کنترل هواساز مقدار هوای تازه ورودی به سالن را تامین میکنند. چنانچه میزان دی اکسید کربن سالن در حد مطلوب باشد اما همچنان به هوادهی جهت کنترل دما و گردش هوا نیاز باشد نیز این سنسور ها با فرمان دادن به درییچه سیرکوله هواساز و بازوبست آن توسط دمپرهای مخصوص و ببستن دمپر خروجی هوای سالن مانع از اتلاف انرژی در سالن پرورش قارچ میشوند.

سنسور دی اکسید کربن که قابلیت نمایش دما را نیز دارد

کنترل از راه دور سالن پرورش قارچ :

یکی از شیوه های جدید کنترل سالن قارچ کنترل از راه دور آن می باشد. در این روش شما توسط موبایل خود و ارسال sms میتوانید از مقادیر دما و رطوبت سالن مطلع شده و دستگاههای برودتی و حرارتی و رطوبت ساز را روشن و خاموش نمایید.

در این شیوه جدید شما نیاز به نصب یک دستتگاه smsگیر و sms فرست درسالن خود دارید. با ارسال یک پیامک on یا off از هرکجا که باشید به این دستگاه که به تاسیسات سالن فرمان میدهد میتوانید دستگاه مورد نظر را خاموش و روشن نمایید. نمونه ای ا این دستگاه را در شکل زیر مشاهده می نمایید.
آشنایی با مراحل پرورش قارچ

در این مطلب به کلیتی از مراحل تولید و  پرورش قارچ می پردازیم :

در مطالب بخش کشت به هرکدام از مراحل کشت به طور مجزا خواهیم پرداخت ولی اکنون توضیح مختصری در مورد مواردی که شاید کمی نامفهوم باشند ارائه میکنیم. مرحله 4 : میسلیوم به تارهای نازک سفیدی گفته می شود که از بذر قارچ رشد میکند ودر تمامی کمپوست حرکت کرده و آن را بعد از مدتی یکدست سفید می کند. مرحله 5 : تخته کولی یا تخت کوبی که در آن کیسه های روی کمپوست ها را می بریم و سطح روی بلوکهای کمپوست را می کنیم و با یک تخته یا ماله بنایی دوباره آنها را صاف می کنیم. چون سطح کممپوست در جا به جایی ها ناهموار می شود باید این کار را انجام داد تا برای مرحله خاکدهی سطحی هموار داشته باشیم. مرحله 6 : بعد از اینکه کمپوست کامل با میسلیوم سفید شد روی آن را با لایه ای از خاک مخصوص به نام پیت به ضخامت 4 سانتیمتر می پوشانیم که قارچ درون این لایه خاک رشد می کند. مرحله 8 : رافلینگ در واقع همان عمل پنجه کشی یا شخم زدن خاک است به صورتی که میسلیوم هایی که در خاک رشد کرده اند به هم بخورند تا در آینده قارچها یکنواخت برروی بستر رشد کنند. مرحله 9 و 10 و 11 : شوکدهی به مراحلی گفته می شود که باعث می شوند رشد میسلیوم متوقف شود و میسلیوم ها یکپارچه شده و شروع به تولید اندام باردهی که همان قارچ دکمه ای است، کنند. مرحله 12 و 13 و 14 : رویش و چیدن قارچ بعد از شوکدهی هر روزه و یکنواخت نیست بلکه در روزهایی قارچ قابل برداشت بسیار زیاد، در روزهایی کم ور در روزهایی هم اصلا قارچی برای چیدن موجود نیست. به روزهایی که قارچ قابل برداشت زیادی وجود دارد فلش می گویند.
ضدعفونی سالن پرورش قارچ

اولین مرحله از مراحل کشت قارچ که در ابتدای هر دوره باید انجام داد ضدعفونی سالن کشت می باشد. ضدعفونی سالن برای کاهش میزان آلودگی های موجود در سالن که طی دوره قبل به وجود آمده اند، انجام می شود که این آلودگی ها شامل باکتری ها، قارچ ها و تخم حشرات می باشد. این سه نوع آلودگی هرکدام سموم مربوط به خود را دارند که در ضدعفونی سالن باید از هرکدام به میزان لازم استفاده کرد مثلا برای باکتری ها از فرمالین، قارچها از کاربندازیم و حشرات از دیازینون استفاده می شود. البته تنوع سموم برای هردسته بسیار زیاد است و می توان متناسب با شرایط سالن و مقدار هزینه در نظر گرفته شده برای ضدعفونی هریک را تغییر داد.

یک روش دیگر هم برای ضدعفونی سالن وجود دارد که استفاده از بخار آب است به شکلی که بخار آب در سالن به مدت 24 ساعت تزریق می شود و دمای سالن را حداقل به مدت 8 ساعت تا 70 درجه نگه می دارد. این روش نسبت به سموم مزایا و معایبی دارد که در زیر به آنها می پردازیم.

مزایای استفاده از بخار آب :

1- ضدعفونی بهتر سالن به خصوص در مورد قارچها

2- عدم استفاده از مواد مضر برای انسان و محیط زیست

معایب استفاده از بخار آب :

1- هزینه بالای تهیه دیگ بخار و لوله کشی بخار به سالنها

چون در روش کشتی که ما ارائه خواهیم کرد از دیگ بخار استفاده نخواهد شد، ما برای ضدعفونی از روش سموم استفاده می کنیم. البته راه دیگری نیز برای ضدعفونی وجود دارد که استفاده از ازن و آب ازن دار است که هنوز میزان کارایی این روش به قطعیت برای ما اثبات نشده و هنوز در حال بررسی آن هستیم. از دوستانی که در این زمینه اطلاعاتی دارند نیز خواهش داریم مارا در این زمینه ما را یاری کنند.

میزان مواد مصرفی برای ضدعفونی سالن بستگی به نوع مواد و اندازه سالن دارد ولی ما مقدار مواد را برای یک سالن 100 متری و با مواد پیشنهادی خودمان در زیر می آوریم.

فرمالین

کاربندازیم

دیازینون

بعد از اینکه این مواد را در سالن اسپری کردیم در های سالن را به مدت 24 ساعت می بندیم و ترجیحا دمای سالن را به 30 درجه می رسانیم تا فرمالین به خوبی به گاز فرمالوئید تبدیل شود که خاصیت ضدعفونی کننده بیشتری دارد. بعد از 24 ساعت تهویه سالن را روشن می کنیم و به مدت 1 تا 2 روز تهویه را روشن نگه می داریم تا گازهای سمی کاملا از سالن خارج شوند.

دقت داشته باشید که در مواجهه با مواد سمی مراقبتهای لازم را انجام دهید چونکه اگر شما به کار کشت قارچ مشغول باشید، به ازای هر سالنی که دارید سالانه حدود 6 بار با این مواد مواجه خواهید بود و مثلا اگر 3 سالن دارید سالانه 18 بار و هر بار به مدت 2 تا 3 روز در معرض این مواد قرار می گیرید و اگر در برخورد با آنها بی دقتی کنید بعد از 2 تا 3 سال می تواند باعث مریضیهای قلبی و تنفسی برای شما شود.

ورود کمپوست به سالن پرورش قارچ

بعد از اینکه تاثیرات مواد ضدعفونی دیگر در سالن حس نشود، سالن آماده ورود کمپوست خواهد بود.

برای ورود کمپوست دمای سالن را باید برروی 25 درجه تنظیم کرد که البته این دما بسته به شرایط مختلف می تواند در ابتدا تغییر کند. مثلا اگر در تابستان کمپوستی که به سالن می رسد دمای بالایی داشته باشد حدود 30 درجه یا بالاتر، دمای سالن را باید کمتر از 25 درجه در حدود 20 درجه تنظیم کنیم تا دمای کمپوست هرچه سریعتر به حدود 25 تا 27 درجه برسد و سپس دمای سالن را برروی 25 درجه قرار دهیم و اگر در زمستان کمپوست ورودی به سالن دمای پایینی داشت، باید دمای سالن را بالاتر از 25 درجه تنظیم کرد تا دمای درون کمپوست زودتر به حد مطلوب خود که 25 تا 27 درجه سانتیگراد است برسد.

توجه داشته باشید که دمای بالای 30 درجه برای بذر قارچ و میسلیوم بسیار خطرناک است و باعث مرگ آنها می شود اما دمای پایین تا صفر درجه خطر خاصی برای کمپوستها ندارد و فقط باعث کندی رشد آنها می شود که با رسیدن دما به 25 درجه سرعت رشد نیز دوباره به حالت عادی خود باز می گردد. در فصل سرما فقط باید از یخ زدگی کمپوست در طول حمل به سالن جلوگیری کرد.

دماهای ذکر شده اکثرا دمای وسط بلوکهای کمپوست است که الزاما با دمای سالن یکی نیست و معمولا قبل از شوکدهی 4 تا 7 درجه از دمای سالن بالاتر است و این اختلاف دما بعد از شوکدهی به تقریبا 2 درجه می رسد.

در 12 روز اول که در واقع روزهای قبل از خاکدهی است به علت بسته بودن بلوکها رطوبت کمی از درون کمپوست خارج می شود و به همین دلیل نیازی به تامین رطوبت در سالن نیست و همچنین چون در روزهای قبل از محصول دهی وجود بیشتر از حد معمول CO2 برای رشد میسلیوم بسیار مفید است احتیاجی به هوادهی در سالن وجود ندارد و همانطور که گفته شد فقط باید دمای درون بلوکهای کمپوست به شکلی که گفته شد کنترل شود.

زیر بلوکهای کمپوست نباید هیچ سوراخی وجود داشته باشد اما روی هر کدام باید حدود 30 سوراخ به قطر 1 سانتیمتر وجود داشته باشد تا هم از تجمع آب زیر کیسه جلوگیری کند و هم کمپوست بتواند بصورت محدود از آن سوراخها تنفس کند. در صورت عدم وجود این سوراخها یا تعداد کم آنها باید سوراخهایی به تعداد لازم روی بلوکها ایجاد کرد ولی زیر کمپوست نباید سوراخی ایجاد شود.

عکسهای زیر مربوط به سالنی است که کمپوستها را برای دوره اول آموزشی روی زمین چیده اند.

……………..

با ورود کمپوست به سالن دوره پرورش قارچ آغاز میشود طول این دوره در بین تولید کنندگان مختلف متفاوت است و از ۵۰ تا ۷۰ روز به طول می انجامد.

قبل از ورود کمپوست به سالن باید اقداماتی انجام دهید از جمله شستشو ضدعفونی سالن که در سایت نحوه کامل آن توضیح داده شده است همچنین تمام تجهیزات لازم را از قبل باید آماده کنید تا در هنگام ورود کمپوستها مشکلی نداشته باشید.

نکته مهم: دمای سالن را از قبل به 26 درجه برسانید تا از همان لحظه قرار دادن کمپوستها فعالیتشان آغاز شود.

کاشت قارچ بر اساس شکل کمپوست به انواع کشت بستری, بلوکی و گلدونی تقسیم میشود.

دقت کنید اگر کمپوست را خریداری کردید باید بعد از رسیدن کمپوست آن را مستقیما از داخل کامیون به سالن انتقال داده وروی قفسه ها قرار دهید در سالنهای مجهز برای قرار گیری کمپوست در سالن پرورش از نوار نقاله استفاده میشود این ریلها کمپوست را مستقیما از تونل پاستوریزه خارج و بعد از بذر زنی به سالن انتقال میدهند.

یک روز بعد از قرار دادن کمپوستها اقدام به تخته کوبی آنها نمایید به این صورت که پلاستیک روی سطح کمپوست را بریده و جدا نمایید سپس کمپوستها را هم سطح کنید و از قسمتهای برآمده بردارید و قسمتهای فرورفته را پرکنید تا سطح هموار به دست بیاید همچنین میتوانید از چند کمپوست اضافی برای پرکردن قسمتهای خالی استفاده کنید بعد از آن باید با وسیله ای مانند یک تخته ماله چوبی کمپوستهارا کاملا بکوبید و فشرده کنید هر چقدر کمپوستها فشرده تر باشند ریشه دوانی سریعتر صورت میگیرد سپس روی کمپوست را با نایلون یا پلاستیک سفره بپوشانید.

…………….

تخته کوبی در تولید و  پرورش قارچ

بلوکهای کمپوست در جا به جایی ها سطح ناهمواری پیدا می کنند که این سطح ناهموار بعدا در خاکدهی ما را دچار مشکل خواهد کرد. به عملی که طی آن سطح بلوکها را صاف می کنند تخته کوبی گفته می شود. برای عمل تخته کوبی کامل، باید کیسه های روی کمپوستها را به شکل خاصی برید تا بتوان سطح بلوکها را کاملا صاف و هموار کرد تا آماده خاکدهی شوند اما این کار را در روزهای اولیه انجام نمی دهیم بلکه در روز 6 یا 7 انجام می دهیم.

علت اینکه کمپوست محیط مغذی خوبی برای رشد گونه های موجودات مثل قارچهای پارازیت و حشرات است و در ابتدای کار میسلیوم هنوز در کمپوست به میزان کافی رشد نکرده است، خطر آلودگی کمپوست بالا می رود در صورتی که اگر تخته کوبی هنگامی انجام شود که میسلیوم تا حدودی در کمپوست رشد کرده باشد به علت رقابتی بودن محیط کمپوست و غالب بودن میسلیوم قارچ احتمال آلودگی بسیار کمتر است.

روش تخته کوبی در تولید و  پرورش قارچ :

1- کیسه های روی بلوکها را به شکل زیر می بریم. فرض می کنیم عرض قفسه ها 160 سانتیمتر است پس دقت کنید که کیسه های لبه های بلوکها را هم از دو طرف و هم از سر و ته حداقل 10 سانتیمتر باقی بگذارید تا این کیسه ها از خشک شدن کناره های کمپوست ها جلوگیری کنند ولی کیسه های سطح کمپوستهای وسطی را کاملا ببرید.

رنگ سبز نشان دهنده وجود کیسه است.

2- بعد از رشد میسلیوم در کمپوست ، بافت کمپوست محکمتر از قبل می شود و برای تخته کوبی لازم است که حدود 4 سانتیمتر از سطح کمپوست را از رویش بکنیم، کمی از هم جدایشان کنیم و دوباره روی کمپوست بریزیم و با یک ماله پلاستیکی بنایی روی آن بکوبیم تا تمامی سطح کمپوست یکنواخت و هم سطح شود. البته میزان کندن سطح کمپوست می تواند متفاوت باشد و در بعضی قسمتهایی که ناهمواری زیاد است بیشتر از مقدار گفته شده نیاز به کندن باشد.

3- بعد از تخته کوبی سفره های یک بار مصرف را برروی تمام بستر می اندازیم تا روزی که زمان خاکدهی فرا رسد، این سفره ها را می اندازیم تا هم از خشک شدن کمپوست جلوگیری کند و هم میزان CO2 موجود در کمپوست را که برای رشد میسلیوم لازم است حفظ نماید. سپس سفره ها را تقریبا به همان اندازه ای که روی کیسه کمپوست ها سوراخ وجود داشت، سوراخ می کنیم.

پنجه دوانی یا میسلیوم رانی (12 روز اول) در تولید و  پرورش قارچ

به حدود 24 روز اول دوره پرورش، مرحله پنجه دوانی یا میسلیوم رانی گفته می شود که 12 روز اول آن قبل از خاکدهی و 12 روز دوم آن بعد از خاکدهی است. در این مرحله میسلیوم های قارچ از بذر شروع به رشد می کنند و در تمامی کمپوست و سپس در خاک پراکنده می شوند.

در این مطلب به 12 روز اول که تا قبل از خاکدهی می باشد می پردازیم.

از ورود کمپوست به سالن رشد میسلیوم ها آغاز می شود به طوری که در روز سوم در اطراف بذرها به شکل کرکهای سفید متمایل به خاکستری رنگی دیده می شوند.

این روند در تمامی کمپوست ادامه پیدا کرده به شکلی در صورت کنترل دمای مناسب در روز 12 حدود 80 تا 90 درصد کمپوست را میسلیوم فرا می گیرد. در این دوره به علت تکمیل فرایند تخمیر و تجزیه کمپوست و رشد شدید میسلیوم، کمپوست ها گرمای زیادی تولید می کنند و اختلاف دمایشان با دمای سالن ممکن است حتی تا 12 درجه هم برسد.

رشد میسلیوم چند تغییر در ساختار کمپوست می دهد :

تغییر اول : بافت کمپوست را سفت می کند و به هم می چسباند.

تغییر دوم : رنگ کمپوست را از سیاه یه رنگ قهوه این سوخته یا طلایی تبدیل می کند.

گاهی اوقات به دلیل وجود رطوبت زیاد و قطره های آب زیر کیسه های بلوکها رنگ سفید  میسلیوم دیده نمی شود اما از دو تغییر بالا می توان به وجود میسلیوم پی برد. بعد از تکمیل دوره رشد میسلیوم در کمپوست کار خاکدهی باید انجام شود تا رشد میسلیوم در خاک آغاز شود.

خاکدهی در پرورش قارچ

بعد از تخته کوبی حدود 5 روز باید به کمپوست مهلت داد تا دوباره میسلیوم های سطح خود را بازسازی کند و هنگامی که 80 درصد کمپوست را میسلیوم فرا گرفت، کمپوست آماده خاکدهی است.

بعد از رشد کامل میسلیوم در کمپوست، باید روی آن را با لایه ای به ضخامت 3 تا 4 سانتیمتر از نوعی خاک مخصوص پوشاند. این کار برای این انجام می شود که قارچی که در روزهای بعد رشد خواهد کرداحتیاج به بستری دارد که بتواند ریشه ی خود را در آن قرار دهد و از آن آب جذب کند که این شرایط را کمپوست نمی تواند برای آن فراهم کند و در صورتی که خاکدهی انجام نشود، قارچ ها به تعداد بسیار کمی بر روی کمپوست رشد خواهند کرد.
خاکی که در پرورش قارچ استفاده می شود، خاک مخصوصی است به نام پیت که از مناطق جنگلی مانند شمال ایران بدست می آید.این خاک چندین خاصیت دارد که آن را برای پرورش قارچ مناسب می کند.

ویژگی های مناسب خاک پیت در تولید و  پرورش قارچ :

• بر اثر آبیاری و فشرده شدن به هم نمی چسبد و در میان آن فواصلی باقی می ماند که این خاصیت برای رشد میسلیوم از بین خاک، الزامی است. همچنین این ویژگی باعث می شود هوای درون کمپوست بتواند از بین خاک بالا رود و از این طریق بتواند به میزان تنفسی که نیاز دارد دست پیدا کند.

2- وزن کم خاک باعث می شود که کمپوستی که در زیر آن قرار دارد بر اثر وزن زیاد صدمه نبیند. وزن مخصوص (چگالی) این خاک تقریبا 500 کیلوگرم بر متر مکعب است.
3-  توانایی بالای جذب آب را دارد که این ویژگی نیز برای رشد قارچ بسیار مناسب است زیرا هر قارچ تا رشد نهایی حدود 2 برار وزن خود آب بخار می کند و اگر خاک زود خشک شود، قارچ ها به سرعت بی کیفیت خواهند شد.
برای اصلاح خواص شیمیایی و بهبود خواص فیزیکی این خاک، به آن مقداری شن و آهک اضافه می کنند که به صورت دانه های سفیدی در خاک قابل مشاهده است.

در خاک دهی باید روی تمام بستر 4 سانتیمتر خاک ریخت. خاکدهی را به دو روش خشک و خیس انجام می دهند که در روش خشک ابتدا خاکدهی را انجام داده و سپس به خاک آب می دهند و در روش خیس ابتدا خاک را به میزان معینی خیس می کنند و سپس بر روی بستر می ریزند. در جاهایی گفته شده است که خاکدهی خیس مزایای بیشتری نسبت به خاکدهی خشک دارد اما به تجربه ثابت شده است که خاکدهی خشک به چندین دلیل بهتر است که در ادامه به آنها می پردازیم.

مزایای خاکدهی خشک به خاکدهی خیس:
1- هنگامی که در ابتدا خاک را خیس می کنیم، خاک سنگینتر می شود و جابه جایی آن سخت تر می شود.
2- هنگامی که می خواهیم خاک خیس را بر روی بستر پخش کنیم، خاک به علت خیس بودن فشرده شده و منافظی که باید در آن وجود داشته باشد پر می شوند و از بین می روند.
3- خاک پس از آب دهی تا حدی به هم می چسبد و به سختی می توان آن را بر روی بستر به صورت یکنواخت پخش کرد.
ما خاکدهی خشک را توصیه می کنیم. هرچند این مزایا را خود تولید کننده به راحتی با اندکی آزمایش و تجربه می تواند بدست آورد.
خاکی که برای پرورش قارچ تهیه می شود، معمولا در کیسه های 50 لیتری ریخته می شود. برای خاکدهی یک سمت این کیسه ها را پاره کنید و بر روی بستر بریزید و سپس با دست آن را روی بستر پهن کنیدبه شکلی که در تمام نقاط ضخامت خاک 4 سانتیمتر باشد. این ضخامت خیلی حساس نیست و گاهی در قسمت های خاک کمتر و یا بیشتر از این مقدار خواهد بود که در صورتی که این قسمت ها زیاد نباشند مشکلی ایجاد نخواهند کرد.
در خاک ممکن است تکه های چوب پوسیده ی جنگل و یا حتی زباله هایی وجود داشته باشد که در هنگام پخش خاک روی بستر تا حد امکان آنها را جمع آوری کنید.

آبیاری در پرورش قارچ

آبیاری جز تخصصی ترین و حساس ترین کارها در پرورش قارچ است که نیاز به تجربه و دقت زیادی دارد. ابزاری که برای آبیاری استفاده می شود نقش مهمی در کیفیت آبیاری دارد. در واقع این ابزار باید به شکلی باشد که کمترین فشار را توسط آب بر روی خاک وارد کند و هم تا حد امکان آب را یکنواخت بر روی بستر پخش کند. برای دیدن وسایل آبیاری حرفه ای و نحوه درست کردن آنها می توانید “آموزش نحوه آبیاری و ساخت وسایل آن” را از قسمت مطالب تخصصی سایت تهیه نمایید.

به علت اینکه خاک با بخار آب پاستوریزه می شود از ابتدا دارای مقداری رطوبت است. ولی این رطوبت کافی نیست و بعد از پخش خاک بر روی بستر، خاک باید آبیاری شود.بر روی هر متر مربع از بستر حدود 40 لیتر خاک وجود دارد که برای اشباع رطوبت این مقدار خاک حدود 10 لیتر آب لازم است اما این مقدار آب را در یک نوبت نباید به خاک داد. زیرا هم خاک نمی تواند به سرعت این مقدار آب را جذب کند و آب به کمپوست می رسد و هم این مقدار آب باعث خفگی میسلیوم و توقف چند روزه ی رشد آن می شود. بهترین کار آبیاری خاک در چند مرحله است که مراحل و مقدار آبیاری در هر مرحله را نمی توان دقیق تعیین کرد و باید طبق تجربه و بررسی شرایط تصمیم گیری شود ولی حدودا بعد ار خاکدهی، به هر متر مربع از بستر خاک 4 لیتر آب بدهید ولی در روزهای بعد باید رطوبت خاک کنترل شود و در صورت نیاز دوباره آبیاری شود. بازهم تاکید می شود که در دوره های اولتان آبیاری را بسیار با دقت انجام دهید و حتی اگر حس می کنید 4 لیتر هم زیاد است کمتر آب بدهید و هرروز رطوبت خاکتان را کنترل کنید. اگر چند بار آبیاری بیشتر ولی با مقادیر کمتر داشته باشید بهتر است از اینکه زیادی آب دهید و باعث خرابی کمپوست شوید.

رطوبت خاک در تولید و  پرورش قارچ باید به شکلی باشد که نه خاک خشک باشد و هنگامی که قسمتی از آن را در دست فشار می دهید، خرد شود و به صورت پودر درآید و نه آنقدر آب داشته باشد که اشباع شود و آب منافذ خاک را پر کند و خاک براق به نظر بیاید. البته تا چند دقیقه بعد از آبیاری منافذ خاک ممکن است پر شود و خاک براق به نظر بیاید اما پس از مدتی آب جذب خاک می شود و منافذ خاک دوباره باز می شوند و دیگر خاک براق به نظر نمی آید.

پس از آبیاری خاک، روزنامه های قبلی را روی بستر پهن کرده و مرطوب کنید و رطوبت سالن را هم 90% تنظیم نمایید. سعی کنید روزنامه ها همیشه مرطوب باشند . در صورت خشک شدن مقداری آب بر رویشان اسپری کنید.

رطوبت خاک را هم هر روز باید کنترل کرد و در صورت خشک شدن خاک باید روزنامه ها را جمع کرد و خاک را آبیاری کرد و دوباره روزنامه ها را پهن کردرطوبت خاک و روزنامه ها را به همین شکل باید تا قبل از شوک دهی که حدود روز 24 می باشد حفظ کرد.

وجود روزنامه دو فایده دارد. اول اینکه رطوبت خاک را حفظ می کند و دوم باعث جمع شدن CO2 تولید شده درون کمپوست می شود و باعث می شود غلظت CO2 درون خاک و کمپوست بالا بماند که این مقدار غلظت برای رشد میسلیوم بسیار مناسب است. در زیر عکسی می بینید که تفاوت رشد میسلیوم در جایی که روزنام داشته و در جایی که روزنامه نداشته را نشان می دهد. قسمتی که سیاهتر است و میسلیوم کمتری دارد روزنامه نداشته است.

رافلینگ در پرورش قارچ

انواع رافلینگ:

1. سطحی: بدین صورت که با نوک انگشتان سطح بستر را خراش میدهیم به گونه ای که یک تا دو سانتیمتر از خاک جابه جا شود و سطح آن یکنواخت گردد.(در روز پنجم یا ششم از زمان خاکدهی که ۶۰تا۷۰ درصد سطح بستر سفید شده است)
2. عمیق: کل سطح خاک روی قالب کموست را بر میگردانیم. رافلینگ عمیق باعث  میشود مقداری از انرژی کمپوست کاهش یابد.( در روز سوم یا چهارم از زمان خاکدهی انجام شود)

نکنته مهم: درهنگام رافلینگ زیاد با خاک بازی نکنید زیرا باعث ضعیف شدن میسیلیوم میشود. دقت کنید در هنگام رافلینگ سطح خاک را نیز یکنواخت کنید بدین صورت که  مقداری از خاک را از جاهایی که قطور تر است و سفید نشده برداشته و روی میسیلیوم هایی که در قسمت کم قطر تر خاک بوجود آمده اند بریزید.

مزیت های رافلینگ: انجام رافلینگ از رشد توده ای و فشرده قارچ ها در یک مکان جلوگیری میکند باعث توپر شدن و سنگین تر شدن قارچ ها میشود باعث یکنواختی سطح بستر میشود اما معایبی هم دارد که از آن جمله میتوان به هدر دادن مقداری از انرژی کمپوست و تاخیر در زمان شوک دهی اشاره کرد به همین دلیل بعضی از تولید کنندگان رافلینگ را انجام نمیدهند و به جای آن عملی جایگزین را انجام میدهند که در بخش نکات کلیدی پرورش قارچ توضیح داده شده است با این کار معایب حاصل از رافلینگ به صفر میرسد. اما در کل انجام رافلینگ برای تازه کاران گزینه مناسبی است.

بعد از رافلینگ سطح بستر را آبیاری کرده به گونه ای که آب وارد کمپوست نشود سپس مجددا روزنامه هارا پهن و رطوبت آن را حفظ کنید.دمای کمپوست رانیز همانند قبل تا رسیدن به مرحله شوک دهی روی 26تا 28 درجه تنظیم نمایید.

شوک دهی در پرورش قارچ

به فاصله ۷تا ۱۰روز از زمان خاکدهی یا به عبارتی در روز ۲۰ از ورود کمپوست ها به سالن وارد مرحله شوک دهی میشویم شوکدهی یعنی تحریک میسیلیوم های بوجود آمده بر روی کمپوست برای تغییر از رشد رویشی به زایشی. شوک دهی در زمانی انجام میشود که حدود 80 درصد سطح بستر سفید شده است.

از زمان شروع شوک دهی تا اولین برداشت در حدود 10 الی 12 روز طول میکشد. در این مدت میسلیوم های روی سطح بستر ابتدا در نتیجه کاهش دما جمع شده و تشکیل گره میدهند که در بین قارچ کاران فرانسوی لامارکو معروف است این گره ها به سرسنجاقی (مرحله ته سنجاق شدن یا پین هد Pin Head )و سپس به پین تبدیل میشوند با کمی بزرگتر شدن پین ها شبیه به دکمه میشوند که نام قارچ دکمه ای برگرفته ار همین حالت است که این مرحله استراحتی بوده و ممکن است قارچ در این مرحله برای 4 تا 6 روز هیچ رشدی نداشته باشد پس از آن رشد سریع کلاهک آغاز می شود. سپس در اصطلاح نخودی و بعد فندقی و در آخر به قارچ آماده برداشت تبدیل میشوند.

برای انجام عمل شوک دمایی مراحل زیر را انجام می دهیم:

ابتدا روزنامه ها را جمع آوری کرده و همزمان عمل تهویه سالن را انجام میدهیم سپس در همان روز اقدام به آبیاری سطح بستر کنید ویا می توانید آبیاری را در یک تا دوروز بعد هم انجام دهید در اینجا آبیاری سنگین مد نظر ما است ولی دقت نمایید آبیاری به قدری نباشد که آب به کمپوست نفوذ کند.سپس باید رطوبت سالن را در حدود 85تا ۹۵ درصد تنظیم کنید

در هنگام هوادهی سالن ها اگر هوای کافی وارد سالن شود مقدار گاز کربنیک موجود در سالن کاهش یافته و تمامی اندام های باردهی قارچ به طور یکواخت رشد می نماید و مقدار محصول افزایش می یابد. برعکس اگر هوادهی به صورت ناقص انجام شود رشد قارچ به صورت یکنواخت نبوده و اندام های باردهی در مراحل رشدی مختلف روی سطح بستر مشاهده می شود.

نکته مهم: برای انجام شوک دمایی صحیح باید دمای سالن  کم کم و ظرف دوروز پایین آورده شود. دمای گمپوست بایستی به حداقل 15 و حداکثر 18 درجه رسانده شود سپس دوروز در این دما نگه میداریم و در روز چهارم از شروع شوک دهی دما را به 19 درجه میرسانیم.

اگر دمای سالن به یکباره پایین آورده شود باعث میشود پین زیادی در فلش یک ظاهر شود که این امر باعث افت ناگهانی انرژی کمپوست شده و علاو بر این مشکلاتی در برداشت و فروش قارچ بوجود می آورد.

نکته مهم تر:  در زمان تشکیل سرسنجاقی ها و پین ها نباید آبیاری کرد زیرا باعث ازبین رفتن آنها میشود!  پس به هیچ وجه تا زمان رسیدن قارچها به اندازه نخود نباید آبیاری انجام شود رطوبت سالن باید حفظ شود که سطح بستر خشک نشود بعد از آن میتوانیم آبیاری را  انجام دهیم.

برداشت قارچ

برداشت قارچ در سه مرحله انجام میگیرد که به هر مرحله یک فلش میگویند هر فلش بین ۴ تا ۶ روز طول میکشد که در این مدت هر روز برداشت قارچ خواهیم داشت بعد از آن دوروز طول میکشد تا قارچهای فلش بعدی ظاهر شوند.( اوج برداشت هرفلش در روز دوم و سوم شروع فلش میباشد) پس در کل برداشت محصول درحدود 21تا 25 روز به طول می انجامد بعضی از تولید کنندگان یک فلش دیگر هم کمپوست را در سالن نگه میدارن که به صرفه نبوده و با عث بروز آلودگی ها میشود بعضی دیگر هم حتی بعد از پایان فلش دو سالن را تخلیه میکنند. اما بهترین و شایعترین روش برداشت محصول در سه فلش می باشد.

– برای کنترل آفات بیماری ها ی قارچ سم پاشی فضای سالن بعد از چیـن اول و قبل از ظهور سرسنجاقی های قارچ  چین دوم(به اضطلاح بعد از فلش اول که ۷روز طول میکشد) باید انجام شود و از سموم با دوره ماندگاری کم باید استفاده کرد. در ضمن حدالامکان سم پاشی روی بستر کشت قارچ  و میوه ها ی قارچ نباید انجام شود.

نکته: چنانچه آلودگی در سطح بستر مشاهده نکردید(مثل کپک سبز زیتونی) نیازی به سمپاشی نیست.چنانچه از کمپوست استاندارد و خاک پوششی پاستوریزه استفاده نمایید و شرایط بهداشتی را در سالن رعایت کنید هیچ مشکلی پیش نخواهد آمد.

نکته مهم: قارچ ها برخلاف دیگر گیاهان اکسیژن مصرف میکنند و دی اکسید کربن پس میدهند در زمانی که سطح بستر پوشیده از قارچ است نیاز شدیدی به اکسیژن دارند لذا باید تهویه هوای سالن با هوای تازه بدون وقفه انجام شود در غیر اینصورت ساقه های قارچ بلند شده و کلاهک آن باز میشود هرچه تهویه بیشتر انجام شود رطوبت سالن کاهش می یابد که بایستی جبران شود.

هرچه رطوبت بالاتر باشد قارچهایسفیدتر، سنگین تر و با کیفیت تری خواهید داشت. رطوبت پایین در سالن پرورش باعث میشود سطح قارچ ترک برداشته و قارچ بسیار سبک میشود. اگر رطوبت بستر کشت قارچ سالن کمتر از حد مجاز باشد علاوه بر خطر خشکی بستر، اغلب ریسه های قارچ غیربارور شده و میوه های قارچ کوچک می مانند، در حالیکه لبه های کلاهک باز شده و اسپور زیادی تولید می کنند. همچنین خشک بودن سطح بستر باعث زرد شدن پین ها و عدم رشد آنها میشود. اما افزایش بیش از 90 درصد رطوبت نیز مشکلاتی را بوجود می آورد و با عث شیوع بیماری ها میشود این اتفاق اگر با افزایش دما همراه باشد شدید تر هم میشود. افزایش دما باعث بلند شدن بیش از اندازه ساقه های قارچ می شود و همچنین به دلیل بالا بودن شدت تنفس قارچ ، Co2 بیشتری در محیط تولید و انباشته می شود.

هنگامی که قطر کلاهک قارچ به 5 تا ۸ سانتیمتر رسید قارچ آماده برداشت است البته اگر در قسمتی قارچ به صورت توده ای رشد کرده بود باید همه قارچ های توده را هرچند ریز باشد جمع آوری کرد درغیر اینصورت باعث باز شدن و بی کیفیت شدن کلاهک آنها میشود.

برای برداشت قارچ با یک دست کلاهک آن را بین دو انگشت گرفته کمی به پایین فشار داده و نیم دور بچرخانید آنگاه فارچ از بستر جدا میشود سپس ته آن را با یک چاقوی تیز که دردست دیگرتان قرار دارد بریده ودر سبدی بیندازید قارچ را نیز در سبد دیگر قرار دهید بهتر است قلم مویی به انتهای چاقو بچسیانید که اگر روی سطح قارچ کثیف بود بوسیله آن قارچ را تمیز کنید.

اگر پس از چیدن قارچ مقداری از ساقه آن روی سطح بستر باقی ماند در اولین فرصت باید آن را جمع آوری کنید درغیر اینصورت باعث بوجود آمدن بیماری کپک سبز و کپک تارعنکبوتی میشود. چاله های ایجاد شده در سطح بستر نیز دوباره با خاک پوششی استریل پر می شود.

پس از هربار برداشت متناسب با میزان برداشت سطح بستر بایستی آبیاری شود این مقدار به ازای هر کیلو برداشت یک لیتر میباشد البته با توجه به رطوبت سالن شما این مقدار میتوان کمتر یا بیشتر شود آبیاری را تا زمان ظهور پین های فلش دو انجام میدهیم وبعد از آن تا بزرگ شدن پین ها نباید آبیاری شود. آبیاری به توسط آبپاشی که مانند دوش حمام آبرا خارج میکند و به سر شیلنگ وصل میشود انجام میشود دقت داشته باشید هیچگاه آب را با فشار مستقیا روی سطح بستر نگیرید بلکه مورب و ملایم آبپاشی نمایید. در قسمتهایی که قارچ به صورت توده ای بوجود آمده است بیشتر مکث کنید. دقت کنید تا 5ساعت قبل از برداشت آبیاری انجام ندهید زیرا این عمل باعث پخش ذرات خاک بستر بر روی کلاهک قارچ و کثیف شدن آن می شود. بهتر است دوساعت قبل از برداشت رطوبت سالن را کاهش دهید تا ماندگاری قارچهای برداشت شده افزایش یابد.

بعد از برداشت بهتر است قارچ هارا به مدت دو ساعت  در سردخانه و در دمای 3درجه سانتیگراد نگهداری کنید این کار باعث میشود رشد قارچ ها دیگر کاملا متوقف شده و ماندگار آن افزایش یابد.

*( میزان محصول با کیفیت کمپوست کیفیت خاک پوششی و نحوه مدیریت سالن های تولید پرورش قارچ رابطه مستقیم دارد.)

بسته بندی قارچ

بعد از چیدن همه قارچها نوبت به بسته بندی آن میرسد برای بسته بندی قارچ خوراکی شما باید مجوز آن را داشته باشید و یا از شرکت های دیگری که مجوز دارن لیبل آنها را خریداری کنید و با نام آن شرکت وبه صورت توافقی محصولات خود را عرضه کنید. میتوانید قارچ را به صورت فله ای نیز عرضه نمایید ولی اگر به فکر سود بیشتر هستید پیشنهاد میشود محصولات خود را بسته بندی کنید.

قارچها را میتوانید در ظروف مخصوص بسته بندی قارچ در بسته های200 و 400 و 700 گرمی و یک کیلویی بسته بندی کنید. قارچ فله ای هم در کیسه های ۵کیلوگرمی به فروش میرسد.

قارچ محصول فوق العاده ظریف و حساسی است و پس از برداشت به تدریج کیفیت خود را از دست می دهد لذا برداشت، جابه جایی و نگه داری محصول باید با کمال دقت و مراقبت اجرا شود. وارد شدن هرگونه فشار و ضربه به قارچ باعث قهوه ای شدن کلاهک شده و بازارپسندی آن را به شدت کاهش می دهد.

به منظور حفظ کیفیت محصول رعایت نکات ذیل در هنگام برداشت محصول و پس از آن توصیه می شود:

1- در هنگام چیدن قارچ باید توجه داشت که به کلاهک فشار بیش از حد وارد نشود و از تماس بیش از حدّ دست با آن نیز خودداری شود.

2- بهتر است قارچها در هنگام برداشت مستقیماً در ظروف بسته بندی قرار گیرد و از تجمع محصول به صورت توده خودداری شود زیرا این عمل باعث وارد شدن فشار به لایه های زیرین محصول و صدمه دیدن یا قهوه ای شدن آن خواهد شد.

در ایران بیشتر قارچ به صورت تازه مصرف و مقدار کمی نیز به صورت کنسرو نگه داری و به بازار عرضه میشود. دیگر فرآورده های قارچ عبارتند از ترشی قارچ بلنچ قارچ و پودر قارچ که از خشک کردن قارچ بدست می آید. قارچ تازه بیش از 48 ساعت در حرارت 20 درجه سانتیگراد قابل نگه داری نیست(چون بیش از 70 درصد وزن قارچ را آب تشکیل داده است). اما می توان آن را به مدت 1 هفته در حرارت 4 درجه سانتیگراد نگه داری کرد. نگه داری قارچ در درجه حرارت بالا موجب خشک شدن، قهوه ای شدن، چرمی شدن بافت، باز شدن کلاهک و طویل شدن ساقه قارچ و در نهایت آلودگی با باکتری می شود، در این صورت بوی زننده از قارچ استشمام می شود. به منظور کاهش آثار حرارت و کمک به نگه داری قارچ معمولاً آنها را در بسته های پلاستیکی مخصوص بسته بندی کرده و سطح بسته توسط یک لایه پلی اتیلن (سلیفون) پوشیده می شود.

قارچ ها را باید قبل از بسته بندی به دو دسته تقسم کنید قارچ های درجه یک و درجه دو. سپس هرکدام را در بسته های جداگانه قرار داده و به بازار عرضه کنید. قارچهای بسیار درشت قابلیت بسته بندی شدن ندارند و باید آنها را همراه با قارچهای درجه 3 به صورت فله ای عرضه کنید.
افات و بیماری های قارچ

نکته مهم: میزان برداشت محصول رابطه مستقیمی با کنترل افات دارد.

از اینروباید در پیشگیری از آلودگی اهتمام کامل نمود.

مبارزه با آفات درمان ندارد و صرفا جهت پیشگیری وکنترل آنها مورد استفاده قرار می گیرند.

عمده ترین بیماری های رایج در سالن های پرورش قارچ دکمه ای عبارتند از:

1-کپک سبز (تریکو درما):  این بیماری در اثر استفاده از خاک غیر استریل یا کمپوست آلوده و رعایت نکردن اصول بهداشتی در سالن بوجود می آید. باقی ماندن فرمالین در خاک از مرحله پاستوریزه کردن خاک نیز باعث بروز کپک سبز میشود این بیماری خطر زیادی را ندارد و قابل کنترل است البته اگر به موقع اقدام شود.

روش درمان: استفاده از قارچ کش کاربندازیم(100 گرم در 100 لیتر آب) واسپری کردن روی خاک و در فضای سالن بعد از پایان فلش اول و استفاده از نمک روی مکان های آلوده.

2- بیماری حباب تر یا مایکوگن: این بیماری براثر استفاده از خاک و کمپوست آلوده بوجود  می آید می توان گفت مایکوگن خطرناک ترین بیماری قارچی است که می تواند ظرف چند روز کل محصول را از بین ببرد. اسپور های این بیماری تا مدتها در سالن باقی می مانند و اگر سالن را به طور صحیح و اصولی ضدعفونی نکنید با شروع دوره بعدی پرورش حتی در صورت استفاده از کمپوست و خاک عاری از بیماری بازهم سالن مبتلا به این بیماری خواهد شد!

برای مقابله پیشگیری از بروز مایکوگن از سم اسپورگون استفاده میشود.

4- بیماری لکه قهوه ای باکتریایی: این بیماری بر اثر رطوبت بالای سالن و باقی ماندن رطوبت بر روی کلاهک قارچ بوجود می آید علایم این بیماری عبارتست از ظهور لکه های قهوه ای روی کلاهک که به تدریج بررگتر و بیشتر شده و همه سطح کلاهک را قهوای و بافت آن را پرزی میکنند.

3- بیماری حباب خشک یا جوش خشکی یا ورتسلیوم: این بیماری نیز همانند مایکوگن بسیار خطرناک بوده و باعث ازبین رفتن قارچ میشود راه مقابله با آن هم تقریبا مانند مقابله با حباب تر است علایم این بیماری بروز لکه های قهو ای عمیق تا عمق قارچ که به تدریج باعث پوسیدگی و  بین رفتن قارچ میشود.

علائم این بیماری در ابتدای شروع بیماری شبیه به علائم بیماری تریکو درمایی می باشد و ممکن است با آن اشتباه گرفته شود.

تخلیه و ضدعفونی سالن تولید و  پرورش قارچ

سالن های تولید قارچ باید در طی دورۀ کاشت ـ داشت و برداشت فاقد هر گونه آلودگی بوده و رعایت اصول بهداشتی و نظافت سالن ها تا حد زیادی در سلامت محصول تأثیر داشته لیکن تولید کنندگان چه قبل از آغاز به کار در سالن های تولید و چه در حین اجرای دورۀ پرورش قارچ از روش های متفاوتی در حفظ بهداشت محیط استفاده مینماید. آموزش کارکنان ـ رعایت اصول بهداشتی ـ اجرای برنامه های بهداشتی در احداث واحد های تولیدی و نیز بکار¬گیری موانع فیزیکی از جمله روش هایی در مبارزه آفات و بیماری هاست اما آنچه که بعنوان یک اصل کلی در مقابله با آفات و بیماری ها درنظر گرفته می شود و پیشگیری و نه مبارزه است که با کسب دانش لازم مقابله و پیشگیری کار سختی نخواهد بود در هر صورت برای هر محصولی وجود آفات و بیماری ها اجتناب ناپذیر بوده اما در نظر داشتن این نکته ضروری است که توجه به مسئله آفات و بیماری های خاص سالن های تولید امنیت سرمایه گذاری را تأمین و بی تفاوتی نسبت به آن البته خساراتی را در بر خواهد داشت.

بعد از اتمام دوره پرورش باید کمپوستها را از خارج  وسالن را برای دوره بعدی آماده کرد. سالن پرورش قارچ دارای یک درب در انتهای خود میباشد که از آن برای تخلیه کمپوست و بار گیری به ماشین حمل آن استفاده میشود.

تخلیه به وسیله نوار نقاله

بعد از تخلیه سالن ضدعفونی و پاستوریزه نمودن آن برای پیشگیری از وقوع بیماری در دوره بعد اهمیت ویژه ای دارد. برای ضد عفونی سالن بهترین راه استفاده از بخار آب می باشد البته برای استریل کردن هرچه بهتر سالن راههای دیگری هم وجود دارد که شما می توانید نحوه وچگونگی انجام آن را در کتاب نکته های کلیدی پرورش قارچ(ارائه شده در همین سایت) مطالعه نمایید.

روش‌های نگهداری قارچ

برای نگهداری قارچ با تعداد و حجم بالا، روش‌های مختلفی وجود دارد. اگر می‌خواهید قارچ‌های تازه‌ای که خریداری کرده‌اید را برای مدت زمان طولانی نگهداری و حفظ کنید، تا هر زمان که خواستید از آنها استفاده کنید، می‌توانید یکی از روش‌های پیشنهادی ما را به کار بگیرید.

تفت دادن

برای این کار، ابتدا قارچ را هر اندازه و شکلی که دوست دارید خرد کنید و بعد در روغن زیتون یا روغن گردو و یا کره سرخ کنید. فقط قارچ‌ها را مقداری تفت بدهید و از پختن آنها به طور کامل پرهیز کنید. سپس بگذارید قارچ‌ها سرد شوند. داخل بشقاب یا ظرف شیشه‌ای بریزید. بعد از سرد شدن قارچ‌ها را به ظرف‌های کوچک‌تر مخصوص فریزر منتقل کنید. به هنگام‌استفاده قارچ‌ها را به همان شکل در سوپ بیندازید یا این که دوباره آنها را در روغن یا کره تفت دهید تا آماده‌ مصرف شوند. مزیت استفاده از این روش در این است که طعم قارچ به هنگام‌استفاده بسیار دلچسب است و بسیار راحت هم مورد مصرف قرار می‌گیرد. ولی در این روش هوای زیادی وارد ظرف فریزری می‌شود و هوا باعث می‌شود از کیفیت ماده‌ای که فریز می‌کنید، کاسته شود. برای جلوگیری از این مسئله به هنگام ریختن قارچ‌ها در ظرف کمی با قاشق به آنها فشار وارد کنید تا هوا از میان آنها خارج شود.

خشک کردن

یکی از قدیمی‌ترین و سنتی‌ترین روش‌ها برای نگهداری قارچ در مدت زمان طولانی، خشک کردن است. در این روش نیز تنوع زیادی وجود دارد. برخی آنها را با دستگاه خشک‌کن، خشک می‌کنند و برخی با استفاده از نور خورشید و برخی هم از فر استفاده می‌کنند. روش‌های مختلف نتایج متفاوتی نیز دارند. قارچ‌ها را بعد از شست‌وشو قطعه قطعه کنید و بعد آنها را روی توری چیده و در معرض نور خورشید یا این که داخل فر با دمای 100-150 درجه‌ فارنهایت بگذارید تا قارچ‌ها بیشتر رطوبت خود را از دست بدهند. سپس آنها را در کیسه و ظرف‌های کوچک بریزید. در یک حالت دیگر می‌توانید قارچ‌ها را به مدت 10 دقیقه در آب داغ یا آب گرم بریزید تا قارچ‌ها کمی باد کنند و گوشتالوتر شوند و بعد آن را به روش قبل خشک کنید و در ظرف‌های کوچک نگهداری کنید. با این روش قارچ‌ها هم راحت‌تر ذخیره و حفظ می‌شوند و هم راحت‌تر مورد استفاده قرار می‌گیرند، بدون آن که نیاز به تجهیزات خاص یا حتی فریزر باشد. اما با روش خشک کردن معمولاً قارچ‌ها بافت سفت‌تری پیدا می‌کنند. در اغلب مواقع قارچ‌هایی که خشک شده‌اند را نمی‌توان تفت داد. گاهی اوقات پس از خشک شدن، طعم قارچ‌ها کمی تغییر می‌کند. گاه عطر و بوی قارچ از بین می‌رود.

سفید کردن

قارچ‌هایی که شسته‌اید را از ظرف آب سرد درآورید و بعد داخل آبکش بریزید و کمی آبکش را تکان دهید. بعد قارچ‌ها را به مدت 1-2 دقیقه در ظرف حاوی آب جوش بریزید و بعد دوباره آنها را آبکشی کنید و دوباره داخل آب سرد بریزید. این فرآیند را چند بار تکرار کنید ولی از پخته شدن قارچ‌ها در آب جوش جلوگیری کنید. بعد از سرد شدن قارچ‌ها آنها را آبکشی کنید. به این ترتیب می‌توانید تعداد انبوهی از قارچ را طی مدت زمان کوتاه ضدعفونی کرده و تمام لکه‌ها و سیاهی‌های چسبیده روی سطح آنها را از بین ببرید. زیرا طی فرآیند سرد و گرم کردن یک لایه از پوست قارچ جدا می‌شود و لایه‌ سفیدتر آن پدیدار می‌شود. در ضمن قارچ‌ها به حالت نیم‌پز در می‌آیند. حالا قارچ‌ها را داخل ظرف‌های پلاستیکی فریزری بریزید و در فریزر قرار دهید. دقت کنید که ظرف‌ها را خیلی پر نکنید تا طی فرآیند یخ زدن از ظرف بیرون نزنند. هر بار که می‌خواهید سوپ درست کنید، محتویات یکی از ظرف‌ها را داخل سوپ بیندازید. به این ترتیب هر موقع از سال و هر وقت که بخواهید در سوپ خود می‌توانید قارچ بریزید و یا این که از آن در کنار سایر غذاها مثل استیک گوشت استفاده کنید. در روش سفید کردن قارچ با استفاده از روش سرد و گرم کردن و نیم‌پز کردن قارچ‌ها، عمل آنزیماتیک متوقف می‌شود و قارچ‌ها به حالت خمیری در نمی‌آیند.

چاشنی قارچ

یک نوع چاشنی خاص که می‌توان آن را در کنار گوشت دنده، همبرگر، گوشت کبابی و یا حتی ماهی میل کرد. در یک کاسه‌ بزرگ، 2کیلوگرم قارچ ریز خردکرده، 2عدد فلفل دلمه‌ای سبز خردکرده و 1عدد فلفل دلمه‌ای قرمز خردکرده را ترکیب کنید. 2قاشق‌ سوپ‌خوری نمک را نیز به آنها اضافه کنید. از یک ظرف که درست به اندازه‌ این مواد است، استفاده کنید و مواد را در آن بریزید. یک بشقاب به اندازه‌ دهانه‌ ظرف روی آن بگذارید و یک وسیله‌ سنگین را روی بشقاب بگذارید. مخلوط را یک شب در همان حالت نگه دارید. اکنون 1قاشق چای‌خوری دانه‌ فلفل سیاه و 1قاشق چای‌خوری دانه‌ خردل را در یک کیسه‌ پارچه‌ای نازک بریزید و در آن را با نخ محکم ببندید. حالا 1پیمانه شکر، 1پیمانه سرکه و کیسه‌ ادویه را در یک ظرف بریزید و بگذارید همگی با هم روی حرارت ملایم بجوشد. قارچ‌های مزه‌دار کرده را در صافی بریزید و با پشت قاشق آب اضافی آن را بگیرید و بعد آنها را داخل ظرف بریزید و بگذارید 15 دقیقه با سایر مواد پخته شود. با قاشق قارچ‌ها را در یک ظرف شیشه‌ای استریلیزه بریزید و بقیه‌ مواد را به آن اضافه کنید. ظرف را در یخچال نگهداری کنید. از این مقدار مواد 3پیمانه چاشنی به‌دست می‌آید.

پودر قارچ

قارچ را می‌توان آن قدر ریز خرد کرد که به صورت پودر درآید، البته این کار وقتی انجام می‌شود که آن را کاملاً خشک کرده باشید. هر نوع از قارچ‌ها طعم خاص خود را دارند و بسته به طعم و مزه‌ای که دارند در سس‌ها، سوپ‌ها، ماهی، گوشت و مرغ مورد استفاده قرار می‌گیرند. پودر قارچ را می‌توان 4-6 ماه نگهداری کرد. ٢کیلوگرم قارچ خردکرده را خشک کنید. وقتی که تکه‌های قارچ نزدیک به خشک شدن هستند آنها را به 2-3 دسته‌ جدا تقسیم کنید و در سینی فر بگذارید. فر را با دمای 300‌درجه‌ سانتیگراد گرم کنید و سینی را داخل فر بگذارید تا قارچ‌ها داخل فر کباب شده و به رنگ طلایی درآیند. بعد از آن که این تکه‌ها سرد شدند، مقداری از آنها را در دستگاه غذاساز بریزید و بگذارید به خوبی خرد شوند و به حالت پودر درآیند. این کار را در مورد قارچ‌های دیگر نیز انجام دهید. سپس پودر قارچ را با 1 قاشق چای‌خوری نمک، 1 قاشق چای‌خوری پودر فلفل سیاه و 2 قاشق چای‌خوری نشاسته‌ ذرت مخلوط کنید و در یک ظرف شیشه‌ای بریزید و در ظرف را محکم ببندید. از این مقدار مواد 1 پیمانه پودر قارچ به‌دست می‌آید.

بخار پز کردن

این روش شباهت زیادی به روش سفید کردن دارد فقط به جای آب داغ و آب سرد از بخار استفاده می‌شود. سبد مخصوص بخارپز کردن را به نحوی در ظرف آب جوش قرار دهید که در تماس با آب نباشد و روی آن قرار بگیرد. قارچ‌ها را به مدت 2 دقیقه داخل سبد بریزید. سپس آنها را داخل آب سرد فرو ببرید و بعد آبکشی کنید. بخار آب جوش باعث تمیز شدن، نیم‌پز شدن و سفید شدن قارچ‌ها می‌شود. قارچ‌ها را داخل ظرف‌های کوچک پلاستیکی بریزید و آنها را داخل فریزر بگذارید. قارچ‌ها را می‌توانید هر زمان که خواستید در سوپ و یا سایر غذاها مورد استفاده قرار دهید. این روش نیز بسیار راحت است و طعم و بافت قارچ‌ها در زمان نگهداری بیشتر حفظ می‌شود. فقط احتمال دارد که آلودگی‌های روی سطح قارچ‌ها به اندازه‌ روش قبل پاک نشوند.

تهیه و تولید کمپوست قارچ

مواد مورد نیاز در تهیه کمپوست قارچ دکمه ای عبارتند از:

1- کاه و کلش گندم 2- کودمرغی 3-گچ هیدراته (پودر سنگ گچ) 4- ملاس چغندرقند 5- کود اوره

توضیح: بعضی از کارخانجات ممکن است مکمل ها افزودنی های دیگری نیز مانند پودر پنبه دانه و پودر سویا برای افزایش پروتئین کمپوست به فرمول کمپوست اضافه نمایند ویا در برخی فرمول ها ملاس و اوره ذکر نشده باشد اما فرمول جامع و کلی در شرایط کشور ما فرمول فوق می باشد و سایر جزئیات و افزودنی ها به این روش در اثر تجربه افراد تغییر میکند.

درصد اختلاط مواد:

1- مقدار کاه و کلش مصرفی در حدود 40درصد وزن کمپوست حاصله می باشد یعنی اگر 10 تن کمپوست بخواهیم تولید کنیم به 4تن کلش نیاز خواهیم داشت.

2- مقدار کود مرغی موردنیاز 60تا 80 درصد میزان کلش مصرفی (برای 4تن کلش در حدود 2500تا 3000کیلوگرم کود مرغی. هر چقدر کود بیشتری مصرف کنیم ، پودر سنگ گچ بیشتری نیز مصرف می کنیم.)

3- میزان سنگ گچ معادل 10تا15 درصد وزن کلش خام. (سنگ گچ تنظیم اسیدیته کمپوست را برعهده دارد و از چسبندگی و لزج شدن کلش جلوگیری میکند. مقداری اضافی مصرف نمودن پودر سنگ گچ مشکلی ایجاد نمی کند ولی کاهش مصرف آن باعث ایجاد اختلال در امر کمپوست سازی می شود.)

4- میزان ملاس و اوره نیز به ازای هرتن کلش خام به ترتیب درحدود 20 و 15 کیلوگرم می باشد.

نکات مهم:

خصوصیات کلش گندم مصرفی :

1) از کلش گندم آبی استفاده شود. ( به دلیل خشبی بودنش)

2) ساقه گندم (کلش) هر چقدر ضخیم تر باشد بهتر است.

3) طول کلش مصرفی 20 تا 30 سانتی متر باشد.

4) پرس های کلش آب نخورده باشد . ( زیرا اولا مقداری آب توسط کلش جذب شده و قیمت آن بیشتر می شود. ثانیا احتمال بروز انواع کپک به خصوص کپک سیاه زیاد می شود.)

5) کلش مصرفی ناخالصی نداشته باشد. ( ناخالصی ها عبارتند از : خاک ، مدفوع حیوانات ، ساقه علفهای هرز چند ساله )

مشخصات کود مصرفی :

1) از کود مرغ گوشتی استفاده می کنیم زیرا اولا در جیره غذایی مرغان گوشتی پروتئین بیشتری وجود دارد. ثانیا میزان رطوبت کود مرغ گوشتی کمتر از رطوبت مرغ تخم گذار می باشد.

2) رطوبت کود مصرفی 20 الی 25 درصد باشد.

3) رنگ کود مصرفی روشن باشد . (رنگ کود تازه نوک مدادی روشن است )

4) کود مرغی نسوخته باشد ( فعالیت میکروارگانیسم ها در آن در حد کمی بوده تا مواد غذایی آن از بین نرود. به طور کلی عمر انبار داری کود مصرفی کمتر از دو ماه باشد.)

5) در داخل کود ، کودهای به هم چسبیده (توده ای) نباشد در غیر این صورت خرد شود و سرند شود .

6) کود مصرفی ناخالصی نداشته و میزان ازت آن 3.5 الی 5 درصد باشد.

7) کود مصرفی حتما مخلوطی از کود مرغی و سبوس باشد.
(استفاده از کود مرغ شمال که دارای مقدار زیادی سبوس برنج است)

8) چون منبع انواع میکروارگانیسم های مفید جهت کمپوست سازی کود مرغی می باشد . اگر کود از مرغداری خریداری شود که در جیره غذایی مرغان خود آنتی بیوتیک کمتری مصرف کرده باشد ، بسیار عالی است.

شروع فرآیند فاز یک کمپوست سازی:

1) عمل پیش خیساندن کلش گندم:

بهترین روش جهت عمل پیش خیساندن کلش گندم غرقاب نمودن آن در داخل استخر ساخته شده به همین منظور می باشد.استخر پریوتینگ: این استخر به عمق ۱متر به طوری ساخته می شود که لودر به راحتی وارد آن شود وکلش ها را زیر و رو کند. پرس کلش ها را از هم باز می کنند و در استخر پیش نم می ریزند.ارتفاع آب درون استخر در حدود۲۰تا۴۰ سانتی متر می باشد. بهتر است آب این استخر از آب کثیف استفاده شده در عملیات کمپوست سازی قبلی تامین شود.

آب کثیف : همان هرز آب جمع آوری شده از توده کمپوست می باشد.رنگ آن تیره بوده و حاوی انواع میکروارگانسیم های مفید و مواد غذایی شسته شده از توده کمپوست می باشد.

سپس کلش ها توسط لودر ویا توسط کارگروچهارشاخ کاملا به هم می خورد وتوسط آب چاله کودسازی خیس می شوند. عمل همزدن کلش دو بار انجام می گیرد و در روز سوم کلش ها را روی پیست تخلیه می کنند. جهت شروع کمپوست سازی کلش گندم باید حداقل 75 درصد رطوبت جذب نماید. رابطه مدت زمان عمل پیش خیساندن کلش گندم با مدت انبار داری آن رابطه ای معکوس می باشد. به این دلیل که که در داخل بافت کلش یک سری مواد واکسی ( روغنی) وجود دارد. این مواد آب گریز بوده و سرعت جذب آب توسط کلش را کاهش می دهد. اگر کلش را در انبار نگهداری کنیم ، با گذشت زمان مواد واکسی تجزیه شده و از بین می رود. در نتیجه کلش با سرعت بیشتری آب جذب کرده و مدت زمان عمل پیش خیساندن آن کاهش می یابد.

همچنین برخی کارخانه ها بجای استفاده از استخر پریوتینگ بسته های کلش را از هم باز می کنند و بر روی یک بستری که بتون که دارای زه کش می باشد می ریزند با شلنگ روی آن اب می پاشند و آب خارج شده از زه کش را دوباره روی آن پمپ می کنند (آب کثیف) در ابتدا کلش به سختی آب جذب می کند به ازای هر تن کلش حدود ۵۰۰۰ لیتر آب لازم داریم.

شرح میکس مواد:

کلش آماده شده از مرحله قبل به ارتفاع 40 تا 50 سانتی متر ( به طور تجربی تا زانوی پا ) بر روی پیست کمپوست سازی پخش می کنند. کف پیست بایستی از جنس بتون و زه کشی شده باشد. سپس کلیه مواد دیگر به جز سنگ گچ را بر روی آن پخش می کنیم. توده  را به خوبی به هم زده تا ذرات کود به طور یکنواخت بر روی کلش پخش شود.

عمل میکس مواد در حالت دستی توسط کارگر و چهار شاخ و در حالت مکانیزه توسط لودر انجام می شود. توده حاصله را به شکل گنبدی (پایل) دپو می کنند که به آن توده شل و به روز تشکیل توده شل ، روز صفر کمپوست سازی می گویند. بهتر است که در این روز با آب پاشی مجدد نقاطی از توده را که خشک هستند، خیس کرد. این امر به ویژه برای کود مرغی که معمولاً خشک است ضروری است

پس از روز صفر کمپوست را در روزهای دوم ، چهارم ، ششم و هشتم زیر و رو می کنیم و خوب به هم می زنیم. و دوباره به شکل گنبدی دپو می کنیم . این عمل باعث هوادهی کمپوست و یکنواختی عمل تخمیر در کل توده می شود. از روز صفر کمپوست سازی تا روز میک آپ جهت تامین رطوبت از دست رفته کمپوست از آب کثیف استفاده می کنیم . اگر مقدار آب کثیف کفایت نکرد در این مرحله نیز می توان از آب تمیز استفاده نمود. (نباید رطوبت کمپوست کمتر از 70درصد بشود)

پدیده دود کشی :

هوای تازه حاوی اکسیژن از بقل های توده کمپوست وارد آن شده و از مرکز بالایی آن خارج می شود. این جریان هوا ، پدیده دود کشی گفته می شود. این جریان بر اثر اختلاف دمای مرکز کمپوست و محیط پیرامون آن بوجود می آید. در فصول سرد سال به علت اختلاف زیاد دمای گفته شده این جریان با شدت بیشتری انجام می شود و به این ترتیب احتمال بی هوازی شدن واکنش های کمپوست بوجود نمی آید.ولی در فصول گرم سال به علت کاهش اختلاف دمای گفته شده شدت جریان کاهش یافته ، احتمال بی هوازی شدن واکنش های کمپوست بوجود می آید. جهت رفع این عیب در فصول گرم سال نسبت به فصول سرد سال توده کمپوست با عرض و ارتفاع کمتر قالب زنی می شود. این توده حداکثر دارای ابعاد طول و عرض و ارتفاع 1.8 متر می باشد.

چنانچه عمل کمپوست سازی که با انباشتن توده های مرطوب کاه وکلش بر روی هم آغاز می‌شود به طور مناسب صورت گیرد، درجه حرارت درون توده کمپوست در اثر تخمیر هوازی ناشی از فعالیت باکتری ها و دیگر میکروارگانیسمها بتدریج افزایش می‌یابد. لذا در سومین روز پس از انباشتن توده کمپوست (شامل تمامی مواد فرمول انتخاب شده است بغیر از سنگ گچ و حشره کشها) ، درجه حرارت مرکز توده کمپوست به 70 تا 74 درجه سانتیگراد می‌رسد. به این ترتیب، ‌جمعیت میکروارگانیسم های حرارت دوست یا مقاوم بحرارت افزایش می‌یابد و لذا حرارت زیادی ایجاد می‌شود. پس از افزایش جمعیت اکتینومایست های گرمادوست، عمل تخمیر ادامه یافته و جایگزین باکتریها و قارچها می‌شوند و در نتیجه این حرارت اغلب پاتوژن ها و آفات مضر از بین می‌روند. از آنجا که ارگانیسم های تخمیر کننده، هوازی بوده و به آب و اکسیژن زیادی نیاز دارند، به توده کمپوست مرتباً آب اضافه شده و برای افزایش اکسیژن درون توده عمل برگرداندن توده را انجام می دهیم. کمبود رطوبت باعث اختلال در عمل میکروارگانیسمها شده و ازدیاد رطوبت باعث کاهش اکسیژن توده کمپوست شده، موجب تخمیر بی هوازی و ایجاد بوی بد در کمپوست می‌شود که در چنین کمپوستی بذر قارچ نمی‌تواند بخوبی رشد کند.

مرحله میک آپ(Make Up) :

روز دهم پس از روز صفر کمپوست سازی ، روز میک آپ نامیده میشود در این روز پودر سنگ گچ به توده کمپوست اضافه شده و توده کمپوست از شکل گنبدی به شکل مکعب مستطیل آرایش می شود. که به این عمل قالب زنی می گویند.

پس از روز میک آپ در روز های 12 ، 14 و 15 قالب کمپوست را مجددا قالب زنی می کنیم. از روز میک آپ (Make Up) جهت تامین رطوبت از دست رفته کمپوست از آب تمیز استفاده می کنیم.

قالب زنی باید طوری انجام شود که به هدف خود یعنی فراهم کردن گرمای مناسب جهت شروع وتحریک و تشدید فعالیتهای تخمیر میکروبی دست یابد. بنابراین ابعاد قالب مهم است. عرض یک قالب باید در شرایط آب و هوایی گرم کمتر و در شرایط آب و هوایی سرد بیشتر باشد. اما معمولاً عرض یک قالب را در حدود یک متر تا دو متر و ارتفاع آن را ۲/۱ تا ۵/۱ متر در نظر می گیرند. در انتخاب طول قالب محدودیتی وجود ندارد.

در هنگامیکه قالب را به هم می زنیم، در نقاطی که لزجی و به هم چسبیدگی کاه وکلش دیده می شود، از مقداری سولفات کلسیم هیدراته یا همان گچ کوره نرفته (پودر سنگ گچ) استفاده شود.

نکته مهم: در هیچیک از مراحل فاز یک دمای توده نباید بالاتر از 75درجه سانتیگراد فراتر برود در غیر اینصورت مواد غذایی مورد نیاز و مفید در توده کمپوست سوخته و از بین خواهند رفت همچنین این دما نبایستی کمتر از 40درجه بشود.

معیار های استاندارد پایان فاز 1 کمپوست سازی :

1) معیار های فیزیکی :

رنگ: رنگ کلش کمپوست از طلایی به قهوه ای تیره تبدیل می شود.

بو: بوی شدید آمونیاک به مشام می رسد.

سختی: اگر مقداری از کلش کمپوست را برداشته و با دو دست از یکدیگر جدا کنیم مقداری مقاومت احساس می کنیم . زیرا مراحل کمپوست سازی تمام نشده و کلش کمپوست کاملا پوسیده و هوموس نشده است.

2) معیار های شیمیایی:

میزان رطوبت (72 – 75 %)

میزان ازت (1.7 – 1.9 %) به ازای وزن خشک مواد

میزان آمونیاک (0/15 %)

نسبت کربن به ازت (C/N) = (20 – 22 )

اسیدیته PH: 8.5

در روز 16 پس از انجام آزمایشات مربوطه کمپوست را جهت طی نمودن مراحل فاز 2 کمپوست سازی به تونل پاستوریزاسیون منتقل می کنیم.

مراحل فاز2 :

1) لول کردن: یعنی هم سو و یکسان نمودن دمای نقاط مختلف کمپوست در داخل تونل پاستوریزاسیون .

این مرحله در دمای 45 – 50 انجام می شود. کمترین و بیشترین زمان انجام این مرحله در کارخانه ملارد 5 – 12 ساعت

می باشد.

2) میت آپ : در این مرحله مقداری بخار آب به توده کمپوست تزریق می کنیم تا فعال شده و دمای آن افزایش یابد. افزایش دما در این مرحله تدریجی بوده و به ازای هر ساعت 1 – 1.5 درجه سانتی گراد می باشد. تا به دمای 58- 59 درجه سانتی گراد برسد.

دلیل افزایش تدریجی دما در این مرحله عبارتند از :

الف) عدم ایجاد استرس دمایی در میکروارگانیسم های مفید.

ب) کنترل راحت افزایش دما و توقف دما در 58 – 59 درجه سانتی گراد.

3) پاستوریزاسیون : در دمای 58 – 59 درجه سانتی گراد و مدت 8 الی 10 ساعت پاستوریزه می شود.

اهداف پاستوریزاسیون :

الف) هضم انواع عوامل بیماری زا (پاتوژن ها) و آفات

ب) فعال نمودن میکروارگانیسم های گرما دوست (ترموفیل)

نکته: در دمای کمتر از 57 درجه سانتیگراد عمل پاستوریزه به خوبی انجام نمی شود و تعدادی از میکرو ارگانیسم های غیر مفید باقی می مانند و در دمای بالاتر از 60 درجه سانتیگراد میکرو ارگانیسم های مفید از بین می روند .

4) سرد کردن اولیه : در این مرحله دمای کمپوست را به ازای هر ساعت 1- 1.5 کاهش می یابد تا به دمای 47- 48 درجه سانتی گراد برسد.

5) شیرین کردن : این مرحله در دمای 47- 48 درجه سانتی گراد و مدت تقریبا 5 روز انجام می شود.

در این مرحله میکروارگانیسم های مفید مانند قارچ های گرما دوست و اکتینومیست ها فعال شده و عمل آمونیاک گیری از توده کمپوست انجام می شود. در پایان این مرحله مقدار آمونیاک کمپوست توسط وسیله ای بنام دراگرتیوپ از هوای کانال برگشتی تونل اندازه گیری می شود.اگر میزان آمونیاک 30ppm یا کمتر باشد. می توان مرحله بعد را انجام داد و در غیر این صورت تا کاهش میزان آمونیاک کمپوست به حداکثر 30 ppm این مرحله ادامه پیدا می کند.

6) سرد کردن جهت بذر زنی :

در این مرحله دمای کمپوست به ازای هر ساعت 3- 4 در جه سانتی گراد کاهش داده تا به دمای 25 درجه سانتی گراد برسد.

سپس کمپوست را از تونل خارج کرده و با اسپان قارچ تلقیح می کنیم و به سالن تولید منتقل می کنیم . تنها روش اضافه کردن اسپان قارچ به کمپوست در ایران روش مخلوط بوده و جهت تلقیح هر 1000 کیلوگرم کمپوست ، تقریبا 10 – 12 کیلوگرم اسپان قارچ مصرف می کنیم.

منابع : boostane.ir – bostane.ir – gharchkar.com – gharchha.blogfa.com

این مقاله  در زمینه کاشت داشت و برداشت قارچ تولید و  پرورش قارچ در چندین صفحه توسط بوستان آماده شده است .